Tuesday, March 22, 2016

हिम्मत भए पक्रेर देखाऊ ः धर्ती सिंह

चन्द्रदिप यादव उर्फ धर्ती सिंहले नेतृत्व गरेको
पार्टीद्वारा जारी गरिएको अपिल ।
अजय अनुरागी
जनकपुरधाम............
केही महिना अघि मात्र अस्तित्वमा आएको भुमिगत समुह जनतान्त्रिक टाईगर जनशक्ति पार्टी बर्तमान परिस्थितिमा आक्रामक हुन सक्ने बताइएको छ । केही आपराधिक घटनाको जिम्मेवारी लिएका उक्त पार्टी २०७२ सालमा मधेस आन्दोलनका दौरान जन्मिएको भएपनि उसले जारी गरेको अपिलमा भने उक्त पार्टी २०६३ सालमै स्थापना भएको दावी गरिएको छ ।
मधेसी जनतामाथि खस पहाडी शासकले गुलामी गर्दै आएकाले मधेसका यूवाहरुले हतियार उठाउन बाध्य भएको तथा स्थानीय प्रशासनले मधेसमा मानव अधिकारको गम्भीर उल्लंघन गरिरहेको बताउँदै उक्त पार्टीका सेना कमाण्डर भनिने कथित पृथ्वी सिंहले आफुहरुको टाईगर सेनालाई समातेर देखाउन स्थानीय प्रशासनलाई चुनौति समेत दिइएको छ । उक्त पार्टीका केन्द्रिय अध्यक्ष धर्ती सिंह समेतले चेतावनी सहित जारी गरिएको अपिलमा टाईगर सेनालाई स्थानीय प्रशासनले समातेर देखाओस अनि मात्र थाहा लाग्ने छ कि मधेसी बीरहरु कति क्रान्तिकारी योद्धा हुन देखाईदिने अपिलमा चेतावनी दिइएको छ ।
 २०६२ र ०६३ को जनआन्दोलनमा आफ्नो प्राणको आहुति दिने शहिदहरु अमर छन् भन्दै मधेसी यूवाहरुलाई २४ जिल्लामा तयार गरिएको र अहिलेसम्म करिब ८ हजार सेना तयार भईसकेको उक्त पार्टीले अपिल पत्र मार्फत दावी गरेको छ । यसका अतिरिक्त योगी सिंह अध्यक्ष रहेको जनतान्त्रिक मधेस राष्टू सेना र सनी आलम मगर केन्द्रिय सचिव रहेको जनतान्त्रिक तराई मुक्ति मोर्चा धर्ती सिंहले नेतृत्व गरेको जनतान्त्रिक टाईगरमा समावेश भएको बताइएको छ । समावेश भईसकेपछि लाखौंको संख्यामा सेना तथा ७५ प्रतिशत हतियार जम्मा भईसकेको दावी समेत गरिएको छ । तराई मधेसमा मधेसको २२ वटा नभएर २४ वटा जिल्लाहरु रहेको दावी गर्दै आफुहरुको सुराकी गर्ने कसैलाई पनि नछाडिने चेतावनी समेत दिइएको छ । उक्त अपिल पत्रमा सैन्य पोशाकमा सेना कमाण्डरको रुपमा अजय त्यागीको सैन्य पोशाकमा तस्वीर समेत राखेको छ भने अर्को एउटा प्रेस विज्ञप्तीमा सैन्य कमाण्डरको रुपमा सोही तस्वीर राखेर अर्को नाम अविनाश त्यागी राखिएको छ ।
यसअघिसम्म धनुषा र सिरहाको हाइवे तिर उक्त पार्टीको नाउँमा भित्ताहरुमा टाँसिएको पम्पलेटमा चन्द्रदिप यादवले आफ्नै तस्वीर समेत राखेको पाइएको थियो । यता जिल्ला प्रहरी कार्यालयका प्रहरी नायव उपरीक्षक नकुल पोखरेलले द एक्सक्लुसिभसँगको कुराकानीमा उक्त पार्टी साँच्चै खतरनाक हो वा होइन भन्ने सवालमा जति प्रचारवाजी गरेर उनले आफ्नो शक्ति र क्षमता देखाउन खोजेका छन् त्यति चाँही नरहेको बताएका छन् । जे भएपनि कतिपय प्रहरीहरु नै पनि चन्द्रदिप यादव खतरनाक हुन सक्ने बताईरहेका छन् ।
को हुन चन्द्रदिप यादव ?
धनुषाको भरतपुर गाविस ८ तथा हाल गणेशमान चारनाथ नगरपालिका(२ राधापुर बस्ने विल्टु यादवका छोरा हुन चन्द्रदिप यादव । उनी अहिले सशस्त्र समुह जनतान्त्रिक तराई जनशक्ति पार्टीका केन्द्रिय अध्यक्ष हुन । प्रहरीको मोस्ट वाण्टेड सूचिमा उनी छन् । सुरुमा उनी मधेस केन्द्रित राजनीतिक दलमा आवद्ध थिए । २०६२÷०६३ साल तिर प्रथम मधेस आन्दोलन हुँदा मधेसी जनअधिकार फोरम नेपालमा धनुषा जिल्ला सदस्य थिए । पछि फोरम लोकतान्त्रिकमा उनी जिल्ला सदस्य भए । तर, संजय साहले छुट्टै मधेस क्रान्ति फोरम गठन गरेपछि उनी फोरम लोकतान्त्रिकमै रहि जिल्ला उपाध्यक्षको भुमिका पाएका थिए । उनी पार्टी भित्र जे जस्तो भुमिकामा रहेपनि संजय साहको अत्यन्तै विश्वाशिलो पात्र मानिन्थे । पार्टी भित्र उनी दवंग छविका रुपमा चिनिन्थे । उदाहरण स्वरुप मधेसी फोरमको भातृसंगठन यूवा संघ धनुषाको जिल्ला अधिवेशन हुँदा उनी आफ्नै नेतृत्वमा उमाशंकर अरगरिया खेमाका कार्यकर्ताहरुलाई कुटपिट गरेका थिए । फोरम लोकतान्त्रिकमै रहेका अर्का सदस्य पवन मण्डल काठ तस्करी गर्ने कार्यमा उनको साझेदार रहेको के बाट पनि पुष्टि हुन्छ भने जिल्ला बन कार्यालय धनुषाले अवैध काठ तस्करी गरेको आरोपमा चन्द्रदिपका दुई पटक काठ सहित टूयाक्टर समातेका थिए । यसका अतिरिक्त राजनीतिमा हुँदै उनी जग्गा कारोवारी समेत बनेका थिए । खासगरेर राजमार्ग तर्फ जग्गा किनबेच गर्ने काम गर्थे । तर, जब संचार उद्यमि अरुण सिंघानिया हत्याको अभियोगमा घटनाको जिम्मेवारी लिने अर्जुन सिंह भनिने मुकेश चौधरी पक्राउ परे तब देखि उनी फरार रहेको प्रहरी बताउँछन् ।
