अजब–गजब छ बा ! - सुदर्शन सिंह

ल एउटा जुक्ति आयो यसो गरौं न ६०१ राज्यको प्रस्ताव राखौं, सहमती भएन भनेर ठगौला भै हाले पनि सबैलाई एउटा–एउटा राज्य पाईहालिन्छ नि ! कि कसो !

२०७१ मंसिर २१ गते आईतबार

ठुल्ठुलो अत्याधुनिक हतियार पनि भित्रिन सक्छ ः एसएसपी केसी

जनकपुरका एसएसपी सुरेश केसी ।

यो हतियार सम्बन्धि गिरोहहरु हिजो मात्र होइन । अहिले पनि त्यतिकै सक्रिय छन् । किनभने विगतमा तराईका धेरै जसो क्षेत्रहरु असुरक्षित रहँदै आएको देखिन्छ । प्रहरीकै प्रयासले यस्ता गिरोहहरुलाई पक्राउ गरी कानुनी दायरा भित्र ल्याएर गैरकानुनी क्रियाकलापहरुलाई हतोत्साहित तुल्याएर ल्याउन सक्यो भने मात्र समाज सुरक्षित रहन सक्छ भन्ने पहिलो रणनीतिक सोचाई अन्तरगत ती व्यक्तिहरुलाई अञ्चल प्रहरी कार्यालयले पक्राउ गरेको हो । अहिले हेर्दा साना हतियार मात्र बरामद भएपनि भोलीको दिनमा ठुलो ठुलो हतियार पनि भित्रिन सक्छ । र, हाम्रो प्रयास निरन्तर रहने छ । भोलीको दिनमा अझ गतिलो हतियार समेत पक्रन सक्नेछौं ।खुला सीमाको फायदा उठाउने अवैध तत्वहरुबाट यस्ता किसिमको गैरकानुनी क्रियाकलाप हुने गरेको छ । खुला सीमाकै कारण तराईका क्षेत्रहरु अझै सम्म पनि सुरक्षित हुन सकेको छैन । बेला बेलामा हामीले पक्राउ गरेका, जफत गरेका, बरामदी गरेका, अवैध हातहतियारहरुको अवस्था हेर्दा पनि हामीलाई के लागेको छ भने हतियार ओसार पोसारका लागि सीमाको फायदा उठाउने गरेको छ । कुनै पनि बदमासी काम संजालबाट संचालित हुन्छ । लागु औषध जस्ता ओसार पोसारका कुरा होस् वा अवैध हातहतियार कै कुरा होस, एक जना व्यक्तिबाट मात्र संचालित नभएर कुनै गिरोहबाट संचालित हुने गरेको हुन्छ । एकल प्रयासले मात्र यो सुरक्षित हुँदैन भनेर उनीहरुले बुझेको हुन्छ । तर, अपराध गर्नु भन्दा पनि अपराधमा सहयोगी हुनका निम्ति ती संजालले यूवाहरुलाई प्रयोग गरेको हुन्छ । कसैले भनेर आफ्नो इलाकाबाट अर्को इलाकासम्म पु¥याउने र जिम्मा लगाउने काममा यूवाहरु प्रयोग भएको पाइन्छ । यस्तो काम गर्नका लागि विभिन्न ठाउँका लागि विभिन्न यूवाहरु परिचालित गरिएको हुन्छ । निश्चय पनि ती यूवाहरु त्यसै त्यस्तो जोखिम लिएर काम गर्दैनन् । केही न केही आर्थिक प्रलोभनमा परेर ती यूवाहरु परिचालित भएका हुन्छन् । त्यो प्रलोभन भनेको सामान्य वा असामान्य पनि हुनसक्छन् । किनभने तिनीहरुले यूवालाई प्रयोग गर्दा कति दिने नदिने भन्ने कुराहरु विस्तारै अनुसन्धानबाट खुल्दै जाने कुरा हो । भुमिगत सशस्त्र समुहहरुको हिजोको गतिविधि अहिले बार्तामा आएर पुर्णतः बन्द नै भइसकेको वा निरन्तरता नै दिइरहेको हो भन्ने कुरामा अहिले नै हामी टुङ्गोमा पुग्न सकिरहेका छैनौं । सरकारले वार्ताको मार्फतबाट तिनीहरुलाई राष्टिूय मुलधारको राजनीतिमा ल्याउन  खोज्या मात्रै हो । एउटा समुह वार्तामा आएपनि त्यसबाट फ्याक्सन भएर गएका समुहहरु पनि केही न केही यसबाट जिविका गरेर खाऊँ भन्ने उद्देश्यले एउटा समुहबाट टुक्रिएर अर्को समुह खोली समाजमा नाजायज फाइदाहरु लिउ भन्ने तत्वहरुसँग गाँसिएका पनि धेरै हुन्छन् । सशस्त्र समुह एउटा संगठित हिसावले छुट्टै छ । र त्यसै भित्रका कार्यकर्ताहरु इन्डिभिज्वली रुपमा पनि आप्mना निहित स्वार्थहरु पुरा गर्नका लागि हातहतियारहरु ओसार पोसार गरी समाजमा अपराध गरी समाजलाई तनावमा पार्ने, समाजलाई असुरक्षित गर्ने तत्वहरु जहिले पनि हावी हुन्छ । समाज रहेसम्म ती तत्वहरु हावी हुन्छन् । वार्ता गरेर वा वार्ता नगर्दा सधैभरी यो भइरहने कुरा पनि होइन । सरकारको वार्तामा सशस्त्र समुहहरु आएर निष्कृय भएपनि त्यसपछि त्यसमा पनि कुनै न कुनै तत्व त्यस्ता धन्दामा लागि रहन्छन् । वार्ता भो अव समाजमा केही हुन्न भनेर हामीले सोच्यौं भने हुँदैन । हामी सधैभरी समाज असुरक्षित छ भनेर सोचिरहन्छौं । 

समाजलाई सुरक्षा दिने हाम्रो दायित्व हुनाले के के उपायहरु गर्न सकिन्छ हामी त्यतातिर सधैभरी क्रियाशिल रहिरहन्छौं । 

यसरी अवैध हातहतियारहरु साना देखि ठुला अपराधसम्ममा प्रयोग गर्ने गरिएको छ । संगठित अपराधका लागि पनि ती साना हतियारहरु प्रयोग हुनेगरेको छ । कसैले पैसा बोकेर एक ठाउँबाट अर्को ठाउँ गइरहेको बेला पैसा लुट्नका लागि, कसैलाई हत्या गर्नका लागि, व्यक्ति अपहरण गर्नका लागि, कसैले कसैलाई सुपारी दिएर हत्या गराउनका लागि जस्ता जघन्य अपराधहरुका लागि ती साना हतियारहरुको प्रयोग भईरहेको छ । यी सारा कार्यहरु केका लागि गरिन्छन् भने अन्ततः ठोकिने भनेको पैसामै हो । 

(द एक्सक्लुसिभ सँग प्रहरी वरिष्ठ उपरीक्षक सुरेश केसीले गरेको कुराकानीमा आधारित)

२०७१ मंसिर २१ गते आईतबार

भित्रिन थाले ‘अबैध हतियार’

द एक्सक्लुसिभ सम्वाददाता

जनकपुरधाम............

