द एक्सक्लुसिभ सम्वाददाता
जनकपुरधाम............
सेना दिवसको अघिल्लो दिन प्रधान सेनापति राजेन्द्र क्षेत्रीले पछिल्लो राजनीतिक अवस्थाबारे टिप्पणी गरे । त्यसदिन भएको पृतनापतिहरुको बैठकपछि क्षेत्रीले ’सकल दर्जा’लाई गरेको सम्बोधनमा मधेस आन्दोलन, इन्धन अभाव, संविधान जारी भएपछिको अवस्थालाई गम्भीरतापूर्वक अध्ययन गरिरहेको उनले बताए । साथै भारतीय नाकाबन्दीका बेला सैन्य कुटनीति प्रयोगका विषयमा समेत उनले बोलेका छन् । कांग्रेस महाधिवेशनको बीच प्रधान सेनापतिको राजनीतिक टिप्पणी सहितको सम्बोधनले कम महत्व पायो । पहिलोपोस्टले प्राप्त गरेको ६३ बुँदामा रहेको पूर्ण सम्बोधनका महत्वपूर्ण २५ बुँदा यस्ता छन् ः(
नेपालको संविधान घोषणा भए पश्चात आम जनअपेक्षा विपरित मुलुकमा केही समय असहज परिस्थिति सृजना भएको सबैलाई थाहै छ । विभिन्न क्षेत्र र तहमा भएका प्रयासहरुको फलस्वरुप हाल आएर समग्र परिस्थितिमा केही सुधार हुँदै गएता पनि पूर्णरूपमा परिस्थिति सामान्य भने अझै भइसकेको छैन । अहिले देखिइरहेका गतिविधिहरू राजनीतिक चरित्रको भएता पनि यसको तत्कालिन र दीर्घकालिन प्रभाव नेपालको राष्टिूय सुरक्षा, राष्टिूय एकता तथा संवैधानिक स्थायित्व र विकासमा समेत परेको र भविष्यमा समेत पर्न सक्ने देखिन्छ ।
नेपाली सेनाको जिम्मेवारी र दीर्घकालीन सोचको बारेमा ३ महत्वपूर्ण सन्देश
पहिलो, नेपालको संविधानले सुम्पेका जिम्मेवारीहरू असरदार रूपमा बहन गर्न नेपाली सेना हरहमेशा कटिबद्ध, सक्षम र तयार छ । त्यस्तै, सरकारले राष्टू र जनताको सर्वोपरी हितका लागि संवैधानिक प्रक्रिया अनुरुप प्रदान गर्ने सबै जिम्मेवारीहरूको पूर्ण रूपमा पालना गर्नु नेपाली सेनाको प्रमुख दायित्व हो ।
दोश्रो, हामी सबैलाई अवगत भएकै कुरा हो, सुरक्षा कारवाही राजनीतिक प्रक्रियालाई सहज बनाउन उपयुक्त वातावरण सिर्जना गरिदिने माध्यम मात्र हो । सुरक्षा चुनौतीको दिगो समाधान गर्न त्यसको समाधान राजनीतिक रूपमा नै गरिनुपर्दछ । तथापि, देश नै टुक्रयाउने खालका तथा राष्टिूय एकता र भौगोलिक अखण्डतालाई खतरा र्पुयाउने प्रवृत्तिका सुरक्षा चुनौतीहरू सिर्जना भएमा सरकारको निर्देशनानुसार विधिसम्मत तरिकाले नेपाली सेना स्वतः परिचालन हुनेछ । राष्टिूय हित प्रतिकुलका अवान्छित गतिविधिहरूको नेपाली सेनाले नजिकबाट सुक्ष्म तरिकाले अध्ययन र विश्लेषण गरी सोही अनुसारको रणनीति तयार गरी रहेको छ । तेश्रो, प्राप्त जिम्मेवारीहरू प्रभावकारी ढङ्गबाट वहन गर्न चुस्त अपरेशनल तयारीपन र पेशागत दक्षता भएको फौजको रूपमा नेपाली सेनालाई आधुनिकीकरण गर्न अति आवश्यक छ । वास्तवमा सेनाको लोकतान्त्रिकरण भनेकै पेशागत रूपमा दक्ष, व्यवसायिक र आधुनिक फौजको रुपमा यसको विकास गर्नु हो ।
इन्धन अभावका कारण परेको समस्या पछि सेनाले के सिक्यो ?