विभिन्न अपराधहरुमा प्रमुख अभियूक्तको रुपमा चन्द्रदिपलाई प्रहरीले खोजी गर्न थालेपछि भुमिगत समुहको नाउँमा सरकारसँग बार्ता गरी विगतका अपराधहरुबाट उन्मुक्ति पाउन सकिने उद्देश्यले उनले भुमिगत संगठन खोलेको हुन सक्ने आशंका पनि गरिएको छ । यद्यपि एउटा अपराध गरेपनि र धेरै अपराध गरेपनि केही फरक पर्न नसक्ने हुनाले उनको ती समुह झन खतरनाक हुन सक्ने किन पनि अनुमान गरिएको छ भने ती समुहको नाउँमा उनले धनुषा बालाबाखरका राजेन्द्र प्रसाद यादवको हत्या पनि गरिसकेका छन् भने नसिम राइनलाई ज्यान लिने प्रयासमा गोली प्रहार गरिसकेका छन् । त्यसैगरी उनले विभिन्न व्यक्तिहरुलाई धम्की दिँदै चन्दा समेत व्यापक मात्रामा असुली गरिरहेको धनुषा प्रहरीमा उजुरी परेका छन् ।
चन्द्रदिपका कार्यकर्ताहरु पक्राउ
धनुषा प्रहरीले उक्त पार्टीका केही कार्यकर्ताहरुलाई पक्राउ गरी विभिन्न कुराहरु ओगल्न लगाएका छन् ।
धनुषा लगायत तराईका विभिन्न जिल्लाहरुमा कथित भुमिगत संगठन “जनतान्त्रीक टाईगर जनशक्ति पार्टी” नामक भुमिगत समुहले उद्योगपति व्यवसायी, डाक्टर, ईन्जिनियर, शिक्षक, लगायतलाइ धाकधम्की दिई चन्दा संकलन गर्ने, फिरौती माग गर्ने जस्ता कार्य गदै आएको भन्ने प्राप्त गोप्य सुचनाको आधारमा जिल्ला प्रहरी कार्यालय धनुषाबाट खटिई गएको प्रहरीको विशेष टोलीले चोकजाँच गर्ने क्रममा कथित जनतान्त्रीक टाईगर जनशतिm पार्टीका सैन्य कमाण्डर अजय सिंह भन्ने रामरीझन यादवलाई नेपाल भारत सिमाको धनुषा खुजुरी ईलाकाबाट पक्राउ गरी अनुसन्धान अगाडी बढाएको छ । त्यसैगरी जिल्ला सिरहा मिर्चैया न.पा वडा ५ का २९ बर्षिय बेचन पासवान र जिल्ला सिरहा राजपुर गाविस वडा न १ का जसलालव यादवलाई समेत धनुषाको पोर्ताहाबाट नगद रु ५० हजार चन्दा लिदै गरेको अवस्थामा पक्राउ गरी आवश्यक अनुसन्धान गरिरहेको छ ।
त्यसैगरी धनुषा प्रहरीले उक्त पार्टीका लागि सुराकी गर्ने तथा सूचना संकलन गरिरहेका धनुषा गणेशमान चारनाथ न.पा.२ का ४२ बर्षिय अनिल डा. भन्ने जोगीन्द्र महत्तो, २२ बर्षिय नागे साह, २४ बर्षिय दिलिप भनिने शुभनारायण यादव, धनुषाधाम न.पा. ८ का ३५ बर्षिय प्रमोद कुमार पुर्वेलाई विभिन्न मितिमा पक्राउ गरी अनुसन्धान अगाडी वढाएको छ । पक्राउ परेका ती व्यक्तिहरुलाई चन्दा ऐन र संगठित अपराध अन्तरगत धनुषा प्रहरीले मुद्दा चलाएको छ ।
पक्राउ परेका रामरिझनले प्रहरीलाई खुलाएका विवरण
जनता उमावि महरौल बेतौना सिरहाबाट २०६६ सालमा एसएलसी उत्तीर्ण गरी खेतीवारीको काममा लागेका रामरिझन यादवलाई खेतीको कामबाट राम्रो फाइदा नभएकोले बेरोजगार भएर बसेका थिए । सोही क्रममा सिरहा, गोलबजार, मिर्चैया, लहान र धनुषाको विरेन्द्र बजार, पोर्ताहा बजार तिर आउँदा भरतपुर गाविस ८ बस्ने चन्द्रदिप यादव, श्रवण यादव, सिरहा मिर्चैया ६ बस्ने कैलाश ठाकुर, धनुषा बालाबाखर ४ बस्ने संतोष यादवसँग उसको चिनजान भयो । चिनजान भएपछि उनीहरुसँग खाने, बस्ने तथा घुमफिर गर्ने क्रममा चन्द्रदिप यादवको नेतृत्वमा भुमिगत समुह जनतान्त्रिक तराई जनशक्ति पार्टी गठन गरियो । उनीहरुसँगै बस्ने क्रममा रामरिझनले उनीहरुबाटै हातहतियार चलाउन सिकेको हो । पार्टी गठन भईसकेपछि विभिन्न भारतीय नम्बरहरुको सिम प्रयोग गरी विभिन्न व्यक्तिहरुलाई ज्यान मार्ने धम्की दिँदै पार्टीको लागि चन्दा संकलन गर्ने कार्यहरु गर्दै आएका थिए ।
