द एक्सक्लुसिभ सम्वाददाता
जनकपुरधाम............
कागजमा मात्र दर्ता गरी सरकारी विद्यालय सञ्चालन गरेर तलब(सुविधा लिँदै आएका ‘झोले विद्यालयुलाई अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगले छानबिन गरी कारबाही प्रक्रिया अगाडी वढाएको छ । नाममात्रको विद्यालय सञ्चालन गरी राज्यको करोडौं रुपैयाँ दुरुपयोग गरिरहेका झोले विद्यालयका बारेमा उजुरी परेपछि आयोगले छानबिनमा चासो देखाएको हो ।
गत वर्ष शिक्षा मन्त्रालयले सबैभन्दा धेरै झोले विद्यालय पूर्वी तराईका ८ जिल्लामा रहेको बताएको थियो । प्रक्रिया पु¥याएर खोलिए पनि झोलामा कार्यालय राखेर तलब(सुविधा लिइरहेका अधिकांश विद्यालय सप्तरी, सिरहा, धनुषा, महोत्तरी, बारा, पर्सा, सर्लाही, रौतहट र कपिलवस्तुमा छन् । पूर्वी तराईका जिल्लाको तुलनामा अन्य जिल्लामा यस्ता विद्यालय कम रहेको बताइएको छ । शिक्षा विभागले पूर्वी तराईका ८ जिल्लाबाहेक अन्यलाई झोले विद्यालय मुक्त जिल्ला घोषणा गरिसकेको छ । झोले विद्यालय सञ्चालन भइरहेका ठाउँमा सरकारी निकायको पनि मिलोमतो देखिएपछि कारबाही हुन सकेको थिएन ।
विद्यार्थी र विद्यालय शिक्षकलाई नक्कली पात्रको रूपमा खडा गरी विद्यालयका सबै सामग्री झोलामा हालेर सञ्चालन भएका विद्यालयलाई झोले विद्यालय भनिन्छ । राजनीतिक दल, जिल्ला शिक्षा कार्यालयका कर्मचारी तथा स्थानीयस्तरमा टाठा(बाठाको रूपमा गनिएका व्यक्तिको मिलेमतोमा यस्ता विद्यालय गैरकानुनी रूपमा सञ्चालन भइरहेको थियो ।
धनुषामा ४० झोले विद्यालय खारेजीको सिफारिस
जिल्ला शिक्षा कार्यालय धनुषामा विद्यालय संचालनका लागि दर्ता गराएको भएपनि विद्यालय संचालनमा नआएका झोले विद्यालयहरुलाई शिक्षा मन्त्रालयले कारवाही गर्ने भएको छ । शिक्षा मन्त्रालयका उपसचिव स्तरका कर्मचारी दीर्घध्वज चापागाईको नेतृत्वमा ललित विक्रम सिंह र अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगका दान बहादुर मिचिङ सम्मिलित ३ सदस्यीय टोलीले जिल्लामा रहेका झोले विद्यालयहरुलाई खारेजी गर्ने निर्णय गरेको छ । उक्त समितिले दिने सिफारिस प्रतिवेदनको आधारमा शिक्षा मन्त्रालयले झोले विद्यालयहरुलाई खारेजी गर्ने भएको हो । उक्त टोलीले धनुषामा ४० वटा विद्यालयहरु अनियमित रुपले संचालन भइरहेको भन्दै ४० वटै विद्यालयहरुलाई खारेजी गर्ने निर्णय गरेको छ । अनियमित विद्यालयहरुलाई तहकिकात गरी रद्द गर्ने प्रक्रिया अगाडी वढाइने, वा नजिकको विद्यालयमा विलय गराउने र खर्च गरिसकेको वा नगरेको भएपनि असुल उपर गर्ने निर्णय गरिएको स्रोतको दावी छ । स्रोतका अनुसार २४ अषाढमा उक्त टोली जनकपुर आई जिल्ला शिक्षा कार्यालय धनुषाका झोले विद्यालयहरुको बारेमा अनुसन्धान गरेको थियो । अनुसन्धानको क्रममा ४० वटा विद्यालयहरु दर्ता भएपनि संचालनमा नरहेको पाइएको थियो । २०६५ देखि २०६७ सालसम्ममा उक्त विद्यालयहरु स्थापना भएको जिल्ला शिक्षा कार्यालयमा अभिलेख रहेको छ । कक्षा १ देखि ५ सम्मका इजाजत लिएका उक्त विद्यालयहरुले न्युनतम ३५ देखि अधिकत्तम २५० सम्म विद्यार्थी संख्या रहेको फर्जी विवरण जिल्ला शिक्षा कार्यालयमा बुझाएको पाइन्छ । विद्यालयहरुमा राहत, पिसिएफ र दरबन्दी समेतको शिक्षक बहाली गरेको भन्दै ती विद्यालयहरुका प्रधानाध्यापकले ती शिक्षकहरुको नाउँमा तलब समेत निकासा लिने गरेका थिए । यति मात्र होइन, विद्यालय भवन निर्माण, शौचालय निर्माण, भवन मर्मत, विद्यालय सुधार योजना, पाठयपुस्तक रकम, दलित र अपाङ विद्यार्थीहरुको लागि छात्रवृति वापत रकम लिएर भ्रष्टाचार गर्ने गरेको पाइएको छ ।