देशमा समय समयमा हुने इन्धन अभाव र त्यसले हाम्रो नियमित कार्यहरुमा र्पुयाउने असरलाई दीर्घकालीन रूपमा समाधान गर्ने तर्फ हाललाई विभिन्न स्थानहरूमा रहेका व्यारेकहरुमा बैकल्पिक ऊर्जा प्रवर्धन केन्द्रसँग सहकार्य गरी बायोग्यास प्लाण्ट जडान गर्न आवश्यक समन्वय भइरहेको छ । असहज परिस्थितिमा इन्धनको अभाव हुँदा सैनिक फ्युल स्टेसनको महत्वलाई मनन् गरी नेपाली सेनाको काठमाडौं बाहेक अन्य सहरमा पनि फ्युल स्टेसन स्थापना गर्ने योजना अघि बढाइएको छ । जस अनुसार बुटवलको रामनगरमा यसै आर्थिक वर्षबाट फ्युल स्टेशन संचालन गर्ने र अर्को चरणमा तनँहुको खैरेनीटारमा समेत फ्युल स्टेशन निर्माण गर्ने योजना रहेको छ । यसको अलावा काठमाडौं उपत्यकाभित्र सैनिक व्यक्ति तथा अवकाश प्राप्त व्यक्तिहरूको प्रयोगको लागि छुट्टै फ्युल स्टेसन निर्माण गर्ने तर्फ अध्ययन भइरहेको छ ।
संगठनात्मक विषयमा र संघीय संरचनाबारे
सूचना र सुरक्षा एक अर्काका परिपूरक विषयहरु हुन् । सूचना प्रविधिको विस्तारसूगै बढ्दो विश्वव्यापिकरणले एकातर्फ सूचनाको प्रवाहलाई सरल बनाउँदै सूचना माथिको पहुँचलाई सहज तुल्याएको छ भने अर्को तर्फ सुरक्षा जटिलता बढाउँदै लगेको छ । सैनिक मर्यादा र सुरक्षाप्रति सचेत रहँदै सामाजिक सञ्जालको सदुपयोग गर्न सकल दर्जाको लागि सोसल मिडिया नीति लागू भइसकेको छ भने साइबर सुरक्षा निर्देशका निकट भविष्य मै जारी हुनेछ । भनिन्छ, जसले आफ्नो इतिहास बिर्सन्छ, उसले विगतका दुःखहरू पुनः व्यहोर्नुपर्छ । हाम्रा पूर्वजहरूको त्याग र बलिदानको इतिहास र हामीले भोगेका अनुभवहरूको संस्थागत रूपमा अभिलेखीकरण गर्न खम्पा अपरेसन विनाशकारी महाभूकम्प तथा विगतको द्वन्द्व जस्ता महत्वपूर्ण घटनाहरूको दौरान सिकेका पाठहरूलाई लिपिवद्ध गर्ने काम भइरहेको छ । सेनामा समय र परिस्थिति सुहाउँदो सांगठनिक संरचनाको आफ्नै महत्व रहन्छ । वर्तमान परिस्थितिको आवश्यकता अनुसार नेपाली सेनाको सांगठनिक संरचनालाई पूर्ण सन्तुलन, पुनसन्तुलन तथा विभिन्न नियमावलीहरू संशोधन गर्ने कार्य भइरहेको छ । यस कार्यमा मूलतः ’समस्याको सही पहिचान र सो को आवश्यकता अनुसारको निराकरण’ (ब्अअगचबतभ क्ष्मभलतषष्अबतष्यल बलम क्गचनष्अब िऋयचचभअतष्यलक) को सिद्धान्त अपनाइएको स्पष्ट पार्न चाहन्छु ।
पूर्ण सन्तुलन (च्भदबबिलअभ) को खाकाले मूलतः नेपालको संघीय संरचना अनुसार नेपाली सेनामा आवश्यक सांगठनिक फेरबदल लगायतलाई सम्बोधन गर्ने विश्वास लिएको छु । साथै, बृहद अध्ययन ऋयmउचभजभलकष्खभ क्तचबतभनष्अ च्भखष्भध) पश्चात दीर्घकालीन रूपमा कार्यान्वयन हुने पूर्न संरचना (च्भकतचगअतगचभ) को प्रारम्भिक योजना समेत रक्षा मन्त्रालयको पहलमा सुरु भई सकेको बारेमा सकल दर्जालाई जानकारी गराउन चाहन्छु ।