बेचन पासवान, जसलाल यादव तथा अनिल डाक्टर भन्ने जोगिन्दर महत्तो कोइरी समेतले पैसा ल्याएर दिने गरेको थियो । त्यस्तै प्रमोद कुमार पुर्वे, दिलिप भन्ने शुभनारायण यादव, नागे भन्ने नागेश्वर साह, बेचन पासवान, जसलाल यादव समेतका व्यक्तिहरुले पार्टीलाई सहयोग गर्ने तथा सूचना दिने गरेका थिए । उनीहरु लुकिछिपी गाउँ घर तिर आउने जाने गर्थे । यता आएर प्रहरीको सक्रियता बढेको र चन्द्रदिप यादवलाई अरुण सिंघानिया र विनोद गोहितमान यादवको हत्यामा संलग्न रहेको भनि खोजी हुन थालेपछि उनीहरु भारतमै लुकिछिपी बस्ने गरेका थिए । चन्द्रदिप यादवको नजिकको मानिस धनुषा बालाबाखर गाविस ४ चिरैया टोलमा बस्ने शिवजी प्रसाद यादवको श्रीमति कल्याणी देवी यादवको नाममा धनुषा जिल्लाको बिरेन्द्र बजारमा १० धुर जग्गा रहेको थियो । उक्त जग्गा चन्द्रदिप यादवले बेच्न खोजेको थियो । तर, उक्त कुरा शिवजी प्रसाद यादवले थाहा पाएपछि बालाबाखर ४ बस्ने राजेन्द्र प्रसाद यादवलाई भनेका थिए । त्यसपछि राजेन्द्र प्रसाद यादवले कल्याणी देवीलाई बोलाई गाली गरेका थिए । त्यस्तै भानुभक्त जोशीको साढे २ सय विघा जग्गा उक्त पार्टीमा संलग्न व्यक्तिहरुले बेच्न खोजेका थिए । पार्टीलाई सहयोग गर्नुपर्छ, ति जग्गाहरु बेच्नुपर्छ भन्ने कुरामा राजेन्द्र प्रसाद यादव सहमत थिएनन् । त्यसैगरी नसिम राईन सँग पनि पार्टीको लागि ५ लाख रुपैयाँ सहयोग माग्दा २ लाख सहयोग गर्ने भनेपनि नदिईरहेको कारण तिनीहरु माथि गोली चलाइएको हो ।
राजेन्द्र प्रसाद यादवको हत्याको योजना
राजेन्द्र प्रसाद यादवको हत्या हुनुभन्दा तीन दिन अगाडी भारत विहारको मधुवनी जिल्ला अन्तरगत जयनगरमा रहेको अम्बे होटेलमा उक्त पार्टीका कार्यकर्ताहरु जम्मा भएका थिए । राजेन्द्र प्रसाद यादव र नसिम राइनलाई हत्या गर्नुपर्छ  र उक्त कार्यमा रोकावट गर्ने व्यक्तिलाई समेत गोली हानी घाइते बनाउने योजना बनेको थियो । योजना अनुसार अविनाश त्यागी भनिने संतोष यादव राजेन्द्र प्रसाद यादवको गाउँकै मानिस भएकाले उसलाई घटना बारदात हुनुभन्दा एक दिन पहिले नै राजेन्द्र प्रसाद यादवको निगरानीका लागि पठाइएको थियो । योजना अनुसार संतोषले राजेन्द्रको निगरानी गरी तिनीहरुलाई खबर गर्यो । त्यसपछि २२ माघ २०७२ का दिन भारतको जयनगरबाट बेलुकाको समयमा कैलाश ठाकुर, श्रवण यादव, रामरिझन यादव र चन्द्रदिप यादव समेत दुईवटा भारतीय नम्बर प्लेट भएको मोटरसाइकलमा सवार भई धनुषाको बालाबाखर तर्फ आए ।
बाटोमा चन्द्रदिप यादवले ९८१५७८६७९२ नम्बरको मोबाइलबाट राजेन्द्र प्रसाद यादवको ९८४४०५४८४२ नम्बरको मोबाइल फोनमा अन्दाजी बेलुकी १८ बजेर ४० मिनेटको समयमा कुरा गरेका थिए । त्यसपछि राति अन्दाजी साढे ८ बजेको समयमा बालाबाखर नजिक छडकिया भन्ने ठाउँमा पुग्दा चन्द्रदिप यादवले सोही नम्बरबाट राजेन्द्र प्रसाद यादवलाई फोन गरी बोलायो । राजेन्द्र प्रसाद यादव आउँदै छ भनेपछि रामरिझन यादव र कैलाश ठाकुर उनी आउने बाटोमा मोटरसाइकल चढी अलि अगाडी तिर गए । संतोष यादवले राजेन्द्र प्रसाद यादवलाई चिनिरहेको थियो । त्यसैक्रममा बालाबाखर स्कुलबाट लक्ष्मिपुर जाने बाटोमा संतोष यादव आईपुग्यो र सोही बेलामा रामरिझनले मोटरसाइकल चलाउँदै राजेन्द्र प्रसाद यादवको नजिक गएपछि कैलाश ठाकुरले ४ राउण्ड गोली राजेन्द्र प्रसाद यादव उपर प्रहार गरी फरार भए । उता राजेन्द्र प्रसाद यादवलाई जनकपुर अञ्चल अस्पतालमा ल्याउँदा बाटो मै उनको मृत्यु भईसकेको थियो । गोली प्रहार गरेर फरार रहेका चारै जना सिरहाको निर्धन्ना स्थित चन्द्रदिप यादवको दिदीको घरमा बसेका थिए ।
 उक्त घटनाको भोली पल्ट चन्द्रदिपको दिदीकै घरमा नसिम राइनलाई गोली प्रहार गर्ने उनीहरुले योजना बनाए । डा.भन्ने जोगिन्द्र कोइरीलाई चन्द्रदिप यादवले फोन गरी चिनाईदिने कार्य बापत रु.५ हजार दिने तय गरिएको थियो । योजना अनुसार रामरिझन यादव र कैलाश ठाकुर एउटा मोटरसाइकलमा विरेन्द्र बजार तर्फ आयो । चन्द्रदिप यादव, श्रवण र संतोष अर्को मोटरसाइकलमा चढेर भारत तर्फ गए । विरेन्द्र बजारमा पुगी उनीहरु जोगेन्द्र महत्तो कोइरीको घरमा पुगे । डा.कोइरी पनि घरमै थिए । उनले नसिमको हुलिया उनीहरुलाई बताए पछि उनलाई तिनीहरुले ५ हजार रुपैयाँ दियो । त्यसपछि डा.कोइरीले बजारमा प्रमोद कुमार पुर्वे भन्ने मान्छेले चिनाईदिन्छ भनेपछि नगरपालिका कार्यालय अगाडी बसिरहेका नसिम राइनलाई प्रमोद कुमार पुर्वेले चिनाईदिएको थियो ।
त्यसपछि कैलाश ठाकुर नसिम राईनको नजिक पुगेका थिए भने अर्को तर्फ रामरिझनले बाटोमा मोटरसाइकल स्टार्ट गरेर बसेका थिए । कैलाश ठाकुरले नसिम राइन माथि गोली प्रहार गरी रामरिझनले अगाडी देखि नै स्टार्ट गरेर राखेको मोटरसाइकलमा सवार भई सिरहा तर्फ भागे । भाग्ने क्रममा कैलाशले पिछा गरिरहेका म्याजिक गाडी र व्यक्ति माथि समेत गोली प्रहार गरेका थिए । कमला पुलमा पुग्दा सिरहा बडछरा माल गाविस वडा नम्बर ३ मा बस्ने अन्दाजी बर्ष २५ को राम सोगारथ महत्तो उपर समेत गोली प्रहार गरेका थिए । उक्त दिन उनीहरु दुवै जना रामरिझनको घरमा बास बसेका थिए । पछि उनीहरु भारत तर्फ फरार भए ।
