गरिबी निवारण कार्यक्रम प्रभावकारी बन्दै

धनुषाको बल्हासघारामा गरिबी निवारण कार्यक्रम अन्तरगत आय आर्जन गर्नका लागि चेक बुझेपछि 
सामुहिक फोटो खिचाउँदै स्थानीय सदस्यहरु ।

द एक्सक्लुसिभ सम्वाददाता

जनकपुरधाम............

धनुषा जिल्लामा रहेका अति विपन्न बर्गहरुको जीवन स्तर उकास्न गरिबी निवारण कोषले अहम भुमिका निर्वाह गरिरहेको छ । २०६६ माघ देखि सुरु भएको गरिबी निवारण कोषको कार्यक्रमबाट ७७ हजार ८ सय ९४ जना नागरिकहरु लाभान्वित भएका छन् । कुल ११ हजार ५ सय महिला र २ हजार ५६ पुरुष गरी कुल १३ हजार ६ सय ५५ व्यक्तिहरु लाभान्वित भएको बताइन्छ । ४ हजार ६ सय ३९ दलित, १ हजार ७ सय ९६ जनजाति र ७ हजार २ सय २० अन्य गरी ७७ हजार ८ सय ९४ मानिस लाभान्वित भएको गरिबी निवारण कार्यक्रम धनुषाको दावी रहेको छ ।
नेपाल सरकारको दीर्घकालिन लक्ष्य अनुसार २० बर्षको अवधिमा गरिबीको स्तरलाई १० प्रतिशतमा झार्न सहयोग पु¥याउने, सहश्रावदी विकास लक्ष्यले निधारण गरे अनुरुप सन् २०१५ सम्ममा गरिबी आधा घटाउन सहयोग पु¥याउने नेपाल सरकारको ३ बर्षो अन्तरिम योजना अनुसार गरिबीको स्तरलाई २४.५ मा झार्न लक्ष्य राखे अनुरुप सहयोग पु¥याउने उद्देश्यका साथ संचालित उक्त कार्यक्रम किन पनि प्रभावकारी छ भने यस कार्यक्रम अन्तरगत आएका सम्पुर्ण रकमहरु साझेदार संस्थाहरु मार्फत नभई सिधा समुदायमा जाने गरेको छ । गरिबीको कुचर्कबाट दिगो रुपमा गरिबलाई माथि उठन सहयोग पु¥याउने लक्ष्यका साथ सुरु भएको  उक्त कार्यक्रम विगत ६ बर्ष देखि धनुषामा गरिबहरुको आय आर्जन, क्षमता अभिवृद्धि, ग्रामिण भौतिक पुर्वाधार र समाजपरिचालन क्षेत्रमा कार्य गरिरहेको बताइन्छ । आय आर्जन अन्तरगत बचतको अवस्था हेर्ने हो भने धनुषाको ५ सय ८० वटा सामुदायिक संस्थाहरुले हालसम्म २ करोड ३५ लाख ३ सय ५८ रुपैयाँ जम्मा बचत गरेको बताइन्छ । ५ सय १९ खाता संख्या रहेकोमा प्रति व्यक्तिले ५० देखि १ सय रुपैयाँ सम्म बचत गर्ने गरेका छन् । १२ प्रतिशतका दरले गरिएको बचतमा सदस्यहरुले २ करोड रुपैयाँ बचत गरिसकेका छन् ।
आय आर्जन अन्तरगत घुम्ती कोषको अवस्था  हेर्ने हो भने धनुषामा २०७२ सालको फागुन सम्ममा २३ करोड ३८ लाख रुपैयाँ लगानी भईसकेको बताइन्छ । ग्रामिण भौतिक पुर्वाधार तर्फ कुरा गर्ने हो भने धनुषाधाम र गणेशमान चारनाथ नगरपालिका, बलहा सघारा, पतनुका, बल्हा गोठ, सिंग्याही मडान, दुवरकोट हरिने, गोट कोयलपुर, खरियानी, कजरारमौल, धनौजी, लगमा गाडागुठी, ननुपट्टी, हठिपुरहडवारा, लक्ष्मीनिवास, बटेश्वर, सोनिगामा, पचहर्वा, इटहर्वा, चक्कर, औरही , वफई, सपही  लगायतका गाविसहरुमा सिचाईको काम, कलभर्ट निर्माण, सडक ग्रार्भल, ट्यूबबेल जडान जस्ता कामहरु भएको स्थानीय विकास कोषका कार्यक्रम संयोजक बसन्त कुमार मण्डलले जनाएका छन् । मण्डलका अनुसार अतिविपन्न गरिबहरुको आय आर्जनका लागि पशु पालन अन्तरगत भैसी पालन, बंगुर पालन, गाई पालन, गोरु पालन, बाख्रा पालन, कृषि अन्तरगत तरकारी खेती, धान खेती, उखु खेती आदिमा लगानी गरिएको छ भने व्यवसाय तर्फ किराना पसल, दवाई पसल, भोजको पात व्यवसाय, पशु किनबेच, फर्निचर, धान चुट्ने मिल, छाला जुता मर्मत आदि व्यवसाय गर्नका लागि लगानी गरिएको छ ।