भनिन्छ, सेनामा एउटा सौखिन वा सिकारुले त्बअतष्अक मा वहस गर्छ भने पेशेवरले ीयनष्कतष्अक मा (ब्mबतगभचक मष्कअगकक तबअतष्अक, एचयाभककष्यलबकि मष्कअगकक ीयनष्कतष्अक) । सैनिक वन्दोवस्ती पक्षको यसै महत्वलाई गम्भिरतापूर्वक मनन गर्दै नेपाली सेनाको बन्दोबस्ती प्रणालीलाई अझ प्रभावकारी बनाउन हालको मद्दती गणहरू जस्तै छुट्टै बन्दोबस्ती समूह बनाउनेतर्फ अध्ययन कार्य अघि बढाइएको छ ।
सेनालाई हतियार खरिद तथा टूेनर जहाज प्राप्ती
नेपाली सेनालाई आवश्यक पर्ने दक्ष जनशक्ति उत्पादन गर्न संचालन गरिने तालिमहरूको क्षेत्र विस्तार गर्ने क्रममा दुइपटक पाइलट तालिम संचालन भइसकेको छ । पाईलट तालिमलाई अझ प्रभावकारी बनाउन आवश्यक पर्ने त्चबष्लभच जहाज प्राप्त गर्नको लागि आवश्यक प्रक्रिया अघि बढाइसकिएको छ । विभिन्न कारणबाट करिब ९ वर्षदेखि नेपाली सेनाले हतियार खरिद गर्न नपाएकोमा हाल आएर हतियार खरिद प्रक्रियाअघि बढाइएको छ । यसले गर्दा सेनाको आधुनिकीकरणको प्रयासलाई सुचारू गर्न सहज हुने विश्वास लिएको छु ।
अत्याधुनिक ढाँचाको अति बलियो धातुको खुकुरी उत्पादन गर्न ःबलगाबअतगचष्लन एबिलत स्थापनाको काम सम्पन्न हुने अवस्थामा छ । नागरिक (सैनिक सम्बन्धको महत्व र आवश्यकतालाई प्राथमिकता दिँदै आम नागरिकहरूसँगको सम्बन्धलाई नेपाली सेनाले आगामी दिनहरूमा थप विकास गर्दै लैजाने छ ।
नेपाली युवाहरूको वहुआयामिक व्यक्तित्व विकास गर्दै उनीहरू कै योगदान र समर्पणद्वारा राष्टूको स्वर्णिम भविष्यको परिकल्पना गर्ने राष्टिूय सेवा दलको भूमिका पनि नागरिक (सैनिक सम्बन्ध सुदृढ गर्न महत्वपूर्ण रहेको छ । आगामी दिनहरूमा राष्टिूय सेवा दलले गरिरहेको युवा नेतृत्व विकास कार्यक्रमको दायरालाई थप फराकिलो बनाउँदै लगी देशका सबै जिल्लाहरूमा यसको पहुँच विस्तार गरिने योजना रहेको छ ।
सैन्य कुटनीतिमाथि टिप्पणी, अब चीन भ्रमण
सैनिक कुटनीति पनि नागरिक(सैनिक सम्बन्ध तथा राष्टू तहको कुटनीतिकै एउटा सहयोगी यन्त्र भएकोले परिस्थितिको आवश्यकता अनुसार र नेपाल सरकारको निर्देशन अनुरूप जङ्गी अया तहबाट यस सम्बन्धी पहल कदमी गर्नु सान्दर्भिक नै हुन्छ । सैनिक कुटनीतिकै क्रममा गत महिना मेरो भारत भ्रमण् सफलतापूर्वक सम्पन्न भएको छ भने निकट भविष्यमा मित्रराष्टू चीन र संयुक्त राज्य अमेरिकाको भ्रमण गर्ने कार्यक्रम रहेको छ । शान्ति स्थापना कार्यमा नेपाली सेनाको सहभागिता विस्तारका लागि अवसरको सृृजना गर्न संयुक्त राष्टू संघको मुख्यालयबाट ब्मखबलअभम ब्मखष्कयचथ ख्ष्कष्त (ब्ब्ख्) सञ्चालन गराई नेपाली सेनाको