उक्त दुईवटै घटना गरिसकेपछि ९८१९९४४११६ नम्बरको मोबाइलबाट कैलाश ठाकुरले जनकपुर टुडेका सम्पादक बृज कुमार यादवको फोन नम्बर ९८५४०२००२५ मा जिम्मा लिएको कुराकानीको भ्वाइस रेकर्ड समेत धनुषा प्रहरीले प्रमाणको रुपमा राखेको देखिन्छ । उक्त दुइवटै घटनामा १५ सय सिसिको भारतीय नम्बर प्लेट भएको पल्सर मोटरसाइकल प्रयोग गरिएको छ । रामरिझनले प्रयोग गरेको मोटरसाइकल रातो रंगको पल्सर हो । दुवै मोटरसाइकल भारत विहारको मधुवनी बल्दिया बस्ने सुरेन्द्र कुमार यादवले दिएको थियो । जसमध्ये एउटा मोटरसाइकल अनटेस्ट थियो । घटना वारदातलाई अन्जाम दिने बेलामा दुई थान पेस्तोल बोकेर उनीहरु जाने गरेका थिए । सोही पेस्तोल मध्येबाट उनीहरुले घटना गराएका हुन । एउटा ६ राउण्ड गोली जाने र अर्को ९ राउण्ड गोली जाने हतियार थियो । ती दुवै हतियार कैलाश ठाकुर सँगै हुन सक्ने रामरिझन यादवले प्रहरीलाई बयान दिएका छन् । भारतबाट धनुषाको विरेन्द्र बजारमा हार्डबेयरको पसल गरी बस्ने बसिर उदिन मियालाई भारतीय नम्बरबाट ज्यान मार्ने धाक धम्की दिने गरेका थिए । २०७२ साल फागुन ६ गतेका दिन पोर्ताहा स्थित पेटूोल पम्प नजिक आफ्नो मानिस पठाएर दुई लाख रुपैयाँ लिनु भनेर भनेपछि रामरिझनले बेचन पासवान र जसलाल यादवलाई पैसा लिन पठाएका थिए । पैसा लिन गएपछि एक हजारको एक(एक थान गरी कुल ५० हजार रुपैयाँ उनीहरुले लिएर फर्कदै गर्दा धनुषा प्रहरीले चेक जाँच गर्ने क्रममा पक्राउ गरेको थियो ।
आर्थिक लाभ, पार्टीको प्रभुत्व देखाउन र जनमानसमा भय त्रासको वातावरण सिर्जना गर्न यस्तो कार्यमा लागेको उनीहरुले प्रहरी समक्ष बताएका छन् । उनीहरुले आपराधिक कार्य गर्नका लागि प्रयोग गरिने हतियार भारत विहारको मधुवनी जिल्ला अन्तरगत जयनगर विरौलीका राजिव सिंहबाट किनेको बताएका छन् । प्रयोग भएका ती सम्पुर्ण हतियारहरु पार्टीकै हतियार रहेको बताएका छन् । घटना पछि उक्त हतियारहरु चन्द्रदिप यादव र कैलाश ठाकुर समेतले राखेको बताइएको छ । त्यसैगरी उनीहरुले नै १९ कार्तिक २०७२ मा गणेशमान चारनाथ नगरपालिका वडा नम्बर ४ स्थित ज १ ख ७६३ नम्बरको बुद्ध सिद्धार्थ निकेतन स्कुलको बसमा समेत आगजनी गरी क्षति गरेको कुरा स्वीकार गरेका छन् ।
चन्द्रदिपको बारेमा रामरिझनले धनुषा प्रहरीलाई के के बताए ?
रामरिझन यादवले धनुषा प्रहरीलाई बयानको क्रममा जनतान्त्रिक टाइगर जनशक्ति पार्टीका केन्द्रिय अध्यक्ष धर्ती सिंह भनिने चन्द्रदिप यादवका विषयमा धेरै कुराहरु खुलाएका छन् ।  उक्त पार्टीको आफु सैन्य कमाण्डर रहेको प्रहरीलाई रामरिझनले बताएका छन् । त्यसैगरी सिरहाको सैन्य कमाण्डर पृथ्वी सिंह भनिने कैलाश ठाकुर रहेको प्रहरीलाई बताएका छन् । 
धनुषा र सिरहा जिल्लाको इन्चार्ज अविनाश त्यागी भनिने संतोष यादव रहेको बताएका छन् । श्रवण यादव चन्द्रदिप यादवका अंगरक्षकको रुपमा काम गर्ने गरेको उनले बताएका छन् । कारी गोहिवार यादव र मंगल भन्ने विश्वनाथ यादव समेत पार्टीका सहयोगी सदस्यहरु हुन । त्यस्तै अनिल डाक्टर भन्ने जोगिन्दर महत्तो, प्रमोद कुमार पुर्वे, दिलिप भन्ने शुभनारायण यादव, नागे भन्ने नागेश्वर साह, बेचन पासवान, जसलाल यादव समेतका व्यक्तिहरु पार्टीका सहयोगीका  रुपमा सूचनाहरु संकलन गर्ने तथा चन्दा संकलन गर्ने गरेको उनले प्रहरीलाई बताएका छन् । चन्द्रदिप यादवको बुवाको नाम बिल्टु यादव हो । उनको उमेर करिब ३६÷३७ बर्ष छ । धनुषा भरतपुर गाविस वडा नम्बर ८ तथा हाल गणेशमान चारनाथ वडा नम्बर २ मा पर्छ । श्यामलो वर्ण तथा ५ फिट ७ इन्च उचाई र ठिक मिलेको शरीर रहेको चन्द्रदिपको हुलिया उनले बताएका छन् । त्यसैगरी उनीसँगै बस्ने अन्य व्यक्तिहरुको हुलिया पनि बताएका छन् ।
उक्त भुमिगत समुहमा नलकटुवा पेस्तोल ५ थान, पेस्तोल २ थान, नलकटुवाको गोली १८ राउण्ड, पेस्तोलको गोली १४ राउण्ड, ५ थान बम समेत रहेको उनले धनुषा प्रहरीलाई बताएका छन् । ती हातहतियार तथा बम भारत विहारको राजिव सिंहसँग एक लाख ५० हजार भारतीय रुपैयाँमा खरिद गरिएको उनले बताएका छन् ।