दलित छात्रालाई प्रति विद्यार्थी रु. ४ सय, अपाङ विद्यार्थीलाई प्रति विद्यार्थी रु. ५ सय छात्रवृति, विद्यालय सुधार योजना अन्तरगत प्रति विद्यार्थी रु. १ सय ४०, भवन निर्माणका लागि प्रति विद्यालय रु. ६ लाख ५० हजार, शौचालय निर्माणका लागि प्रति विद्यालय रु. १ लाख ५० हजार र मर्मत तथा सम्भारका लागि प्रति विद्यालय रु. १ लाख निकासा लिने गरेको छ । यति मात्र होइन ती झोले विद्यालयहरुले गाविस, जिविस र अन्य निकायहरुबाट समेत रकम निकासा लिने गरेको छ ।
विद्यालय व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष र प्रधानाध्यापक दुवैको मिलेमतोमा झोले विद्यालयका नाउँमा निकासा गरिएको रकम भ्रष्टाचार गर्ने गरिएको पाइएको छ । स्रोतका अनुसार जिल्लामा अन्य झोले विद्यालयहरु पनि संचालित छन् । तर, सम्बन्धित स्रोत व्यक्तिहरुले उक्त विद्यालयबारे अनुगमनमा आएका शिक्षा मन्त्रालयका टोलीलाई थाहा नै हुन दिएका छैनन् । स्रोतका अनुसार सपही गजरियामा दौलतिया दलित राप्रावि, सपही मै नारायणबाबा राप्रावि र बनिगामामा जिवछ दिप राप्रावि,जनकपुर ४ स्थित सनमार्ग संस्कृत राप्रावि झोले विद्यालयका रुपमा रहेका छन् । अब प्रश्न के उठ्छ भने, मन्त्रालयका टोलीले गरेको निर्णय अनुसार भ्रष्टाचार गर्ने ती व्यक्तिहरुलाई कानुनको दायरामा ल्याई कारवाही नगरी किन उन्मुक्ति दिइएको होला ।
राप्रावि बेलापट्टिी गिद्धा, बेलापट्टिी (९, जनता दलित राप्रावि मुसहरी, बालाबाखर, जनक राप्रावि कुम्भकर्ण, बालाबाखर(७, राप्रावि चोरा कोलयपुर(१, यादव राप्रावि चिरैया(९, सरस्वती तुल्सी मेहर बाल राप्रावि, तुल्सियाही(७, राप्रावि लक्ष्मीपुर बहेडाबेला (९, मैलिली नमुना राप्रावि मुजेलिया, जनकपुर(१४, जानकी गुरुकुल जनकपुर, रामजानकी प्रावि सरस्वती प्रावि जनकपुर(१४, श्रीराम राप्रावि खरिहानी(२, नरसिंह प्रावि बसहिया(५, सरस्वती राप्रावि, डुमरिया(५, आदर्श प्रावि रमदैया भवाडी(२, प्रगतिशिल राप्रावि लक्ष्मीपुर बगेवा(३, राप्रावि सुगा निकास, सुगा निकास(५, दलित प्रावि ठेरा, ठेरा(७, राप्रावि ठेरा, ठेरा(९, रामजानकी राप्रावि मनहरपुर, मानसिंहपट्टी(१, सरस्वती विद्या आश्रम हंसपुर, हंसपुर कठपुल्ला(३, ज्ञानज्योति राप्रावि ओसरा, कनकपट्टी(८, दुर्गा राप्रावि यज्ञभुमि(५, जनता राप्रावि पछकोटी, गोपालपुर(५, प्रगतिशिल राप्रावि गोपालपुर(२, जनता राप्रावि गोपालपुर(९, श्री फौदी अर्जुन जनकल्याण राप्रावि उमाप्रेमपुर(५, शहीद राप्रावि तेजनगर, धनुषाधाम(२, दुर्गा राप्रावि पर्सा, माचि झिटकैया(४, जनता प्रावि टरिया, लक्कड(७, रामजानकी प्रावि पतनुका, पतनुका(४, जनता राप्रावि लक्कड, लक्कड (९, जनता दलित राप्रावि, दुवरकोट हथलेटवा(१, रामेश्वर सरस्वती प्रावि, लक्कड(३ ,भगवती राप्रावि, ननुपट्टी(९, मिथिला दलित राप्रावि, पचहर्वा(६, जनता राप्रावि पोखरभिन्डा, चक्कर(१, भ्रमकन्या जनता प्रावि, परवाहा(२, राप्रावि दिगम्बरपुर, दिगम्बरपुर(४, राप्रावि लक्ष्मीनिकास, लक्ष्मीनिकास(३, भुइया भगवती राप्रावि दिगम्बरपुर, दिगम्बरपुर(९ गरी कुल ४० वटा विद्यालयहरु झोले विद्यालयको रुपमा पाइएको छ ।