क्षमता र तयारीको प्रदर्शन गर्ने तर्फ गृहकार्य अगाडि बढाइएको छ । वीरेन्द्र शान्ति कार्य तालिम केन्द्र, पाँचखालमा अमेरिकी सेनाको एबअषष्अ ऋयmmबलम को सहयोगमा निर्माण भएको ऋभलतचब ित्चबष्लष्लन ऋयmउभिह यही फाल्गुन २६ गते नेपाली सेनालाई हस्तान्तरण गरिदैँ छ । अत्याधुनिक प्रविधि समेतले सुसज्जित यस बहुउद्देश्यीय भवन (ःगतिष्उगचउयकभ द्यगष्मिष्लन) ले हाल पाँचखालमा सञ्चालन हुने एचभ(मभउयिथmभलत तथा अन्य शान्ति सेना सम्बन्धि तालिमहरूको प्रभावकारितामा अवश्य बृद्धि गर्नेछ ।
भूकम्पपछि सैनिक संरचना पुनर्निर्माणमा
गत वैशाखमा गएको विनाशकारी भूकम्पबाट जङ्गी अया, वीरेन्द्र अस्पताल लगायत करिव ११०० सैनिक संरचनाहरू क्षतिग्रस्त भएको हुँदा यसको योजनावद्ध रूपमा पुर्न्निर्माण गर्नु पर्ने जिम्मेवारी आइपरेको छ । बजेट उपलब्धता तथा सरकारको नीतिगत प्राथमिकताको परिधि भित्र रही पुनर्निर्माण कार्यलाई तीव्र रूपमा बढाउन नेपाली सेना तत्पर छ ।
भूकम्पले क्षति र्पुयाएको छाउनीस्थित वीरेन्द्र अस्पतालको पुनर्निर्माणको लागि सरकारबाट प्राप्त हुने बजेट नआउँदा सम्म नेपाली सेनाको आफ्नै श्रोत र साधनबाट अत्यावश्यक पुनर्निर्माणको कार्य अघि बढाइएको छ । यसै सिलसिलामा हालको इएम् लाई स्तरोन्नती गरी करिब डेढ वर्ष भित्र सुविधा युक्त ँबmष्थि इएम् को निर्माण गरिनेछ । मेरो कमाण्ड मार्ग निर्देशनमा उल्लेख भए अनुसार हिमाल, पहाड र तराईमा एक एक मोडल व्यारेक निर्माण गर्ने योजना अनुरूप, तराईको मोडल व्यारेक बारा जिल्लामा निर्माण गरिने जानकारी गराउँदछु । पुर्ननिर्माण सँगसँगै नेपाली सेना राष्टू विकास र निर्माणको कार्य गर्न कटिवद्ध छ । वेत्रावती रसुवागढी सडकको मैलुङ स्याफ्रुवेसी खण्ड विस्तार तथा स्तरोन्नतीको लागि नेपाल सरकारले नेपाली सेनालाई दुई वर्ष भित्र पुरा गर्ने गरी जिम्मेवारी सुम्पेको छ । तोकिएको समयावधी भन्दा अगावै उदाहरणीय स्तरमा कार्य सम्पन्न गर्ने अठोटका साथ हामी अघि बढेका छौँ ।
नेपाली सेनाको खोज तथा उद्धार कार्य क्षमताको अभिवृद्धि गर्न सरकारबाट बजेट प्राप्त हुने गरी हेलिकप्टरहरू, ईन्जिनियरिङ उपकरण तथा मेडिकल उपकरणहरू थप खरिद गर्ने प्रक्रिया अघि बढाइएको छ । त्यस्तै, मिति २०७२ बैशाख १२ र २९ गते गएको विनाशकारी भूकम्प तथा सो पछि गएका पराकम्पनका कारणबाट मृत्यु, वेपत्ता तथा भौतिक क्षति भएका नेपाली सेनाका बहालवाला तथा अवकाश प्राप्त ५१,५२३ जना सैनिकहरूलाई पुग्न गएको क्षतिप्रति संवेदनशील भई सैनिक कल्याणकारी कोषबाट रू.२ अर्ब ३९ करोड ९८ लाख ३२ हजार राहत रकम वितरण गरी सकिएको छ ।
२०७२ चैत्र ०७ गते आईतबार
जनकपुरधाम............