महोत्तरीको महोत्तरी गाविस पर्सा पुल नजिक दुई जना व्यक्तिलाई पेस्तोल सहित पक्राउ गरेको भोली पल्टै सोही गिरोहका अन्य थप तीनजनालाई योजनाबद्ध तरिकाले फिल्मी शैलीमा जनकपुरको विद्यापति चौकबाट पक्राउ गरिएको छ । महोत्तरीमा हतियार सहित पक्राउ परेका महोत्तरी गाविस ९ सनोखरा बस्ने २० वर्षीय रहमतुल्ला नदाफ र वीरेन्द्र यादवलाई अंचल प्रहरी कार्यालयले १५ मंसिर २०७१ मा पक्राउ गरेको थियो । १६ मंसिरमा पत्रकार सम्मेलन गरी अञ्चल प्रहरी कार्यालय जनकपुरले सार्वजनिक गरे लगतै सो हतियारलाई लिन आएका अन्य तीन जना व्यक्तिहरुलाई योजनाबद्ध तरिकाले फिल्मी शैलीमा अंचल प्रहरी कार्यालय जनकपुरबाट खटिएका प्रहरीले एक एक गरी पक्राउ गर्न सफल भएको हो । 

पत्रकार सम्मेलन लगतै प्रहरी नियन्त्रणमा रहेका विरेन्द्र यादवलाई सिरहा विष्णुपुर निवासी संजय यादवले आफू सामान लिन आएको तिमी कहां हो भनेपछि प्रहरीको निर्देशन अनुसार विरेन्द्र यादवले आफू विद्यापति चौकको चिया पसल अगाडि रहेको ठेगाना दिएर बोलाउन लगाएको थियो । आधा घण्टापछि अंचल प्रहरी कार्यालयका घुमुवा प्रहरीले उनलाई पक्राउ गरे । 

प्रहरीको अप्रेशन ः नियन्त्रणमा लिईसकेका हतियार
 सप्लायरलाई अर्को हतियार लिने मानिसले फोन गर्दै ।प्रहरीको ट्रयापमा एक पछि अर्को हतियार
 ओसार पोसार गर्ने व्यक्तिहरु पक्राउ परेका थिए । 

त्यसपछि विरेन्द्र यादवलाई जनकपुर ८ बजरंग चौक निवासी बाल्मिकी भगत र कृष्णकुमार चौधरीले फोन गरेपछि प्रहरीकै निर्देशनमा तिनीहरुलाई पनि विद्यापति चौकको एक चिया पसल अगाडि बोलाइयो । उनीहरु आएपछि प्रहरीले पक्राउ गरेको  थियो । बाल्मिकी भगतलाई पक्राउ गर्ने क्रममा प्रहरीले संजय यादव लिएर आरोपीलाई चिन्नका लागि विद्यापति चौकमा लगेका थिए । 

हतियार ढुवानी गर्ने आरोपमा पक्राउ परेका बाल्मिकीलाई रमेश भन्ने व्यक्तिले विद्यापति चौकबाट हतियार लिएर संजय यादव संग रामानन्द चौक आउ भनेर पठाएका थिए ।  

अंचल प्रहरी कार्यालय जनकपुरका वरिष्ठ प्रहरी उपरिक्षक सुरेश केसीले भारतको सितामढी वस्ने एक जना अपरिचित व्यक्तिले विरेन्द्र यादवलाई सो हतियार जनकपुरमा संजय यादवलाई दिनु र संजय यादवले बाल्मिकी भगत संग विद्यापति चौकबाट रमेश कहां रामानन्द चौक पुरयाउनु थियो भनेर बताएका थिए । 

फेरी रामानन्द चौकबाट संजय यादव र रमेश लहान गई त्यहांबाट रमेश एक्लै काठमाडौ गई ओम यादवको जिम्मा लगाउने गरि हतियार सप्लाईको योजना रहेको कुरा अनुसन्धानबाट खुल्न आएको उनले बताए । ओम यादव संजय यादवको नातामा पर्ने दाजु रहेको प्रहरीको भनाई छ । पत्रकार सम्मेलनमा एसएसपी केसीले पक्राउ परेका युवकहरु पेशेवर नभई भरियाको रुपमा मात्र प्रयोग भएको बताए । उनले अहिले केहीदिन देखि आधुनिक हतियार पक्राउ पर्ने क्रम शुरु भएको छ तर आगामी केही दिन झन अत्याधुनिक हतियारहरु फेला पर्न सक्ने समेत भने । 

अवैध हतियार सहित पक्राउ परेका
जानकी मेडिकल कलेजका
चालक सुशिल प्रसाद यादव ।

सुरुमा पक्राउ परेका विरेन्द्र यादव र रहमतुल्लाह नादाफको साथबाट दुई थान अमेरिकन पेस्तोल, चार राउन्ड गोली, म्याग्जीन दुई थान र दुई थान साइकल बरामद गरिएको थियो ।

अञ्चल प्रहरी कार्यालय जनकपुरबाट खटिआएको विशेष प्रहरी टोलीले गएराति ७ बजे जलेश्वर(जनकपुर सडकखण्ड अन्तर्गत पिपरा बजारबाट घर जांदै गरेको अवस्थामा महोत्तरी गाविस(  स्थित पर्सा पुलबाट दुवै युवकलाई पक्राउ गर्न सफल भएको प्रहरीले जनाएको छ । पिपरा बजारबाट कापी किनेर घर फर्किने विरेन्द्र यादवलाई भारतीय एकजना अपरिचित व्यक्तिले सो हतियार दिएर जनकपुरमा संजय यादवलाई दिन लगाएका थिए । संजय यादव र विरेन्द्र यादव दुवै परिचित थिए, केही महिनाअघि जनकपुरमै पढने क्रममा संगै बस्दै आएका थिए । पक्राउ परेका युवकसँगै रहेका अर्का साथी स्थानीय सिकिन्द्र पासवान प्रहरीलाई देख्ने बित्तिकै फरार भएका थिए । पक्राउ परेका सबै युवक विद्यार्थी हुन् । विरेन्द्र यादव, रहमतुल्लाह नादाफ, संजय यादव, बाल्मिकी भगत सहितका आरोपी कक्षा ११ र १२ मा अध्ययनरत विद्यार्थी हुन् भने कृष्णकुमार चौधरी पनि विद्यार्थी नै हो । 

पिस्तोल सहित १ जना पक्राउ 

१२ मंसिर २०७१ मा जनकपुर १४ स्थित रजौलमा  हातहतियार रहेको भन्ने गोप्य सुचनाको आधारमा जिल्ला प्रहरी कार्यालय धनुषाबाट खटिएको प्रहरीको टोलीले एक थान पिस्तोल, गोलीको खोका, एक थान खुडा सहित सुशिल प्रसाद यादवलाई रजौल स्थितबाट पक्राउ गरी आवश्यक अनुसन्धान गरिरहेको छ । पक्राउ परेका यादव धनुषाको रमदैया स्थित जानकी मेडिकल कलेजमा चालकको काम गर्छन ।