त्यसैगरी पक्राउ परेका जसलाल यादवले धनुषा प्रहरीलाई दिएको बयान अनुसार उनले संविधान सभाको चुनावको समयमा अजय भन्ने रामरिझनको घरबाट सिरहा रजोखर गाविस वडा नम्बर ९ बस्ने जागेश्वर यादव (प्रधान)को घरमा दुई लाख रुपैयाँ पुर्याएको छ । जागेश्वर यादव (प्रधान) संविधान सभा चुनावमा सिरहाबाट स्वतन्त्र (काइयो छाप)बाट चुनाव लड्ेका थिए । त्यस्तै चुनावकै क्रममा रामरिझन यादवले आफ्नो साढु दाई सिरहा मिर्चैयाका सरोज यादवलाई भनेर १ लाख रुपैयाँ ल्याईदिएको बताएका छन् । उक्त रकम रामरिझन यादवले जागेश्वर यादव (प्रधान)लाई दिएको थियो । पछि उक्त रकम गोपाल सेवा समितिको लहानको अध्यक्षलाई पुर्याईदिने भनेकोमा आफुले पुर्याईदिएको जसलाल यादवले बयान दिएका छन् ।
२०६६ साल फागुन १७ गते जनकपुरको शिव चौकमा संचार उद्यमि अरुण सिंघानियालाई र २०६७ साल असोज २४ गते धनुषा भरतपुर १ का ४० बर्षको विनोद गोइतमान यादवलाई बजारबाट मोटरसाइकलमा घर तर्फ भाग्ने क्रममा धारिलो हतियारले पेटमा र गोली समेत प्रहार गरी हत्या गरी फरार भई धनुषा प्रहरीको सर्बाधिक खोजीको सूचिमा फरार अभियूक्तको रुपमा चन्द्रदिप यादव रहेको छ ।
सशस्त्र समुहको इतिहास
माओवादीका तत्कालिन तराई मुक्ति मोर्चाका प्रथम अध्यक्ष जयकृष्ण गोइतलाई नै औपचारिक रुपमा तराईको सशस्त्र आन्दोलनको पृष्ठभुमि तयार पारेको मानिन्छ । २०६१सालको अन्ततिर उनी र माओवादी नेतृत्वका बीचमा मन भिन्नता देखियो । मधेसी मुक्ति मोर्चामा गोइतको ठाउँमा मात्रिका प्रसाद यादवलाई ल्याइनु, माओवादीको नेतृत्वमा रहेको मधेस विरोधी भावना र माओवादीले तराईको पुर्व देखि मध्य नेपाललाई मधेस स्वायत्त क्षेत्र र पश्चिमी तराईलाई थारुवान स्वायत्त क्षेत्र गरी दुई भागमा विभाजन गरेकै कारण उनले माओवादीबाट विद्रोह गरी सशस्त्र आन्दोलन चलाएको बताइन्छ । २०६२ को बैशाखताका अजय यादव पनि जनतान्त्रिक तराई मुक्ति मोर्चामा आवद्ध भए र तराई क्षेत्रलाई स्वतन्त्र राष्टूको रुपमा स्थापनाका लागि गोइतसँग मिलेर काम गर्न थाले । तर, मधेसी टाइगर्सका तत्कालिन नेताहरु अजय यादव तथा राजु मिश्रलाई माओवादी वा सुरक्षा निकाय कसले मार्यो अझैं सम्म स्पष्ट हुन सकेको छैन । सुरुमा १ सय ५० देखि २ सय जना कार्यकर्ता रहेको गोइत समुहले माओवादीको किल्ला मानिएको सप्तरी देखि रौतहटसम्म आफ्नो प्रभाव विस्तार गरेको थियो । सुरुमा कतिपय व्यक्तिहरुले माओवादीसँग बदला लिनका लागि पनि गोइतसमुहमा आवद्ध भएको बताइन्छ । भने कतिपय जवरजस्ती असुली, तथा अपहरणका माध्यमबाट स्वतन्त्रताका साथ पैसा कमाउनका लागि जनतान्त्रिक तराई मुक्ति मोर्चालाई आफ्नो सुरक्षित घर ठानेका थिए । गोइतको दावी अनुसार आफ्नो सिरहा मिर्चैयाको जमिन छाड्न भनेपछि ज्वाला सिंह २०६३ सालमा फुटेर गएको हो ।
२०६६ अषाढमा नेपाल सरकारले विशेष सुरक्षा योजना लागु गरेर तराईमा सक्रिय रहेका सशस्त्र समुहहरुलाई निस्तेज गरेका थिए । सशस्त्र समुहका कैयौं नेताहरु नक्कली मुठभेडमा मारिएका छन् भने कैयौं गिरफ्तार गरेका छन् । भिम रावल गृहमन्त्री रहेको बेलामा १ सय ९ वटा तराईमा सशस्त्र समुहहरु रहेको बताएका थिए । जसमध्ये अहिलेको अवस्थामा कतिपय समुहका अध्यक्षहरु जस्तै राजन मुक्ति भनिने रंजित झा, स्वामी जि भनिने उमेश यादव, पृथ्वी भनिने श्याम यादव, अर्जुन सिंह भनिने मुकेश चौधरी लगायतका नेतृत्वहरु नै पक्राउ परेपछि ती समुहहरु स्वतः विघटन भएको देखिन्छ । बाँकी रहेका कतिपय सशस्त्र समुहहरु बार्ता मार्फत शान्ति पुर्वक मुलधारमा आएर राजनीति गरिरहेका छन् । हुन त ती सशस्त्र समुहहरु मध्ये कतिपय सशस्त्र समुहहरुलाई मुलधारका राजनीतिक दलहरुले नै संचालन गरेको, कतिपय प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष रुपमा राज्यका सुरक्षा निकायहरुले प्रवद्र्धन गरेको समेत बताइन्छ । खास गरेर मोवाइल, मस्ती, महिला, मोटरसाइकल र माउजर (बन्दुक) सम्मको पहुँच पाउनका लागि तराई मधेसका कतिपय बेरोजगार तथा कुलतमा फसेका यूवाहरु ती सशस्त्र समुहहरुमा आकर्षित हुने गरेको पनि पाइएको छ । अहिले कतिपय जेलहरुमा ती सशस्त्र समुहमा लागेका यूवाहरु पछुताईरहेका छन् ।