सेना दिवसको अघिल्लो दिन प्रधान सेनापति राजेन्द्र क्षेत्रीले पछिल्लो राजनीतिक अवस्थाबारे टिप्पणी गरे । त्यसदिन भएको पृतनापतिहरुको बैठकपछि क्षेत्रीले ’सकल दर्जा’लाई गरेको सम्बोधनमा मधेस आन्दोलन, इन्धन अभाव, संविधान जारी भएपछिको अवस्थालाई गम्भीरतापूर्वक अध्ययन गरिरहेको उनले बताए । साथै भारतीय नाकाबन्दीका बेला सैन्य कुटनीति प्रयोगका विषयमा समेत उनले बोलेका छन् । कांग्रेस महाधिवेशनको बीच प्रधान सेनापतिको राजनीतिक टिप्पणी सहितको सम्बोधनले कम महत्व पायो । पहिलोपोस्टले प्राप्त गरेको ६३ बुँदामा रहेको पूर्ण सम्बोधनका महत्वपूर्ण २५ बुँदा यस्ता छन् ः(
नेपालको संविधान घोषणा भए पश्चात आम जनअपेक्षा विपरित मुलुकमा केही समय असहज परिस्थिति सृजना भएको सबैलाई थाहै छ । विभिन्न क्षेत्र र तहमा भएका प्रयासहरुको फलस्वरुप हाल आएर समग्र परिस्थितिमा केही सुधार हुँदै गएता पनि पूर्णरूपमा परिस्थिति सामान्य भने अझै भइसकेको छैन । अहिले देखिइरहेका गतिविधिहरू राजनीतिक चरित्रको भएता पनि यसको तत्कालिन र दीर्घकालिन प्रभाव नेपालको राष्टिूय सुरक्षा, राष्टिूय एकता तथा संवैधानिक स्थायित्व र विकासमा समेत परेको र भविष्यमा समेत पर्न सक्ने देखिन्छ ।
नेपाली सेनाको जिम्मेवारी र दीर्घकालीन सोचको बारेमा ३ महत्वपूर्ण सन्देश
पहिलो, नेपालको संविधानले सुम्पेका जिम्मेवारीहरू असरदार रूपमा बहन गर्न नेपाली सेना हरहमेशा कटिबद्ध, सक्षम र तयार छ । त्यस्तै, सरकारले राष्टू र जनताको सर्वोपरी हितका लागि संवैधानिक प्रक्रिया अनुरुप प्रदान गर्ने सबै जिम्मेवारीहरूको पूर्ण रूपमा पालना गर्नु नेपाली सेनाको प्रमुख दायित्व हो ।
दोश्रो, हामी सबैलाई अवगत भएकै कुरा हो, सुरक्षा कारवाही राजनीतिक प्रक्रियालाई सहज बनाउन उपयुक्त वातावरण सिर्जना गरिदिने माध्यम मात्र हो । सुरक्षा चुनौतीको दिगो समाधान गर्न त्यसको समाधान राजनीतिक रूपमा नै गरिनुपर्दछ । तथापि, देश नै टुक्रयाउने खालका तथा राष्टिूय एकता र भौगोलिक अखण्डतालाई खतरा र्पुयाउने प्रवृत्तिका सुरक्षा चुनौतीहरू सिर्जना भएमा सरकारको निर्देशनानुसार विधिसम्मत तरिकाले नेपाली सेना स्वतः परिचालन हुनेछ । राष्टिूय हित प्रतिकुलका अवान्छित गतिविधिहरूको नेपाली सेनाले नजिकबाट सुक्ष्म तरिकाले अध्ययन र विश्लेषण गरी सोही अनुसारको रणनीति तयार गरी रहेको छ । तेश्रो, प्राप्त जिम्मेवारीहरू प्रभावकारी ढङ्गबाट वहन गर्न चुस्त अपरेशनल तयारीपन र पेशागत दक्षता भएको फौजको रूपमा नेपाली सेनालाई आधुनिकीकरण गर्न अति आवश्यक छ । वास्तवमा सेनाको लोकतान्त्रिकरण भनेकै पेशागत रूपमा दक्ष, व्यवसायिक र आधुनिक फौजको रुपमा यसको विकास गर्नु हो ।
इन्धन अभावका कारण परेको समस्या पछि सेनाले के सिक्यो ?