यसरी हेर्ने हो भने विगतका वर्षहरु झैं अहिले पनि हतियारहरु बरामद हुन थाल्नुले समाज असुरक्षित रहेको संकेत गर्दछ । खास गरी जसरी हतियार ओसार पोसारमा यूवा विद्यार्थीहरु प्रयोग भईरहेका छन् त्यसले निश्चय पनि संगठित अपराध तर्पm संकेत गर्दछ । अञ्चल प्रहरी कार्यालय जनकपुरका प्रमुख समेत रहेका प्रहरी वरिष्ठ उपरीक्षक सुरेश केसी भन्छन,“ अवैध हातहतियारहरु साना देखि ठुला अपराधसम्ममा प्रयोग गर्ने गरिएको छ । संगठित अपराधका लागि पनि ती साना हतियारहरु प्रयोग हुनेगरेको छ । कसैले पैसा बोकेर एक ठाउँबाट अर्को ठाउँ गइरहेको बेला पैसा लुट्नका लागि, कसैलाई हत्या गर्नका लागि, व्यक्ति अपहरण गर्नका लागि, कसैले कसैलाई सुपारी दिएर हत्या गराउनका लागि जस्ता जघन्य अपराधहरुका लागि ती साना हतियारहरुको प्रयोग भईरहेको छ । यी सारा कार्यहरु केका लागि गरिन्छन् भने अन्ततः ठोकिने भनेको पैसामै हो ।”

जनकपुर अञ्चलमा अपराधको वढ्दो ग्राफ ।

अञ्चल प्रहरी कार्यालय जनकपुरले उपलब्ध गराएको तथ्याङ्क अनुसार पछिल्लो तीन आर्थिक वर्ष र चालु आर्थिक वर्षको असोज महिनासम्ममा १ सय १९ जना मानिस हातहतियार तथा खरखजाना मुद्दा अन्तरगत पक्राउ परिसकेका छन् । पछिल्लो तीन वर्षमा धनुषामा ४१, महोत्तरी २४, सर्लाहीमा ४०, सिन्धुलीमा २, दोलखामा २ र रामेछापमा ४ जना व्यक्ति पक्राउ परेका छन् । चालु आर्थिक वर्ष असोज महिनासम्म धनुषामा ४ र सर्लाहीमा २ जना व्यक्ति हातहतियार मुद्दामा पक्राउ परेका छन् । यसरी हेर्ने हो भनेपनि अवैध हातहतियारको प्रयोग धनुषा, महोत्तरी र सर्लाही मै वढी हुने गरेको छ भने यस अञ्चलको अन्य तीन पहाडी जिल्ला सिन्धुली, दोलखा र रामेछापमा न्यूननै प्रयोग भएको पाइन्छ । 

गम्भीर अपराध पनि तीन जिल्लामै वढी

पछिल्लो ३ आर्थिक वर्षको गम्भीर प्रकृतिको अपराधलाई विश्लेषण गर्ने हो भने पनि तराईकै तीन जिल्ला धनुषा, महोत्तरी र सर्लाहीमा वढी भएको पाइन्छ । अञ्चल प्रहरी कार्यालय जनकपुरधामले उपलब्ध गराएको तथ्याङ्क अनुसार धनुषामा  ५७ जनाको, महोत्तरीमा ४६ जनाको, सर्लाहीमा ४४ जनाको, सिन्धुलीमा २६ जनाको, दोलखामा २१ जनाको र रामेछापमा १८ जनाको हत्या भएको छ । आर्थिक वर्ष २०६८ देखि २०७० सम्म क्रमशः धनुषामा २०,१७, २० गरी कुल ५७ जना, महोत्तरीमा २२, १३, ११ गरी कुल ४६, सर्लाहीमा १७,१३,१४ गरी कुल ४४ जनाको हत्या भएको देखिन्छ । त्यसैगरी आर्थिक वर्ष २०६८ देखि २०७० सम्ममा ज्यान मार्ने उद्योग मुद्दामा क्रमशः धनुषामा १२, १४, २९ गरी ५५ जना, महोत्तरीमा ६, १३,१३ गरी ३२ जना, सर्लाहीमा १०, १८,५ गरी कुल ३३ जना विरुद्ध मुद्दा दर्ता गरिएको छ । ज्यान मार्ने उद्योगमा सिन्धुलीमा ३ वर्षमा १८, दोलखामा २१ र रामेछापमा ५ जना विरुद्ध मुद्दा दर्ता गरिएको छ । त्यसैगरी व्यक्ति अपहरण मुद्दामा क्रमशः तीन वर्षमा धनुषामा ३,१,५ गरी ९ जना, महोत्तरीमा ४,३,४ गरी ११ जना, सर्लाहीमा ३,१,३ गरी ७ जना विरुद्ध मुद्दा चलाइएको छ । दोलखा र रामेछापमा अपहरणको मुद्दा नै दर्ता भएको देखिँदैन भने सिन्धुलीमा तीन वर्षमा जम्मा ३ जना विरुद्ध मुद्दा दर्ता गरिएको पाइन्छ ।

लागु औषध मुद्दामा पनि तराईकै ३ जिल्लामा वढी मुद्दा दर्ता भएको पाइन्छ । तीन वर्षमा क्रमशः धनुषामा ५७, ५९ र ४१ गरी १ सय ५७ जना, महोत्तरीमा क्रमशः १७, २१, ३६ गरी कुल ७४ जना, सर्लाहीमा २०, ३५ र ३४ गरी कुल ८९ जना विरुद्ध लागु औषधको मुद्दा दर्ता गरिएको छ । त्यसैगरी तीन वर्षमा सिन्धुलीमा जम्मा ४ जना, दोलखामा २ जना विरुद्ध लागु औषधको मुद्दा दर्ता गरिएको भएपनि रामेछापमा त्यसको एउटा मुद्दा पनि दर्ता भएको छैन । उक्त तथ्याङ्कले पनि के देखाउछ भने लागु औषधमा तराईको तीन जिल्ला मध्ये धनुषामै सबैभन्दा वढी व्यक्ति विरुद्ध मुद्दा दर्ता गरिएको छ । चालु आर्थिक वर्ष २०७१÷०७२ को तथ्याङ्क अनुसार पनि धनुषामै सबैभन्दा वढी मुद्दा चलाइएको छ । धनुषामा १७ जना, महोत्तरीमा १२ जना, सर्लाहीमा १० जना विरुद्ध लागु औषधको मुद्दा दर्ता गरिएको छ । सिन्धुलीमा १ जना विरुद्ध मुद्दा चलाइएपनि दोलखा र रामेछापमा लागु औषधको मुद्दा दर्ता भएको छैन ।