महोत्तरीमा ८० झोले विद्यालय
स्वीकृति लिएका तर अस्तित्वमा नरहेका ८० झोले विद्यालयलाई शिक्षा कार्यालयले कारबाही सुरु गरेको छ । जन गुनासोपछि त्यस्ता विद्यालयविरुद्ध अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगले अनुसन्धान थालेपछि शिक्षा कार्यालयले मन्त्रालय र विभागको परामर्शमा कारबाही अघि बढाएको हो । त्यस्ता विद्यालयका कारण जिल्लाको शैक्षिक गतिविधि प्रभावित हूनूका साथै आर्थिक अनियमिततासमेत बढेको गूनासो आएको थियो । अख्तियार प्रतिनिधिसमेत परीक्षा उपनियन्त्रक जितबहादुर शाहको संयोजकत्वमा एक साता अघि आएको छानबिन टोलीसँगको सहकार्यमा कारबाही सिफारिस गरेको कार्यालयले जनाएको छ । शिक्षा विभागका उपनिर्देशक हर्कशबहादूर अधिकारी, मन्त्रालयका उपसचिव बद्रीबहादूर पाठक र आयोगका प्रतिनिधि सूवोधकूमार लामाको सहभागिता रहेको टोलीले स्थलगत निरीक्षण र छलफलपछि कारबाहीका साथै बेरुजु रकम यथाशीघ्र फरफारक गर्नसमेत निर्देशन दिएको छ ।
कारबाहीको दायरमा परेकामध्ये ७४ झोले विद्यालयलाई खारेजी र ६ वटालाई नजिकको विद्यालयमा गाभ्न मन्त्रालय र विभागमा सिफारिस गरेको छ । छानबिनपछि शनिबार जलेश्वरमा आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा शिक्षा अधिकारी रणदीप बस्नेतले राज्यको सेवासूविधा लिनका लागि कागजी प्रक्रियामात्र पुरा गरेका तर सञ्चालनमा नरहेका ७४ विद्यालयलाई शिक्षा ऐनअनूसार खारेजी र ६ वटालाई गाभ्न सिफारिस गरिएको जनाए । खारेजी सिफारिसमा परेकामध्ये सबैभन्दा बढी सोनमा गाविसका ८ विद्यालय छन् । खरवनीका ७ र हरिनमरिनका ५ छन् । पर्सादेवाड र रघूनाथपूरका ४ र ४, भंंगाहा र सिङियाहीका ३ र ३ विद्यालय छन् ।
जिल्ला शिक्षा अधिकारीसहित ६ जनाविरुद्ध मुद्दा दर्ता
अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगले विभिन्न झोले विद्यालय सन्चालन गर्ने विरुद्ध कारवाही सुरु गरेको छ । अनधिकृत रुपमा रकम दिएको आरोपमा सिरहाका तत्कालीन जिल्ला शिक्षा अधिकारीसहित ६ जनाविरुद्ध विशेष अदालत काठमाडौँमा आरोपपत्र दर्ता गरेको छ ।
सिराहाका तत्कालीन जिल्ला शिक्षा अधिकारी दिलीपकुमार ठाकुर र खडानन्द पराजुली, कार्यक्रम अधिकृत शम्भुप्रसाद भट्टराई, स्रोत व्यक्ति मुनेन्द्र यादव, जनभावना प्राथमिक विद्यालयका प्रधानाध्यापक रवीन्द्रकुमार यादव र विद्यालय व्यवस्थापन समितिका सदस्य योगेन्द्र मरिक यादवसमेत ६ जनाविरुद्ध आरोपपत्र दर्ता गरिएको अख्तियारका प्रवक्ता श्रीधर सापकोटाले जनाएका छन् । उनीहरूले आर्थिक वर्ष २०६८÷०६९ देखि २०७०÷०७१ सम्म पाठ्यपुस्तक, छात्रवृत्ति वितरण, विद्यालय सुधार, मसलन्द, पिसिएफ अनुदान लगायतका शीर्षकमा सरकारी रकम निकासा गरी झुटो विवरण पेस गरी सरकारी रकम निकासा दिनेलिने कार्यमा बदनियत गरेको देखिएको आयोगको आरोपपत्रमा उल्लेख छ । उनीहरुले १५ लाख भन्दा बढी भ्रष्टाचार गरेको अख्तियारले जनाएको छ ।