देशमा समय समयमा हुने इन्धन अभाव र त्यसले हाम्रो नियमित कार्यहरुमा र्पुयाउने असरलाई दीर्घकालीन रूपमा समाधान गर्ने तर्फ हाललाई विभिन्न स्थानहरूमा रहेका व्यारेकहरुमा बैकल्पिक ऊर्जा प्रवर्धन केन्द्रसँग सहकार्य गरी बायोग्यास प्लाण्ट जडान गर्न आवश्यक समन्वय भइरहेको छ । असहज परिस्थितिमा इन्धनको अभाव हुँदा सैनिक फ्युल स्टेसनको महत्वलाई मनन् गरी नेपाली सेनाको काठमाडौं बाहेक अन्य सहरमा पनि फ्युल स्टेसन स्थापना गर्ने योजना अघि बढाइएको छ । जस अनुसार बुटवलको रामनगरमा यसै आर्थिक वर्षबाट फ्युल स्टेशन संचालन गर्ने र अर्को चरणमा तनँहुको खैरेनीटारमा समेत फ्युल स्टेशन निर्माण गर्ने योजना रहेको छ । यसको अलावा काठमाडौं उपत्यकाभित्र सैनिक व्यक्ति तथा अवकाश प्राप्त व्यक्तिहरूको प्रयोगको लागि छुट्टै फ्युल स्टेसन निर्माण गर्ने तर्फ अध्ययन भइरहेको छ ।
संगठनात्मक विषयमा र संघीय संरचनाबारे
सूचना र सुरक्षा एक अर्काका परिपूरक विषयहरु हुन् । सूचना प्रविधिको विस्तारसूगै बढ्दो विश्वव्यापिकरणले एकातर्फ सूचनाको प्रवाहलाई सरल बनाउँदै सूचना माथिको पहुँचलाई सहज तुल्याएको छ भने अर्को तर्फ सुरक्षा जटिलता बढाउँदै लगेको छ । सैनिक मर्यादा र सुरक्षाप्रति सचेत रहँदै सामाजिक सञ्जालको सदुपयोग गर्न सकल दर्जाको लागि सोसल मिडिया नीति लागू भइसकेको छ भने साइबर सुरक्षा निर्देशका निकट भविष्य मै जारी हुनेछ । भनिन्छ, जसले आफ्नो इतिहास बिर्सन्छ, उसले विगतका दुःखहरू पुनः व्यहोर्नुपर्छ । हाम्रा पूर्वजहरूको त्याग र बलिदानको इतिहास र हामीले भोगेका अनुभवहरूको संस्थागत रूपमा अभिलेखीकरण गर्न खम्पा अपरेसन विनाशकारी महाभूकम्प तथा विगतको द्वन्द्व जस्ता महत्वपूर्ण घटनाहरूको दौरान सिकेका पाठहरूलाई लिपिवद्ध गर्ने काम भइरहेको छ । सेनामा समय र परिस्थिति सुहाउँदो सांगठनिक संरचनाको आफ्नै महत्व रहन्छ । वर्तमान परिस्थितिको आवश्यकता अनुसार नेपाली सेनाको सांगठनिक संरचनालाई पूर्ण सन्तुलन, पुनसन्तुलन तथा विभिन्न नियमावलीहरू संशोधन गर्ने कार्य भइरहेको छ । यस कार्यमा मूलतः ’समस्याको सही पहिचान र सो को आवश्यकता अनुसारको निराकरण’ (ब्अअगचबतभ क्ष्मभलतषष्अबतष्यल बलम क्गचनष्अब िऋयचचभअतष्यलक) को सिद्धान्त अपनाइएको स्पष्ट पार्न चाहन्छु ।
पूर्ण सन्तुलन (च्भदबबिलअभ) को खाकाले मूलतः नेपालको संघीय संरचना अनुसार नेपाली सेनामा आवश्यक सांगठनिक फेरबदल लगायतलाई सम्बोधन गर्ने विश्वास लिएको छु । साथै, बृहद अध्ययन ऋयmउचभजभलकष्खभ क्तचबतभनष्अ च्भखष्भध) पश्चात दीर्घकालीन रूपमा कार्यान्वयन हुने पूर्न संरचना (च्भकतचगअतगचभ) को प्रारम्भिक योजना समेत रक्षा मन्त्रालयको पहलमा सुरु भई सकेको बारेमा सकल दर्जालाई जानकारी गराउन चाहन्छु ।