शनिबार सबैभन्दा वढी अपराध

अञ्चल प्रहरी कार्यालय जनकपुरधामले उपलब्ध गराएको तथ्याङ्क अनुसार आर्थिक वर्ष २०६८÷०६९ मा १ हजार ३ सय २ थान, २०६९÷०७० मा १ हजार ३ सय ४५ र २०७०÷०७१ मा १ हजार ७ सय ३१ गरी पछिल्लो ३ वर्षमा कुल ४ हजार ३ सय ७८ थान मुद्दा दर्ता भएको छ । उक्त तथ्याङ्कमा प्रत्येक वर्ष अपराधको संख्या वढेको पुष्टि हुन्छ । दिनको हिसावले हेर्ने हो भने प्रत्येक वर्षमा शनिबारको दिन वढी अपराध भएको तथ्याङ्क देखिन्छ । आर्थिक वर्ष २०६८÷०६९ मा शनिबार १ सय ६७, आइतबार २ सय १७, सोमबार १ सय ९७, मंगलबार १ सय ८२, बुधबार १ सय ८४, विहिबार १ सय ८० र शुक्रबार १ सय ७५ थान मुद्दा दर्ता भएको देखिन्छ । त्यसैगरी आर्थिक २०६९÷०७० मा शनिबारको दिन सबैभन्दा वढी २ सय २३ थान मुद्दा दर्ता भएको देखिन्छ । आइतबार १ सय ९९, सोमबार १ सय ८८, मंगलबार १ सय ७६, बुधबार १ सय ९३, विहिबार १ सय ७९ र शुक्रबार १ सय ८७ मुद्दा दर्ता भएको पाइन्छ । त्यसैगरी आर्थिक वर्ष २०७०÷०७१ मा शनिबार २ सय ८२, आइतबार २ सय ५१, सोमबार २ सय ३२, मंगलबार २ सय ५३, बुधबार २ सय ३४, विहिबार २ सय १८ र शुक्रबार २ सय ६१ थान मुद्दा दर्ता भएको देखिन्छ । यसरी समग्रमा हेर्ने हो भने शुक्रबार देखि आइतबार सम्म वढी आपराधिक गतिविधि हुने गरेको देखिन्छ । नेपालमा शुक्रबार आधा समय कार्यालय मात्र संचालन हुन्छ, शनिबार विदा हुन्छ र आइतबार कार्यालय खुल्ने पहिलो दिन भएका कारण यी तीन दिनमा सबैभन्दा वढी अपराध हुने गरेको देखिन्छ ।

तीन वर्षमा फरार प्रतिवादीहरु पक्राउ परेको विवरण 

आर्थिक वर्ष २०६८ देखि २०७० सम्म जनकपुर अञ्चल मातहतका प्रहरी इकाईहरुले कुल २ हजार १ सय ३५ फरार प्रतिवादी रहेकोमा १ हजार ५ सय २४ जनालाई पक्राउ गर्न सफल  भएपनि ६ सय ११ जना प्रतिवादीहरु हालसम्म फरारै रहेको पाइन्छ । धनुषामा ८ सय ३९ जना फरार प्रतिवादी रहेकोमा ६ सय ३५ जना ३ वर्षमा पक्राउ परेका छन् भने २ सय ४ जना फरार रहेका छन् । महोत्तरीमा ४ सय ७२ जना फरार प्रतिवादी रहेकोमा ३ सय ४ जना पक्राउ परेका छन् भने १ सय ६८ जना फरार रहेका छन् । त्यसैगरी सर्लाहीमा ३ सय १२ जना फरार प्रतिवादी रहेकोमा २ सय ३४ जना पक्राउ परेका छन् भने ७८ जना फरार रहेका छन् । त्यसैगरी सिन्धुलीमा १ सय ८५ जना फरार प्रतिवादी रहेकोमा १ सय ३२ जना पक्राउ परेका छन् भने ५३ जना फरार रहेका छन् । रामेछापमा १ सय १९ जना फरार प्रतिवादी रहेकोमा ७९ जना पक्राउ परेका छन् भने ४० जना फरार रहेका छन् ।  र, दोलखामा २ सय ८ जना फरार प्रतिवादी रहेकोमा १ सय ४० जना पक्राउ परेका छन् भने  ६८ जना फरार रहेका छन् । यसरी माथिको तथ्याङ्कलाई विश्लेषण गर्दा फरार प्रतिवादीहरुको संख्या धनुषामै वढी रहेको र पक्राउ प्रतिशत पनि अन्य जिल्लाहरुको तुलनामा धनुषामै वढी रहेको पाइएको छ । धनुषामा पक्राउ प्रतिशत ७५.६८, महोत्तरीमा ६४.४०, सर्लाहीमा ७५, सिन्धुलीमा ७१.२५, रामेछापमा ६६.३२ र दोलखामा ६७.३० रहेको छ ।

२०७१ मंसिर २१ गते आईतबार

निलम्बित सभासद् साहलाई थुनामा राख्ने आदेश सदर

द एक्सक्लुसिभ सम्वाददाता

जनकपुरधाम............

पुनरावेदन अदालत जनकपुरले पूर्व सभासद् संजय कुमार साहको थुनामा राख्ने आदेश सदर गरेको छ । मुख्य न्यायाधिश पुरुषोत्तम भण्डारी र दुई नम्बर न्यायाधिश सत्यराज गुरुङको संयुक्त इजलाशले साहलाई थुनामा राख्ने आदेश सदर गरेको छ ।  बिहीबार भएको सुनुवाई पूरा भएपछि धनुषा जिल्ला अदालतले पुर्पक्षका लागि थुनामा राख्ने गरेको आदेशलाई सदर गरेको हो । पाच जनाको ज्यान जाने गरी जनकपुरको रामानन्द चोक बम विष्फोटका मुख्य योजनाकार रहेको पूर्व सभासद् साह हाल सिरहा कारागारमा छन । धनुषा जिल्ला अदालतको पैmसलालाई चुनौती दिन साहले पुनरावेदन गरेको थियो । पुनरावेदन अदालतमा गएको एक महिनादेखि हरेक बिहीबार सुनुवाई गर्दै आएको थियो । निवेदक प्रतिवादी पक्षका कानून व्यवसायीले बहसमा बढी समय खर्चिका कारण एक महिना लागेको छ । 

पुनरावेदन अदालतले प्रतिवादीका कानून व्यवसायीलाई बहसका लागि १० मिनेटको समय दिदै आएको थियो । तर, कानून व्यवसायीले बढी समय लिने गरेको थियो । साह समेत उनको परिवार र आफन्तहरुको नाउमा रहेको सम्पती,बैंक खाताहरु रोक्का गरिएकोछ । सम्पत्ति रोक्का भएपछि उनको परिवार चरम आर्थिक संकटमा परेकोछ । तत्काल उनको संकट हटने संभावना देखिदैन ।

संजय साह थुना मुक्त हुने चर्चा चलेको बेला पुनरावेदन अदालतले जिल्ला अदालतको आदेश सदर गरेको हो । आदेश सदर भएपछि साहको थुना मुक्त हुने सम्भावना  तत्कालका लागि समाप्त भएकोछ ।साहले सर्वोच्चमा चुनौती दिने अवसर बाकी छ । जाहेरबालाको तर्पmबाट चन्द्र मैनाली, विपिन झा, बलराम सुवेदी, हेम बहादुर कार्की, किशोरी साह लगायतले बहस गरेको थियो । 