चन्द्रदिप यादव उर्फ धर्ती सिंहले नेतृत्व गरेको
पार्टीद्वारा जारी गरिएको अपिल ।
धनुषा प्रहरीले पक्राउ गरी मुद्दा चलाएका जनतान्त्रिक टाइगर जनशक्ति पार्टीका सैन्य कमाण्डर तथा कार्यकर्ताहरु ।
२०७२ चैत्र ०७ गते आईतबार

Monday, March 21, 2016

प्रधानसेनापतिको सम्बोधनका महत्वपुर्ण कुराहरु

द एक्सक्लुसिभ सम्वाददाता
जनकपुरधाम............
सेना दिवसको अघिल्लो दिन प्रधान सेनापति राजेन्द्र क्षेत्रीले पछिल्लो राजनीतिक अवस्थाबारे टिप्पणी गरे । त्यसदिन भएको पृतनापतिहरुको बैठकपछि क्षेत्रीले ’सकल दर्जा’लाई गरेको सम्बोधनमा मधेस आन्दोलन, इन्धन अभाव, संविधान जारी भएपछिको अवस्थालाई गम्भीरतापूर्वक अध्ययन गरिरहेको उनले बताए । साथै भारतीय नाकाबन्दीका बेला सैन्य कुटनीति प्रयोगका विषयमा समेत उनले बोलेका छन् । कांग्रेस महाधिवेशनको बीच प्रधान सेनापतिको राजनीतिक टिप्पणी सहितको सम्बोधनले कम महत्व पायो । पहिलोपोस्टले प्राप्त गरेको ६३ बुँदामा रहेको पूर्ण सम्बोधनका महत्वपूर्ण २५ बुँदा यस्ता छन् ः(
नेपालको संविधान घोषणा भए पश्चात आम जनअपेक्षा विपरित मुलुकमा केही समय असहज परिस्थिति सृजना भएको सबैलाई थाहै छ । विभिन्न क्षेत्र र तहमा भएका प्रयासहरुको फलस्वरुप हाल आएर समग्र परिस्थितिमा केही सुधार हुँदै गएता पनि पूर्णरूपमा परिस्थिति सामान्य भने अझै भइसकेको छैन । अहिले देखिइरहेका गतिविधिहरू राजनीतिक चरित्रको भएता पनि यसको तत्कालिन र दीर्घकालिन प्रभाव नेपालको राष्टिूय सुरक्षा, राष्टिूय एकता तथा संवैधानिक स्थायित्व र विकासमा समेत परेको र भविष्यमा समेत पर्न सक्ने देखिन्छ ।
नेपाली सेनाको जिम्मेवारी र दीर्घकालीन सोचको बारेमा ३ महत्वपूर्ण सन्देश
पहिलो, नेपालको संविधानले सुम्पेका जिम्मेवारीहरू असरदार रूपमा बहन गर्न नेपाली सेना हरहमेशा कटिबद्ध, सक्षम र तयार छ । त्यस्तै, सरकारले राष्टू र जनताको सर्वोपरी हितका लागि संवैधानिक प्रक्रिया अनुरुप प्रदान गर्ने सबै जिम्मेवारीहरूको पूर्ण रूपमा पालना गर्नु नेपाली सेनाको प्रमुख दायित्व हो ।
दोश्रो, हामी सबैलाई अवगत भएकै कुरा हो, सुरक्षा कारवाही राजनीतिक प्रक्रियालाई सहज बनाउन उपयुक्त वातावरण सिर्जना गरिदिने माध्यम मात्र हो । सुरक्षा चुनौतीको दिगो समाधान गर्न त्यसको समाधान राजनीतिक रूपमा नै गरिनुपर्दछ । तथापि, देश नै टुक्रयाउने खालका तथा राष्टिूय एकता र भौगोलिक अखण्डतालाई खतरा र्पुयाउने प्रवृत्तिका सुरक्षा चुनौतीहरू सिर्जना भएमा सरकारको निर्देशनानुसार विधिसम्मत तरिकाले नेपाली सेना स्वतः परिचालन हुनेछ । राष्टिूय हित प्रतिकुलका अवान्छित गतिविधिहरूको नेपाली सेनाले नजिकबाट सुक्ष्म तरिकाले अध्ययन र विश्लेषण गरी सोही अनुसारको रणनीति तयार गरी रहेको छ । तेश्रो, प्राप्त जिम्मेवारीहरू प्रभावकारी ढङ्गबाट वहन गर्न चुस्त अपरेशनल तयारीपन र पेशागत दक्षता भएको फौजको रूपमा नेपाली सेनालाई आधुनिकीकरण गर्न अति आवश्यक छ । वास्तवमा सेनाको लोकतान्त्रिकरण भनेकै पेशागत रूपमा दक्ष, व्यवसायिक र आधुनिक फौजको रुपमा यसको विकास गर्नु हो ।
इन्धन अभावका कारण परेको समस्या पछि सेनाले के सिक्यो ? 
देशमा समय समयमा हुने इन्धन अभाव र त्यसले हाम्रो नियमित कार्यहरुमा र्पुयाउने असरलाई दीर्घकालीन रूपमा समाधान गर्ने तर्फ हाललाई विभिन्न स्थानहरूमा रहेका व्यारेकहरुमा बैकल्पिक ऊर्जा प्रवर्धन केन्द्रसँग सहकार्य गरी बायोग्यास प्लाण्ट जडान गर्न आवश्यक समन्वय भइरहेको छ । असहज परिस्थितिमा इन्धनको अभाव हुँदा सैनिक फ्युल स्टेसनको महत्वलाई मनन् गरी नेपाली सेनाको काठमाडौं बाहेक अन्य सहरमा पनि फ्युल स्टेसन स्थापना गर्ने योजना अघि बढाइएको छ । जस अनुसार  बुटवलको रामनगरमा यसै आर्थिक वर्षबाट फ्युल स्टेशन संचालन गर्ने र अर्को चरणमा तनँहुको खैरेनीटारमा समेत फ्युल स्टेशन निर्माण गर्ने योजना रहेको छ । यसको अलावा काठमाडौं उपत्यकाभित्र सैनिक व्यक्ति तथा अवकाश प्राप्त व्यक्तिहरूको प्रयोगको लागि छुट्टै फ्युल स्टेसन निर्माण गर्ने तर्फ अध्ययन भइरहेको छ ।
संगठनात्मक विषयमा र संघीय संरचनाबारे
सूचना र सुरक्षा एक अर्काका परिपूरक विषयहरु हुन् । सूचना प्रविधिको विस्तारसूगै बढ्दो विश्वव्यापिकरणले एकातर्फ सूचनाको प्रवाहलाई सरल बनाउँदै सूचना माथिको पहुँचलाई सहज तुल्याएको छ भने अर्को तर्फ सुरक्षा जटिलता बढाउँदै लगेको छ । सैनिक मर्यादा र सुरक्षाप्रति सचेत रहँदै सामाजिक सञ्जालको सदुपयोग गर्न सकल दर्जाको लागि सोसल मिडिया नीति लागू भइसकेको छ भने साइबर सुरक्षा निर्देशका निकट भविष्य मै जारी हुनेछ । भनिन्छ, जसले आफ्नो इतिहास बिर्सन्छ, उसले विगतका दुःखहरू पुनः व्यहोर्नुपर्छ । हाम्रा पूर्वजहरूको त्याग र बलिदानको इतिहास र हामीले भोगेका अनुभवहरूको संस्थागत रूपमा अभिलेखीकरण गर्न खम्पा अपरेसन विनाशकारी महाभूकम्प तथा विगतको द्वन्द्व जस्ता महत्वपूर्ण घटनाहरूको दौरान सिकेका पाठहरूलाई लिपिवद्ध गर्ने काम भइरहेको छ । सेनामा समय र परिस्थिति सुहाउँदो सांगठनिक संरचनाको आफ्नै महत्व रहन्छ । वर्तमान परिस्थितिको आवश्यकता अनुसार नेपाली सेनाको सांगठनिक संरचनालाई पूर्ण सन्तुलन, पुनसन्तुलन तथा विभिन्न नियमावलीहरू संशोधन गर्ने कार्य भइरहेको छ । यस कार्यमा मूलतः ’समस्याको सही पहिचान र सो को आवश्यकता अनुसारको निराकरण’  (ब्अअगचबतभ क्ष्मभलतषष्अबतष्यल बलम क्गचनष्अब िऋयचचभअतष्यलक) को सिद्धान्त अपनाइएको स्पष्ट पार्न चाहन्छु ।