धनुषाका प्रमुख जिल्ला अधिकारी कृष्ण प्रसाद ढुङ्गानाले गरिबी निवारण कार्यक्रमका सदस्य धनुषाको गिद्धा ६ का
 जोगि महरालाई गाई हस्तान्तरण गर्दै । जनकपुर 
उपमहानगरपालिकाले नियन्त्रणमा लिएको 
छाडा गाईलाई प्रजिअले हस्तान्तरण गरेका थिए ।

गरिबी निवारणको कार्यक्रमले गरिबहरुलाई साहु महाजनको चर्को व्याजको मारबाट मुक्ति दिलाउनका साथै आफ्नै काम गर्न पाउने अवसर र साना तिना आय आर्जनका काम गर्नका लागि पुँजीको उपलब्धता, समुहमा बस्दा सामुहिक भावना विकास भई समाजिक हैसियतमा वृद्धि परिवारहरु एक आपसमा मिलेर व्यापार व्यवसायमा वृद्धि गर्ने तर्फ उन्मुख भएको पाइन्छ । तर, सामुदायिक संस्थाहरुमा काम गर्ने सदस्यहरु निरक्षर भएकोले माइनुट लेख्न र पढन नसक्ने, लिखित रुपमा रहेको हरहिसावको लेखा जोखा, बुझ्न र अनुगमन गर्न नसक्ने जस्ता समस्याहरु देखिएको कार्यक्रम संयोजक बसन्त कुमार मण्डलको ठम्याई छ । मण्डलका अनुसार समुहका सदस्यहरुले पुनः कर्जा माग गर्दा आफ्नो क्षमता भन्दा वढी माग गर्ने र समुहमा विवाद गर्ने र आय आर्जन अन्तरगतका व्यवसायहरुको पर्याप्त बजार र भण्डारको अभावमा जोखिम बढ्नु समयमा सम्झौता निकासा नहुनु, पशु विमाको व्यवस्था नहुनु जस्ता प्रमुख समस्याहरु देखिएका छन् । यसका अतिरिक्त सामुदायिक संस्थाका सदस्यहरुले आय आर्जनका निम्ति पाएका रकमको अन्यत्र खर्च गर्ने प्रवृतिले गर्दा उक्त कार्यक्रमको नतिजा बाहिरबाट देख्न सकिएको छैन । यति मात्र होइन धनुषामा उक्त कार्यक्रमका लागि १२ वटा गैरसरकारी संस्थाहरु क्रियाशिल छन् । तर, एउटा गैरसरकारी संस्थाले एउटै सामाजिक परिचालकबाट अन्य कार्यक्रमहरुको समेत काम गर्न लगाउँदा गरिबी निवारण कोषको कार्यक्रम प्रभावित हुँदै गएको देखिन्छ ।


२०७२ जेष्ठ २४ गते आईतबार