प्रतिवादीतर्पmबाट रमण श्रेष्ठ, सुरेन्द्र महतो, विनोद शर्मा, श्याम कुमार मिश्र, राजन दाहाल, उमेश पंजियार लगायत २० जना कानून व्यवसायीले बहस गरेको थियो । सरकारको तर्पmबाट पुनरावेदन अदालतका सरकारी वकिलले  बहस गरेको थियो । जवाफमा पूर्ण बहस गर्ने हिसाबले २० जना कानून व्यवसायीहरु थिए । धनुषाको निर्वाचन क्षेत्र नम्बर ४ का निलम्बित सभासद सञ्जय कुमार साहको पुनरावेदन अदालतमा कात्तिक मसान्तदेखि बहस सुरु भएको थियो । जिल्ला अदालत धनुषाले साहलाई गत चैत २७ गते थुनामा राख्ने आदेश दिएको थियो ।

उक्त आदेश बिरुद्ध साहले गत जेठ २५ गते पुनरावेदन अदालतमा मुद्दा गरेका थिए । मिथिला राज्यको माग गर्दै रामानन्द चोकमा अभियानीहरुले शान्तिपूर्ण धर्ना दिइरहेका बेला २०६९ वैशाख १८ गते शक्तिशाली बम बिष्फोट गराइएको थियो । उक्त बिष्फोटमा परी पाँच जनाको ज्यान गएको थियो । ३३ जना गंभीर घाइते भएका थिए । साहलाई गैरकानूनी हिरासतमा राखिएको भन्दै गत असोज ३ गते जनकपुर नगरपालिका वडा नम्बर १३ बस्ने रामअशिष दासले मुद्दा गरेका थिए । दासले गरेको बन्दीप्रत्यक्षीकरण मुद्दापनि खारेज भएको छ । यता संजय साहले पुनरावेदन अदालतबाट राहत पाउन नसकेपछि उनका समर्थकहरु निराश भएका छन् । संजयका भाई धिरेन्द्र साहले द एक्सक्लुसिभलाई दिएको प्रतिकृयामा अदालतले गरेको आदेशलाई सम्मान गर्नु जहिले पनि नागरिकको कर्तव्य हुन्छ । अब हामी सर्वोच्च अदालतमा जाने छौं । त्यसैगरी सदभावनाका नेता समेत रहेका लालबाबु हाथीले अदालतले निश्पक्ष फैसला गरेको जस्तो लाग्दैन, न्यायालय पनि राज्य संयन्त्रको दवावमा परेको अनुभुति भईरहेको भन्दै प्रतिक्रिया दिएका थिए । आदेश हुने दिन संजय साहका थुप्रै समर्थकहरु अदालतमा पुगेका थिए । धनुषा जिल्ला अदालतमा भएको आदेशका दिन जसरी संजय साहका परिवार जन तथा समर्थकहरुले अदालत परिसर भन्दा बाहिर जसरी विरोध प्रदर्शन गरेका थिए यस पटक पुनरावेदन अदालतमा त्यस्तो कुनै दृष्य देखिएन । यस पटक संजय साहका समर्थकहरु गम्भीर र सम्बेदनशील देखिएका थिए ।

२०७१ मंसिर २१ गते आईतबार

सामान्य विवादमा पनि हत्या गर्ने प्रवृति वढ्दो

द एक्सक्लुसिभ सम्वाददाता

जनकपुरधाम............

घाँस काटेको विषयलाई लिएर धनुषाको बहेराबेला(१ की ५५ वर्षकी कागतीदेवी यादवको हसियाले रेटेर हत्या गरियो । गएको ३० कार्तिक २०७१ मा दिउँसो खेतमा घाँस काट्न गएको बेला यादवको हत्या भएको थियो । घाँस काट्नै गएका बहिरीफुलगामा(७ का रजिना खातुन र गोलिया खातुनले आफ्नो खेतमा घाँस काटेको भन्दै कागतीदेवीलाई गालि गरेका थिए । त्यही विषयमा विवाद हुँदा रजिना र गोलियाले कागतीदेवीको शरीरको विभिन्न भागमा हँसियाले रेटेर हत्या गरेको जिल्ला प्रहरी कार्यालय धनुषाका प्रहरी निरीक्षक भागिरथ रेग्मीको भनाई छ ।

गाउँलेका अनुसार दुवैजनाले यादवको बाँया आँखासमेत झिकेर शवलाई कसैले नदेख्ने गरि लुकाएका थिए । यादव घाँस लिएर घर नफर्केपछि खोजि गर्दा  दुई दिन पछि १ मंसिरमा बिहान शव फेला परेको थियो ।

हत्यामा संलग्न रहेको आरोपमा रजिना खातुन पक्राउ परेको भएपनि हत्यामा संलग्न भनिएकी गोलिया खातुन फरार भएकी छन् । घटना विषयमा अनुसन्धान भैरहेको   जिल्ला प्रहरी कार्यालय धनुषाले जनाएको छ । 

सामान्य विवादका कारण श्रीमतिको हत्या

धनुषाको देवपुरा रुपैठा ७ का रामबाबु महत्तोले ५ भदौ २०७१ मा आफ्नै श्रीमति सन्जु देवी महत्तोलाई घाँटी थिची हत्या गरेका थिए । राति ११ बजे घरायसी विवादका कारण उनले आफ्नो श्रीमतिको हत्या गरेको थियो । रामबाबुले २ वटा विहे गरेका थिए । मृतक सन्जु देवी महत्तो पहिलो श्रीमति र सिवानी महत्तो दोस्रो श्रीमति थिइन । दुई वटा श्रीमतिलाई घरमा राख्दा सधैं घरायसी विवाद हुने गथर््यो । आफुलाई राम्रोसँग राख्नु पर्यो नत्र भने बहु विवाह मुद्दा दर्ता गरी जेल पठाईदिन्छु भनेर जेठी श्रीमतिले घुर्की दिईरहेको कारण आवेशमा आई रामबाबुले जेठी श्रीमतिलाई घाँटी थिची हत्या गरेका थिए ।  अहिले रामबाबु महत्तो जलेश्वर जेलमा थुनामा छन् ।

एक हजार रुपैयाँका लागि वृद्धको हत्या

जनकपुर नगरपालिका १५ स्थित रामपुरका ५५ वर्षिय गोल्वा भन्ने गोलाई खत्वेलाई एक हजार रुपैयाँको लागि ४ जनाले कुटपिट गरी हत्या गरे । १२ भदौ २०७१ मा सोही ठाउँका धर्मेन्द्र साह, सुरेन्द्र मण्डल, पवन नायक र सिकिन्दरले खत्वेको हत्या गरेको थियो । गोलाई खत्वेका छोरा रामदुलार खत्वेले धनुषाका तुल्सीयाही ७ खत्वैया टोलका भरत साहसँग रु. २ हजार सापटी लिएको थियो । जसमध्ये रामदुलारले रु. १ हजार फिर्ता गरिसकेको थियो र बाँकी रहेको १ हजार असुली गर्नका लागि ती ४ जना उनको घर पुगेका थिए । पैसा भरतलाई नै दिन्छु भनेर भनेपछि तिनीहरुका बीच विवाद उत्पन्न भई लाठी र चिरपटले दुई पक्ष बीच कुटाकुट हुँदा  वृद्ध गोलाई खत्वेको मृत्यु भएको थियो ।