पूर्ण सन्तुलन (च्भदबबिलअभ) को खाकाले मूलतः नेपालको संघीय संरचना अनुसार नेपाली सेनामा आवश्यक सांगठनिक फेरबदल लगायतलाई सम्बोधन गर्ने विश्वास लिएको छु । साथै, बृहद अध्ययन ऋयmउचभजभलकष्खभ क्तचबतभनष्अ च्भखष्भध) पश्चात दीर्घकालीन रूपमा कार्यान्वयन हुने पूर्न संरचना (च्भकतचगअतगचभ)  को प्रारम्भिक योजना समेत रक्षा मन्त्रालयको पहलमा सुरु भई सकेको बारेमा सकल दर्जालाई जानकारी गराउन चाहन्छु ।
भनिन्छ, सेनामा एउटा सौखिन वा सिकारुले त्बअतष्अक मा वहस गर्छ भने पेशेवरले ीयनष्कतष्अक मा (ब्mबतगभचक मष्कअगकक तबअतष्अक, एचयाभककष्यलबकि मष्कअगकक ीयनष्कतष्अक) । सैनिक वन्दोवस्ती पक्षको यसै महत्वलाई गम्भिरतापूर्वक मनन गर्दै नेपाली सेनाको बन्दोबस्ती प्रणालीलाई अझ प्रभावकारी बनाउन हालको मद्दती गणहरू जस्तै छुट्टै बन्दोबस्ती समूह बनाउनेतर्फ अध्ययन कार्य अघि बढाइएको छ ।
 सेनालाई हतियार खरिद तथा टूेनर जहाज प्राप्ती
नेपाली सेनालाई आवश्यक पर्ने दक्ष जनशक्ति उत्पादन गर्न  संचालन गरिने तालिमहरूको क्षेत्र विस्तार गर्ने क्रममा दुइपटक पाइलट तालिम संचालन भइसकेको छ  । पाईलट तालिमलाई अझ प्रभावकारी बनाउन आवश्यक पर्ने त्चबष्लभच जहाज प्राप्त गर्नको लागि आवश्यक प्रक्रिया अघि बढाइसकिएको छ ।  विभिन्न कारणबाट करिब ९ वर्षदेखि नेपाली सेनाले हतियार खरिद गर्न नपाएकोमा हाल आएर हतियार खरिद प्रक्रियाअघि बढाइएको छ । यसले गर्दा सेनाको आधुनिकीकरणको प्रयासलाई सुचारू गर्न सहज हुने विश्वास लिएको छु ।
अत्याधुनिक ढाँचाको अति बलियो धातुको खुकुरी उत्पादन गर्न  ःबलगाबअतगचष्लन एबिलत स्थापनाको काम सम्पन्न हुने अवस्थामा छ । नागरिक (सैनिक सम्बन्धको महत्व र आवश्यकतालाई प्राथमिकता दिँदै आम नागरिकहरूसँगको सम्बन्धलाई नेपाली सेनाले आगामी दिनहरूमा थप विकास गर्दै लैजाने छ ।
नेपाली युवाहरूको वहुआयामिक व्यक्तित्व विकास गर्दै उनीहरू कै योगदान र समर्पणद्वारा राष्टूको स्वर्णिम भविष्यको परिकल्पना गर्ने राष्टिूय सेवा दलको भूमिका पनि नागरिक (सैनिक सम्बन्ध सुदृढ गर्न महत्वपूर्ण रहेको छ । आगामी दिनहरूमा राष्टिूय सेवा दलले गरिरहेको युवा नेतृत्व विकास कार्यक्रमको दायरालाई थप फराकिलो बनाउँदै लगी देशका सबै जिल्लाहरूमा यसको पहुँच विस्तार गरिने योजना रहेको छ ।
सैन्य कुटनीतिमाथि टिप्पणी, अब चीन भ्रमण
सैनिक कुटनीति पनि नागरिक(सैनिक सम्बन्ध तथा राष्टू तहको कुटनीतिकै एउटा सहयोगी यन्त्र भएकोले परिस्थितिको आवश्यकता अनुसार र नेपाल सरकारको निर्देशन अनुरूप जङ्गी अया तहबाट यस सम्बन्धी पहल कदमी गर्नु सान्दर्भिक नै हुन्छ । सैनिक कुटनीतिकै क्रममा गत महिना मेरो भारत भ्रमण् सफलतापूर्वक सम्पन्न भएको छ भने निकट भविष्यमा मित्रराष्टू चीन र संयुक्त राज्य अमेरिकाको भ्रमण गर्ने कार्यक्रम रहेको छ । शान्ति स्थापना कार्यमा नेपाली सेनाको सहभागिता विस्तारका लागि अवसरको सृृजना गर्न संयुक्त राष्टू संघको मुख्यालयबाट ब्मखबलअभम ब्मखष्कयचथ ख्ष्कष्त (ब्ब्ख्) सञ्चालन गराई नेपाली सेनाको क्षमता र तयारीको प्रदर्शन गर्ने तर्फ गृहकार्य अगाडि बढाइएको छ ।  वीरेन्द्र शान्ति कार्य तालिम केन्द्र, पाँचखालमा अमेरिकी सेनाको एबअषष्अ ऋयmmबलम को सहयोगमा निर्माण भएको ऋभलतचब ित्चबष्लष्लन ऋयmउभिह यही फाल्गुन २६ गते नेपाली सेनालाई हस्तान्तरण गरिदैँ छ । अत्याधुनिक प्रविधि समेतले सुसज्जित यस बहुउद्देश्यीय भवन (ःगतिष्उगचउयकभ द्यगष्मिष्लन) ले हाल पाँचखालमा सञ्चालन हुने एचभ(मभउयिथmभलत तथा अन्य शान्ति सेना सम्बन्धि तालिमहरूको प्रभावकारितामा अवश्य बृद्धि गर्नेछ ।
भूकम्पपछि सैनिक संरचना पुनर्निर्माणमा
गत वैशाखमा गएको विनाशकारी भूकम्पबाट जङ्गी अया, वीरेन्द्र अस्पताल लगायत करिव ११०० सैनिक संरचनाहरू क्षतिग्रस्त भएको हुँदा यसको योजनावद्ध रूपमा पुर्न्निर्माण गर्नु पर्ने जिम्मेवारी आइपरेको छ । बजेट उपलब्धता तथा सरकारको नीतिगत प्राथमिकताको परिधि भित्र रही पुनर्निर्माण कार्यलाई तीव्र रूपमा बढाउन नेपाली सेना तत्पर छ ।
भूकम्पले क्षति र्पुयाएको छाउनीस्थित वीरेन्द्र अस्पतालको पुनर्निर्माणको लागि सरकारबाट प्राप्त हुने बजेट नआउँदा सम्म नेपाली सेनाको आफ्नै श्रोत र साधनबाट अत्यावश्यक पुनर्निर्माणको कार्य अघि बढाइएको छ । यसै सिलसिलामा हालको इएम् लाई स्तरोन्नती गरी करिब डेढ वर्ष भित्र सुविधा युक्त ँबmष्थि इएम् को निर्माण गरिनेछ । मेरो कमाण्ड मार्ग निर्देशनमा उल्लेख भए अनुसार हिमाल, पहाड र तराईमा एक एक मोडल व्यारेक निर्माण गर्ने योजना अनुरूप, तराईको मोडल व्यारेक बारा जिल्लामा निर्माण गरिने जानकारी गराउँदछु । पुर्ननिर्माण सँगसँगै नेपाली सेना राष्टू विकास र निर्माणको कार्य गर्न कटिवद्ध छ । वेत्रावती रसुवागढी सडकको मैलुङ  स्याफ्रुवेसी खण्ड विस्तार तथा स्तरोन्नतीको लागि नेपाल सरकारले नेपाली सेनालाई दुई वर्ष भित्र पुरा गर्ने गरी जिम्मेवारी सुम्पेको छ । तोकिएको समयावधी भन्दा अगावै उदाहरणीय स्तरमा कार्य सम्पन्न गर्ने अठोटका साथ हामी अघि बढेका छौँ ।
नेपाली सेनाको खोज तथा उद्धार कार्य क्षमताको अभिवृद्धि गर्न सरकारबाट बजेट प्राप्त हुने गरी हेलिकप्टरहरू, ईन्जिनियरिङ  उपकरण तथा मेडिकल उपकरणहरू थप खरिद गर्ने प्रक्रिया अघि बढाइएको छ । त्यस्तै, मिति २०७२ बैशाख १२ र २९ गते गएको विनाशकारी भूकम्प तथा सो पछि गएका पराकम्पनका कारणबाट मृत्यु, वेपत्ता तथा भौतिक क्षति भएका नेपाली सेनाका बहालवाला तथा अवकाश प्राप्त ५१,५२३ जना सैनिकहरूलाई पुग्न गएको क्षतिप्रति संवेदनशील भई सैनिक कल्याणकारी कोषबाट रू.२ अर्ब ३९ करोड ९८ लाख ३२ हजार राहत रकम वितरण गरी सकिएको छ ।