भनिन्छ, सेनामा एउटा सौखिन वा सिकारुले त्बअतष्अक मा वहस गर्छ भने पेशेवरले ीयनष्कतष्अक मा (ब्mबतगभचक मष्कअगकक तबअतष्अक, एचयाभककष्यलबकि मष्कअगकक ीयनष्कतष्अक) । सैनिक वन्दोवस्ती पक्षको यसै महत्वलाई गम्भिरतापूर्वक मनन गर्दै नेपाली सेनाको बन्दोबस्ती प्रणालीलाई अझ प्रभावकारी बनाउन हालको मद्दती गणहरू जस्तै छुट्टै बन्दोबस्ती समूह बनाउनेतर्फ अध्ययन कार्य अघि बढाइएको छ ।
सेनालाई हतियार खरिद तथा टूेनर जहाज प्राप्ती
नेपाली सेनालाई आवश्यक पर्ने दक्ष जनशक्ति उत्पादन गर्न संचालन गरिने तालिमहरूको क्षेत्र विस्तार गर्ने क्रममा दुइपटक पाइलट तालिम संचालन भइसकेको छ । पाईलट तालिमलाई अझ प्रभावकारी बनाउन आवश्यक पर्ने त्चबष्लभच जहाज प्राप्त गर्नको लागि आवश्यक प्रक्रिया अघि बढाइसकिएको छ । विभिन्न कारणबाट करिब ९ वर्षदेखि नेपाली सेनाले हतियार खरिद गर्न नपाएकोमा हाल आएर हतियार खरिद प्रक्रियाअघि बढाइएको छ । यसले गर्दा सेनाको आधुनिकीकरणको प्रयासलाई सुचारू गर्न सहज हुने विश्वास लिएको छु ।
अत्याधुनिक ढाँचाको अति बलियो धातुको खुकुरी उत्पादन गर्न ःबलगाबअतगचष्लन एबिलत स्थापनाको काम सम्पन्न हुने अवस्थामा छ । नागरिक (सैनिक सम्बन्धको महत्व र आवश्यकतालाई प्राथमिकता दिँदै आम नागरिकहरूसँगको सम्बन्धलाई नेपाली सेनाले आगामी दिनहरूमा थप विकास गर्दै लैजाने छ ।
नेपाली युवाहरूको वहुआयामिक व्यक्तित्व विकास गर्दै उनीहरू कै योगदान र समर्पणद्वारा राष्टूको स्वर्णिम भविष्यको परिकल्पना गर्ने राष्टिूय सेवा दलको भूमिका पनि नागरिक (सैनिक सम्बन्ध सुदृढ गर्न महत्वपूर्ण रहेको छ । आगामी दिनहरूमा राष्टिूय सेवा दलले गरिरहेको युवा नेतृत्व विकास कार्यक्रमको दायरालाई थप फराकिलो बनाउँदै लगी देशका सबै जिल्लाहरूमा यसको पहुँच विस्तार गरिने योजना रहेको छ ।
सैन्य कुटनीतिमाथि टिप्पणी, अब चीन भ्रमण
सैनिक कुटनीति पनि नागरिक(सैनिक सम्बन्ध तथा राष्टू तहको कुटनीतिकै एउटा सहयोगी यन्त्र भएकोले परिस्थितिको आवश्यकता अनुसार र नेपाल सरकारको निर्देशन अनुरूप जङ्गी अया तहबाट यस सम्बन्धी पहल कदमी गर्नु सान्दर्भिक नै हुन्छ । सैनिक कुटनीतिकै क्रममा गत महिना मेरो भारत भ्रमण् सफलतापूर्वक सम्पन्न भएको छ भने निकट भविष्यमा मित्रराष्टू चीन र संयुक्त राज्य अमेरिकाको भ्रमण गर्ने कार्यक्रम रहेको छ । शान्ति स्थापना कार्यमा नेपाली सेनाको सहभागिता विस्तारका लागि अवसरको सृृजना गर्न संयुक्त राष्टू संघको मुख्यालयबाट ब्मखबलअभम ब्मखष्कयचथ ख्ष्कष्त (ब्ब्ख्) सञ्चालन गराई