नालाको विवादमा हत्या

धनुषाको ठाढीझिझा वडा नं. १ मा नालाको पानी बगेको विषयमा भएको विवादमा परि एक व्यक्तिको हत्या गरियो । २४ जेष्ठ २०६८ मा जागे भन्ने जागेश्वर गोइतले घर बनाइरहेको अवस्थामा सडकमा वगेको पानीलाई नालामा राख्न भन्ने विषयमा सोही गाउँका लेलवा भन्ने जोगेन्द्र गोइतका परिवारमा झगडा भएको थियो । जागेश्वर गोइतकी श्रीमति, उसका छोराहरु रामेश्वर गोइत र सुजित गोइत र अर्को तर्फ लेलवाका श्रीमति जुगेश्वरी देवी, उसकी छोरी अनिता भन्ने कारी गोइत र उसका छोरा बैद्यनाथ गोइत, सन्तोष गोइत बीच झगडा भएको थियो । उक्त झगडाकै क्रममा जोगेन्द्र गोइतकी छोरी अनिता भन्ने कारी गोइतले खेतमा घाँस काट्ने हँसिया लिएर सुजित कुमार गोइतलाई पेटमा घोपेपछि सुजितको मृत्यु भएको थियो । उक्त घटनामा तत्काल अर्को पक्षका सबै व्यक्तिहरुलाई पक्राउ गरिएपनि पछि अनिता बाहेक सबैलाई रिहा गरिएको थियो । अदालतमा समेत अनिता भन्ने कारी गोइतले आफुले हत्या गरेको स्वीकारेपछि अदालतले समेत अनितालाई जन्मकैदको सजाय आदेश गरिसकेको छ । अहिले उनी जलेश्वर कारागार शाखामा कैदी बन्दी छिन् ।

यसरी हेर्ने हो भने सामान्य विवादमा पनि मानिसले आफ्नो आवेशलाई नियन्त्रण गर्न नसकेपछि ठुलो दुर्घटना निम्तिन जान्छ र मानिसको हत्या गर्न समेत पछि पर्दैनन् । ती मानिसहरु बास्तवमा पेशेवर अपराधि हुँदैनन् तर, रिसको आवेगमा आएर मान्छेको हत्या समेत गर्ने जघन्य अपराधमा सहभागी हुने प्रवृति समाजमा वढ्दै गएको छ ।

२०७१ मंसिर २१ गते आईतबार

धनुषामा अपाङ्गहरुको विजोग

कलेजबाट फर्किदै अपाङ्ताको शिकार एक विद्यार्थी ।
कलेज र विद्यालयका कक्षा कोठाहरु
हालसम्म पनि अपाङ्ग मैत्री हुन सकेको छैन ।

द एक्सक्लुसिभ सम्वाददाता

जनकपुरधाम............

जनकपुरका अशोक दत्त चर्चित तथा लोकप्रिय व्यक्ति हुन । कुनै बेला उनी भलिवलका राष्टिूय स्तरका खेलाडी थिए । बाजा समेत बजाउने गर्थे । गित समेत लेख्ने गर्थे । तर, पाँच वर्ष अघि उनी सबारी दुर्घटनामा परेर हातको अपाङ्गताका शिकार हुन पुगे । पत्रकार समेत रहेका दत्त, दुर्घटना भएपछि करिब तीन वर्षसम्म कुनै कामै गर्न सकेनन् । बल्ल आएर लामो उपचार पश्चात केही कामहरु गर्न थालेको, कलम उठाएको भन्दै उनी भन्छन,“सपाङ्ग भएर जे गर्न सकिन्थ्यो त्यो अब अपाङ्ग भएर गर्न सकिँदैन । धेरै जोस र जाँगर थियो, केही गर्छु भनेर, तर, सामथर््य नै घटेपछि उत्साहमा कमि आउनु स्वाभाविक हो । तर अहिले फेरी कलम उठाएको छु ।” दैनिक जीवन चर्यामा पनि अरुको मद्दत लिनुपर्ने हुनाले अपाङ्ता भएपछि को कष्टलाई शव्दमा व्याख्या गर्न सकिन्न, जीवनभर अब त्यो कष्ट मेटिनेबाला छैन, दत्तको भनाई थियो ।

अपाङ्ग समाज जनकपुरका अध्यक्ष समेत रहेका ३५ वर्षिय शत्रुधनलाल कर्ण व्हील चेयरमा चढ्छन् । ८÷९ वर्षकै उमेरमा उनी पोलियोको शिकार भए । सिढीमा उनी चढ्न सक्दैनन् । शौचालय जाँदा पनि धेरै कठिनाईको सामना गर्नुपर्छ । अब कष्ट नै जीवन भएपनि अपाङ्ता भएकाहरुको हक अधिकारको लागि लड्छु भनेर उनी लागि परेका छन् ।

जनकपुर नगरपालिका १२ निवासी रामअशिष साह जिल्ला पशु सेवा कार्यालय धनुषामा अधिकृत पदमा उनी लामो समय देखि कार्यरत छन् । व्हील चेयर चढ्ने साह ६ महिनाकै उमेरमा पोलियोको शिकार भए । एक साल अघि उनको सरुवा विरगञ्जमा गरिएको छ । आफु विरगञ्ज गएर काम गर्न नसक्ने अवस्था भएकाले आफ्नो सरुवा थमौटी गर्न विभागसम्म अनुरोध गर्दा वरु राजीनामा दिए हुन्छ भनेर चेतावनी दिने गरेको उनको भनाई छ । एक त बाँच्न गाह्रो त्यसमा पनि सरुवा नगरिदिन अनुरोध गर्दा पनि कसैले सुनुवाई गरिरहेको छैन उनको गुनासो छ ।

यी त अपाङ्ता भएकाहरुको केही उदाहरण मात्र हुन । अपाङ्ता भएका व्यक्तिहरुको जीवन अत्यन्त कष्टप्रद छ । धनुषामा १ हजार २ सय ६९ पुरुष र ६ सय ७ जना महिला गरी कुल १ हजार ८ सय ७६ जनाले महिला तथा बालबालिका कार्यालय धनुषाबाट अपाङ्ताको परिचयपत्र हालसम्म लिएका छन् । जसमध्ये ६४ महिला र १ सय ५२ जना पुरुष गरी कुल २ सय १६ जना पुर्ण अशक्त अर्थात ‘क’ वर्ग, २ सय ५३ महिला र ४ सय ८८ पुरुष गरी कुल ७ सय ४१ जना अति अशक्त अर्थात ‘ख’ वर्ग, २ सय ३५ महिला, ५ सय २६ पुरुष गरी कुल ७ सय ५८ जना मध्यम अशक्त ‘ग’ वर्ग र ५५ महिला, १ सय ६ पुरुष गरी कुल १ सय ६१ जना सामान्य अशक्त ‘घ’ वर्गको अपाङ्ताको परिचय पत्र प्राप्त गरेका छन् । जिल्लामा धेरै अपाङ्ता भएका व्यक्तिहरुलाई अपाङ्ताको परिचय पत्र लिनुपर्छ र अपाङ्ताको लागि नेपाल सरकारले विभिन्न सेवा र सुविधाहरु उपलब्ध गराएको जानकारी अभावका कारण थुप्रै अपाङ्ता भएका व्यक्तिहरुले परिचय पत्र नलिएका कारण धनुषामा यति नै अपाङ्ता भएका व्यक्तिहरु छन् भनेर भन्न सकिने अवस्था छैन । उक्त संख्या भन्दा धेरै वढी मानिसहरु अपाङ्ताको शिकार भएको हुन सक्छ ।