झोले विद्यालयको नाम र ठेगाना प्रधानाध्यापक व्यवस्थापन समिति अध्यक्ष
राप्रावि बेलापट्टिी गिद्धा, बेलापट्टिी –९ निर्मला पण्डित
जनता दलित राप्रावि मुसहरी, बालाबाखर मनोज कुमार यादव भोला यादव
जनक राप्रावि कुम्भकर्ण, बालाबाखर–७ सुनिता कुमारी यादव दिनेश प्रसाद यादव
राप्रावि चोरा कोलयपुर–१ विनोद कुमार यादव युगल किशोर यादव
यादव राप्रावि चिरैया–९ पाण्डव यादव रामसेवक भिनवार
सरस्वती तुल्सी मेहर बाल राप्रावि, तुल्सियाही–७ अमरनाथ साफी खुसबु कुमारी रजक
राप्रावि लक्ष्मीपुर बहेडाबेला –९ प्रेमचन्द्र यादव रविन्द्र प्रसाद साह
मैलिली नमुना राप्रावि मुजेलिया, जनकपुर–१४ दिनेश कुमार मण्डल प्रदिप कुमार यादव
जानकी गुरुकुल जनकपुर विल्टु मण्डल
रामजानकी प्रावि सरस्वती प्रावि जनकपुर–१४ रामकुमारी यादव विल्टु मण्डल
श्रीराम राप्रावि खरिहानी–२ रामसेवक पण्डित रामगुलाम पण्डित
नरसिंह प्रावि बसहिया–५ विजय कुमार सहनी
सरस्वती राप्रावि, डुमरिया–५ भरत यादव हरिलाल यादव
आदर्श प्रावि रमदैया भवाडी–२ मनोज कुमार यादव रामपृत यादव
प्रगतिशिल राप्रावि लक्ष्मीपुर बगेवा–३ राम भगत यादव शत्रुधन यादव
राप्रावि सुगा निकास, सुगा निकास–५ मानकी देवी नवल ठाकुर
दलित प्रावि ठेरा, ठेरा–७ रेखा देवी यादव रंजित यादव
राप्रावि ठेरा, ठेरा–९ देवकृष्ण यादव
रामजानकी राप्रावि मनहरपुर, मानसिंहपट्टी–१
सरस्वती विद्या आश्रम हंसपुर, हंसपुर कठपुल्ला–३ रामबाबु कापडी रिंकु कुमारी कापडी
ज्ञानज्योति राप्रावि ओसरा, कनकपट्टी–८
दुर्गा राप्रावि यज्ञभुमि–५ मंजुला कुमारी यादव
जनता राप्रावि पछकोटी, गोपालपुर–५ पवन कुमार यादव
प्रगतिशिल राप्रावि गोपालपुर–२ सिताराम यादव
जनता राप्रावि गोपालपुर–९ जित कुमार साह
श्री फौदी अर्जुन जनकल्याण राप्रावि उमाप्रेमपुर–५ आहुल देवी
शहीद राप्रावि तेजनगर, धनुषाधाम–२ शिवजी मण्डल
दुर्गा राप्रावि पर्सा, माचि झिटकैया–४ लक्ष्मीदेवी यादव विशेश्वर यादव
जनता प्रावि टरिया, लक्कड–७ विन्देश्वर यादव राजेश्वर यादव
रामजानकी प्रावि पतनुका, पतनुका–४ रामहोसियार कापडी देवेन्द्र प्रसाद वड्ही
जनता राप्रावि लक्कड, लक्कड –९ मनोज कुमार पासवान शिव दयाल पासवान
जनता दलित राप्रावि, दुवरकोट हथलेटवा–१ विष्णुदेव यादव भोगेन्द्र मण्डल
रामेश्वर सरस्वती प्रावि, लक्कड–३ निलम कुमारी यादव विशेश्वर यादव
भगवती राप्रावि, ननुपट्टी–९ अरुण मण्डल भगत लाल दास
मिथिला दलित राप्रावि, पचहर्वा–६ सिमा कुमारी साह रामदयाल माझी
जनता राप्रावि पोखरभिन्डा, चक्कर–१ अनिता देवी मण्डल रामचन्द्र मण्डल
भ्रमकन्या जनता प्रावि, परवाहा–२ आशा पण्डित शशिकान्त ठाकुर
राप्रावि दिगम्बरपुर, दिगम्बरपुर–४ रामनारायण कर्ण
राप्रावि लक्ष्मीनिकास, लक्ष्मीनिकास–३ अनिल कुमार महत्तो
भुइया भगवती राप्रावि दिगम्बरपुर, दिगम्बरपुर–९ अर्चना यादव
२०७१ अषाढ २९ गते आईतबार