नेपाली सेनाको क्षमता र तयारीको प्रदर्शन गर्ने तर्फ गृहकार्य अगाडि बढाइएको छ । वीरेन्द्र शान्ति कार्य तालिम केन्द्र, पाँचखालमा अमेरिकी सेनाको एबअषष्अ ऋयmmबलम को सहयोगमा निर्माण भएको ऋभलतचब ित्चबष्लष्लन ऋयmउभिह यही फाल्गुन २६ गते नेपाली सेनालाई हस्तान्तरण गरिदैँ छ । अत्याधुनिक प्रविधि समेतले सुसज्जित यस बहुउद्देश्यीय भवन (ःगतिष्उगचउयकभ द्यगष्मिष्लन) ले हाल पाँचखालमा सञ्चालन हुने एचभ(मभउयिथmभलत तथा अन्य शान्ति सेना सम्बन्धि तालिमहरूको प्रभावकारितामा अवश्य बृद्धि गर्नेछ ।
भूकम्पपछि सैनिक संरचना पुनर्निर्माणमा
गत वैशाखमा गएको विनाशकारी भूकम्पबाट जङ्गी अया, वीरेन्द्र अस्पताल लगायत करिव ११०० सैनिक संरचनाहरू क्षतिग्रस्त भएको हुँदा यसको योजनावद्ध रूपमा पुर्न्निर्माण गर्नु पर्ने जिम्मेवारी आइपरेको छ । बजेट उपलब्धता तथा सरकारको नीतिगत प्राथमिकताको परिधि भित्र रही पुनर्निर्माण कार्यलाई तीव्र रूपमा बढाउन नेपाली सेना तत्पर छ ।
भूकम्पले क्षति र्पुयाएको छाउनीस्थित वीरेन्द्र अस्पतालको पुनर्निर्माणको लागि सरकारबाट प्राप्त हुने बजेट नआउँदा सम्म नेपाली सेनाको आफ्नै श्रोत र साधनबाट अत्यावश्यक पुनर्निर्माणको कार्य अघि बढाइएको छ । यसै सिलसिलामा हालको इएम् लाई स्तरोन्नती गरी करिब डेढ वर्ष भित्र सुविधा युक्त ँबmष्थि इएम् को निर्माण गरिनेछ । मेरो कमाण्ड मार्ग निर्देशनमा उल्लेख भए अनुसार हिमाल, पहाड र तराईमा एक एक मोडल व्यारेक निर्माण गर्ने योजना अनुरूप, तराईको मोडल व्यारेक बारा जिल्लामा निर्माण गरिने जानकारी गराउँदछु । पुर्ननिर्माण सँगसँगै नेपाली सेना राष्टू विकास र निर्माणको कार्य गर्न कटिवद्ध छ । वेत्रावती रसुवागढी सडकको मैलुङ स्याफ्रुवेसी खण्ड विस्तार तथा स्तरोन्नतीको लागि नेपाल सरकारले नेपाली सेनालाई दुई वर्ष भित्र पुरा गर्ने गरी जिम्मेवारी सुम्पेको छ । तोकिएको समयावधी भन्दा अगावै उदाहरणीय स्तरमा कार्य सम्पन्न गर्ने अठोटका साथ हामी अघि बढेका छौँ ।
नेपाली सेनाको खोज तथा उद्धार कार्य क्षमताको अभिवृद्धि गर्न सरकारबाट बजेट प्राप्त हुने गरी हेलिकप्टरहरू, ईन्जिनियरिङ उपकरण तथा मेडिकल उपकरणहरू थप खरिद गर्ने प्रक्रिया अघि बढाइएको छ । त्यस्तै, मिति २०७२ बैशाख १२ र २९ गते गएको विनाशकारी भूकम्प तथा सो पछि गएका पराकम्पनका कारणबाट मृत्यु, वेपत्ता तथा भौतिक क्षति भएका नेपाली सेनाका बहालवाला तथा अवकाश प्राप्त ५१,५२३ जना सैनिकहरूलाई पुग्न गएको क्षतिप्रति संवेदनशील भई सैनिक कल्याणकारी कोषबाट रू.२ अर्ब ३९ करोड ९८ लाख ३२ हजार राहत रकम वितरण गरी सकिएको छ ।
२०७२ चैत्र ०७ गते आईतबार