अपाङ्ता परिचय पत्र लिनका लागि अपाङ्ता भएको व्यक्तिहरुले सम्बन्धित गाविसहरुको जनकपुर अञ्चल अस्पतालको अपाङ्ता भएको सिफारिस पेश गर्नुपर्ने हुन्छ । आवेदन फारमका साथ साथै जन्म दर्ता प्रमाण पत्र, बुवाको नागरिकताको प्रमाण पत्र, अपाङ्ता देखिने एक फोटो, पासपोर्ट साइजको दुईवटा फोटो र आफ्नो नागरिकताको प्रमाण पत्रको प्रतिलिपी सिफारिस समितिमा पेश गर्नुपर्ने हुन्छ । प्रमुख जिल्ला अधिकारीको संयोजकत्वमा जिल्ला विकास समितिको योजना अधिकृत, जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालयको अधिकृत, राष्टिूय अपाङ्ग महासंघ नेपालमा आवद्ध संघ संस्थाको एक प्रतिनिधि सदस्य रहने गरेको र महिला विकास अधिकृत सदस्य सचिव रहेको परिचय पत्र सिफारिस समितिले अपाङ्ताको परिचय पत्र वितरण गर्ने गर्छन् ।

नेपाल सरकारद्वारा राजपत्र मार्फत प्रकाशित ‘अपाङ्गताको परिभाषा तथा अपाङ्गपनको निर्धारण’

नेपाल सरकारले अपाङ्ग संरक्षण तथा कल्याण ऐन २०३९ को दफा ३ को उपदफा ९१० को प्रयोजनको लागि सोहि दफाको उपदफा ९२० वमोजिम गठित समितिको सिफारिश बमोजिम

अपाङ्गताको परिभाषा तथा अपाङ्गपनको निर्धारणू सम्वन्धमा देहायबमोजिमको मापदण्ड तोकेको छ ।

१. अपाङ्गताको परिभाषा

शरीरका अंगहरु र शारीरिक प्रणालीमा भएको समस्याको कारण भौतिक, सामाजिक, सांस्कृतिक वातावरणका साथै सञ्चार समेतवाट सिर्जना भएको अवरोध समेतले दैनिक क्रियाकलाप सामान्य रुपमा संञ्चालन गर्न एवं सामाजिक जीवनामा पूर्ण सहभागी हुन कठिनाई हुने अवस्थालाई अपाङ्गता भनिन्छ । अझै प्रष्ट सग भन्नु पर्दा (शरीरको ज्ञानेन्द्रियजन्य वा आङ्गिक प्रणालीमा आएको कार्य सीमितता, अवरोधले सृजना गरेको सहभागिताको वञ्चितीकरण र विभेदजन्य अवस्थाले सृजना गरेको सामाजिक बहिष्करण जस्ता कारणहरुको संयुक्त असरबाट सृजित वातावरणलाई अपाङ्गता मानिन्छ र यस्तो वातावरणमा रहेका व्यक्तिहरुलाई अपाङ्गता भएका व्यक्ति भनिन्छ ।

२. अपाङ्गताको वर्गीकरण

अशक्तताको गंभिरताको आधारमा अपाङ्गताको वर्गीकरण ः परिचय पत्रका आधारमा

क. पूर्ण अशक्त अपाङ्गता

दैनिक कृयाकलाप संपादन गर्न निरन्तर अरूको सहयोग लिँदा पनि कठिनाई हुने अवस्थालाई पूर्ण अशक्त अपाङ्गता मानिनेछ जस्ले रातो रगंको परिचय पत्र प्राप्त गर्दछन ।

ख. अति अशक्त अपाङ्गता

वैयक्तिक क्रियाकलापहरू सम्पादन तथा सामाजिक क्रियाकलापमा संलग्न हुन निरन्तर अरुको सहयोग लिनुपर्ने स्थितिलाई अति अशक्त अपाङ्गता मानिनेछ जस्ले निलो रगंको परिचय पत्र प्राप्त गर्दछन ।

ग. मध्यम अपाङ्गता

भौति सुविधा, वातावरणीय अवरोधको अन्त्य, शिक्षा र तालिम भएमा अरूको सहयोग लिएर वा नलिइकन निरन्तर दिनचर्या र सामाजिक क्रियाकलापहरूमा सहभागि हुन सक्ने अवस्थालाई मध्यम अपाङ्गता भनिन्छ जस्ले पहेलो परिचय पत्र प्राप्त गर्दछन ।

घ. सामान्य अपाङ्गता

सामाजिक तथा वातावरणीय अवरोध नभएमा आँफै नियमित दिनचर्या र सामाजिक क्रियाकलापमा सहभागी हुन सक्ने अवस्थालाई सामान्य अपाङ्गता मानिनेछ जस्ले सेतो रगंको परिचय पत्र प्राप्त गर्दछन ।

अपागंता भएका वाल वालीकाहरुको लागि शिक्षा क्षेत्रमा भएका नितिगत ब्यवस्थाहरु

सरकारी शैक्षिक संस्थाहरुमा प्राथमिक देखी उच्च तह सम्म निःशुल्क शिक्षाको ब्यवस्था

निशुल्क शिक्षा ः कुनै पनि अपांगता भएका ब्यक्तिले नेपाल राज्य भित्र स्थापना भएका सरकारी अर्ध सरकारी शिक्षण संस्थाहरुमा फाराम दस्तुर, परीक्षा दस्तुर, मासीक शुल्क, खेलकुद शुल्क आदी कुनै पनि किसिमको शुल्क नतिरीकन पढ्न पाउने अधिकारलाई निःशुल्क शिक्षाको अधिकार भनिन्छ । यो अधिकार नेपाल अधिराज्य भर स्थापित अधिकार हो ।

अपांगता भएका ब्यक्तिहरुका लागी शैक्षिक छात्रवृत्तिको ब्यवस्था

शैक्षिक छात्रवृत्तिको वर्गिकरण र प्राप्त गर्ने आधार 

पहिलो श्रेणी ः प्रति महिना रु.२५०० का दरले १० महिनाको रु २५,००० ( हिमाली क्षेत्रका लागि मात्र ) ।

पहिलो श्रेणि ः प्रति महिना रु.२,००० का दरले १० महिनाको रु २०,००० ( अन्य क्षेत्रका लगि ) ( आवासिय सुविधा दिनु पर्ने वा आवासिय ब्यवस्था गरि अध्ययन गरिरहेका सवै किसिमका अपागंता भएका वाल वालीकाहरु यो सुविधा लिन योग्य हुने छन ) ।

दोस्रो श्रेणी ः प्रति महिना रु ५०० का दरले १० महिनाको रु ५,००० ( विधालय आवतजावत गर्न सहयोगि र सहायक साधन दुवै आवस्यक पर्ने वाल वालीकाहरु यो सुविधा लिन योग्य हुनेछन ।

तेस्रो श्रेणी ः प्रति महिना रु ३०० का दरले १० महिनाको रु ३,००० ( सहयोगिको आवस्यक नपर्ने तर साधनको प्रयोग गरि आफै विधालय आवतजावत गर्ने वाल वालीकाहरु यो सुविधा लिन योग्य हुनेछन ) ।

चौथो श्रेणी ः प्रति महिना रु १००।०० का दरले १० महिनाको रु १,००० ( सामान्य खालका सवै किसिमका अपागंता भएका वाल वालीकाहरु यो सुविधा लिन योग्य हुनेछन ) ।

नोट ः यि माथिका सवै सुविधाहरुको उपभोग गर्न नेपाल सरकार महिला वाल वालीका कार्यलय द्धारा जारि गरिएको अपागंता परिचय पत्र अनिवार्य लिएको हुनु पर्नेछ ।

परीक्षामा १ घण्टा ३० मिनेट थप समय उपलब्ध गराउनु पर्ने ब्यवस्था

अपांगताका कारण शारीरिक अंगमा आएको कार्य सिमितता वा आंगिक क्रियाशिलतामा आएको ढिलाईका कारण कुनै अपांगता भएका विद्यार्थीले सामान्यतया परीक्षाका लागी तोकिएको समय भित्र परीक्षा दिन भ्याउदैन र केही थप समय दिन आवश्यक छ भन्ने ठहर भएमा त्यस्ता अपांगता भएका विद्यार्थीलाई वढिमा एक घण्टा तिस मिनेट

१ घण्टा ३० मिनेट समय उपलब्ध गराउनु पर्ने ब्यवस्था छ ।

परीक्षामा सहयोगीको ब्यवस्था

शारीरिक रुपमा अपांगता भई हात नचल्ने वा हात नभएका तथा दृष्टिविहिनताका कारण स्वयं परीक्षा लेख्न नसक्ने भएमा त्यस्ता परीक्षार्थिहरुका लागी परीक्ष दिदा सहयोगी राख्न पाउने ब्यवस्था छ ।

शैक्षिक संस्थाहरु अनिवार्य रुपमा अपांगता मैत्रि वनाउनु पर्ने ब्यवस्था

हरेक शैक्षिक संस्थाका भवन, खेलमैदान, कक्षाकोठा, खानेपानीका धारा, शौचालय तथा शैक्षिक प्रणाली अपांगता मैत्रि वनाउनु पर्ने कानुनी प्रावधान छ । यति भएमा मात्र सवैका लागी शिक्षा र सहश्राब्दि लक्ष्य सन २०१५ साकार हुन सक्छ ।

त्यसैगरी रोजगारीको क्षेत्रमा अपाङ्ता भएकाहरुका लागि ५ प्रतिशत सिट आरक्षण गर्नुपर्ने हुन्छ । निजामती सेवा, शिक्षक सेवा लगायत अन्य निजी क्षेत्रहरुमा समेत रोजगारीको लागि ५ प्रतिशत सिट आरक्षण गरिनुपर्ने नेपालमा कानुनी व्यवस्था छ ।

त्यसैगरी आवागमनका लागि आन्तरिक हवाई यात्रामा निर्धारित भाडामा ५० प्रतिशत भाडा छुट गर्नुपर्ने व्यवस्था छ । एउटा विमानमा एक जना अपाङ्तालाई सिट आरक्षण गर्नुपर्ने हुन्छ । त्यसैगरी सार्वजनिक सडक यातायातमा समेत निर्धारित भाडामा ५० प्रतिशत भाडामा छुटका साथै अपाङ्ताका लागि सिटको आरक्षण गर्नुपर्ने हुन्छ ।

सामाजिक सुरक्षा कार्यक्रम अन्तरगत स्थानिय निकायबाट पुर्ण अशक्त अपाङ्ता भएका व्यक्तिहरुलाई १ हजार रुपैयाँ र आंसिक अपाङ्ता भएका व्यक्तिहरुको लागि रु. ३ सय रुपैयाँ मासिक भत्ताको व्यवस्था मिलाइएपनि ग र घ वर्गको अपाङ्ताका लागि भत्ताको व्यवस्था गरिएको छैन । यसका साथै निःशुल्क स्वास्थ्य उपचार र सरकारी अस्पतालहरुमा अपाङ्ता भएका व्यक्तिहरुका लागि शैयाको आरक्षण गर्नुपर्ने कानुनी व्यवस्था छ । यसका अतिरिक्त आयकरमा सामान्य विवाहित व्यक्तिलाई रु. २ लाखसम्म आयकर नलाग्ने व्यवस्था झै अपाङ्ता भएका व्यक्तिहरुका लागि रु. ३ लाख सम्म बार्षिक आय भएमा आयकर नलाग्ने व्यवस्था छ ।

कानुनको कितावमा जे सुकै व्यवस्था भएपनि सामाजिक सुरक्षा भत्ता बाहेक र हवाई यात्रा बाहेक अन्य कुनै पनि किसिमको सुविधा धनुषाका अपाङ्ता भएका व्यक्तिहरुले नपाइरहेको अपाङ् समाज जनकपुरका अध्यक्ष शत्रुधन लाल कर्णको आरोप छ ।

२०७१ मंसिर २१ गते आईतबार

पत्रकार महासंघ धनुषाको भवनको निर्माण कार्यको शिलान्यास

द एक्सक्लुसिभ सम्वाददाता

जनकपुरधाम............

 नेपाल पत्रकार महासंघ धनुषाको भवन निर्माण कार्य शनिवारबाट शिलान्यास गरी औपचारिक रुपमा शुरु भएको छ । गुठि संस्थान जनकपुरले नेपाल राष्टू बैंकको उत्तरी छेउमा उपलव्ध गराएको दश धुर बहुमूल्य जग्गामा तीन तले भवन निर्माण कार्य शुरु भएको हो ।

करिब ६५ लाख भन्दा बढीको लागतमा निर्माण हुन लागेको भवनको नेपाल पत्रकार महासंघ धनुषाका अध्यक्ष अनिल मिश्रको अध्यक्षतामा शिलान्यास गरिएको छ । नेपाल पत्रकार महासंघका पूर्व जिल्ला सभापतिहरु तथा वरिष्ट पत्रकारहरुले सामुहिक रुपमा सो भवनको शिलान्यास गरेका छन् ।  

भवनको निर्माणको लागि जनकपुर नगरपालिकासँग नक्सा समेत पास भैसकेको छ । सञ्चार मन्त्रालयबाट ६ लाख रुपैयाँ प्राप्त भएको तथा जिल्ला विकास समिति धनुषाले ४ लाख रुपैयाँ आर्थिक सहयोग गर्ने प्रतिवद्धता जनाएको छ । त्यस्तै विभिन्न संघ संस्था तथा व्यक्तिगत सहयोगबाट उक्त भवन निर्माण हुने अध्यक्ष मिश्रले बताउनुभयो । महासंघ धनुषाको भवन नहुँदा दशकौदेखि कोठाभाडामा लिएर कार्यालय राख्दै आएको थियो । 

२०७१ मंसिर २१ गते आईतबार