२०७२ चैत्र ०७ गते आईतबार

Monday, March 14, 2016

अजब–गजब छ बा ! सुदर्शन सिंह


प्रमले खाँए, कालोबजारीलाई सहयोग गरे यस्ता वाहियात हल्ला गरेर हुन्छ काँ बुढेसकालमा तन्नेरी जस्तो घर–घरमा आपुर्ति गर्न सक्छु र !
जति खेर नि किच –किच !

२०७२ फाल्गुन ३० गते आईतबार

मधेस रणभूमिमा परिणत हुने संकेत सेना परिचालन हुन सक्छ ः प्रधानसेनापति मधेस स्वतन्त्र भएरै छाड्छ ः सिके राउत

नेपाली सेनाका प्रधानसेनापति
राजेन्द्र क्षेत्री ।
अजय अनुरागी
जनकपुरधाम............
मधेसीहरुमा कस्तो भावना पाइन्छ भने राजनीतिमा त हाम्रा मानिस पनि छन् । तर, प्रशासनमा छ्रैनन् । प्रहरीमा हाम्रा मानिस भएपनि सेनामा त छँदै छैनन् । जुन अवस्था बङ्गलादेश बन्न अघि पुर्वी पाकिस्तान र पश्चिमी पाकिस्तान बीच थियो, त्यही भावना मधेसीहरुमा आउँदै गए जस्तो देखिन्छ । ‘राज्य शक्तिको अर्थ बन्दूकको शक्ति हो । र, मधेसीको हातमा बन्दूक छैन त्यसैले मधेसी कमजोर छन्’ भान्ने भावना मधेसीमा विकसित परिस्थितिले राष्टिूयतालाई बदापि बलियो बनाउन सक्दैन । त्यसैकारण दुई पटकको मधेस विद्रोह पछि २०६४ फागुन १६ गते ८ बुँदे सम्झौतामा टुङ्गिदा आन्दोलनरत संयूक्त लोकतान्त्रिक मधेसी मोर्चाका नेता त्रय राजेन्द्र महत्तो, उपेन्द्र यादव र महन्थ ठाकुर र राज्यको तर्फबाट तत्कालीन अवस्थाका राज्यका कार्यकारी प्रमुख तथा राष्टूाध्यक्षको रुपमा भुमिका निर्वाह गरिरहेका प्रधानमन्त्री गिरिजा प्रसाद कोइराला बीच भएको हस्ताक्षरमा नेपालको सेनालाई लोकतान्त्रिक चरित्रको साथ साथै समावेशी सहित राष्टिूय स्वरुपको चरित्र बनाउनका लागि नेपाली सेनामा मधेसीहरुलाई समुहगत प्रवेश गराईने भन्ने उल्लेख गरिएको थियो । हुन त सम्झौतामा मात्र सिमित रहेको उक्त कार्यलाई सरकारमा पुगेर पनि मोर्चाले तदारुकता देखाएनन् । तर, मोर्चाकै एक घटक फोरम लोकतान्त्रिकका शरत सिंह भण्डारी रक्षा मन्त्री हुँदा मधेसीलाई सेनामा प्रवेश गराउन प्रक्रिया सुरु गरेका थिए । करिब २ हजारको संख्यामा मधेसीलाई नेपाली सेनामा प्रवेश गराउन प्राविधिक तयारी गरिसकेको अवस्थामा उनले सार्वजनिक रुपमै के अभिव्यक्ति दिए भने जहाँ विभेद हुन्छ त्यहाँ विद्रोह हुन्छ र जहाँ विद्रोह हुन्छ त्यहाँ विखण्डन हुन्छ । त्यसकारण यो देशको राष्टिूय एकतालाई तथा अखण्डतालाई कायम राख्नका लागि विभेदलाई जडो देखि नै उखालेर फाल्नुपर्दछ । रक्षा मन्त्रीको हैसियतमा उनको अभिव्यक्ति आएपछि तत्कालीन कांग्रेस एमालेका नेताहरुले संसदमै उनलाई राष्टूद्रोही अभिव्यक्ति दिएको हुनाले उनलाई तत्काल मन्त्री पदबाट बर्खास्त गर्नुपर्दछ भन्ने आवाज उठेपछि भण्डारी रक्षा मन्त्री पदबाट बर्खास्त नै हुनुपरेको थियो ।
स्वतन्त्र मधेस गठबन्धनका संयोजक डा. सिके राउत ।

अहिले पछिल्लो समयमा संविधान प्रति असंतुष्टि र विगतका २२ बुँदे तथा ८ बुँदे सम्झौता कार्यान्वयन गर्नुपर्ने माग राख्दै संयूक्त लोकतान्त्रिक मधेसी मोर्चाले विगत ६ महिना जति गरेको आन्दोलनलाई विराम दिएको भएपनि माग पुरा नभए चैतको पहिलो साता देखि आन्दोलन गर्ने चेतावनी दिईरहेका छन् । देशमा देखिएको द्वन्द्व र विभेदलाई सहि तरिकाले सम्बोधन गरिएन भने देशमा विखण्डनको भावना विस्तारै संगठित भएर जानसक्ने सम्भावना पनि बढ्न सक्नेछ । यद्यपि आन्दोलनको नेतृत्व गरिरहेका मोर्चाका नेताहरुको घोषित रणनीति अनुसार उनीहरु नेपालमै मधेसमा दुई प्रदेश बनाइनुपर्छ तथा विगतका सम्झौताहरु कार्यान्वयन गरिनुपर्छ भनेर भनिरहेका छन् । तर, ती मागहरु पनि सम्बोधन नहुने अवस्था आएमा मधेसलाई नेपालको प्रदेश होइन अलग्गै देश पनि बनाउन सकिने चेतावनीहरु दिईरहेका छन् । आन्दोलनको सुरक्षित अवतरण नहुँदा नारा बदलिन पनि सक्छ भन्ने मोर्चाका नेताहरुले भनिरहँदा त्यसलाई राज्यले हलुका ढंगमा लिनु हुँदैन ।
विखण्डन हुने अवस्थामा सेना परिचालन हुने ः प्रधानसेना पति
कुरो फागुन २३ गतेको हो, जुन दिन सैनिक मुख्यालयमा देशभरिका पृतनापतिहरुको समन्वयात्मक बैठक आयोजना गरिएको थियो । सो बैठकमा सेनाले विगतका वर्षहरुमा जस्तै देशको सुरक्षा चुनौतीका विषयमा विश्लेषण गरेको थियो । र, त्यहाँ विशेष गरी मधेस र भारतीय सीमामा बढ्दो सुरक्षा चुनौतीबारे विश्लेषण भएको थियो । उक्त बैठकमा रक्षा सचिव जयमुकुन्द खनाल, सबै पृतनापतिहरु लगायत जंगी अयाका कार्यालय, विभाग, महानिर्देशनालय तथा निर्देशनालयका प्रमुखहरुको समेत उपस्थिति थियो ।

समीक्षा बैठकमा पृतनापतिहरुले आ(आफ्नो कमाण्ड अन्तरगतको सुरक्षास्थितिबारे रिपोर्टिङ गरेका थिए । त्यसपछि प्रधानसेनापति राजेन्द्र क्षेत्रीले समापन मन्तव्य व्यक्त गर्दै देश नै टुक्राउने खालका तथा राष्टिूय एकता र भौगोलिक अखण्डतालाई खतरा र्पुयाउने प्रवृत्तिका सुरक्षा चुनौतीहरु सिर्जना भएमा नेपाल सरकारको निर्देशानुसार विधिसम्मत् तरिकाले नेपाली सेना परिचालन हुने बताएका थिए । प्रधानसेनापतिको यो भनाइ मधेसमा विखण्डनको गतिविधि गरिरहेका सिके राउतप्रति लक्षित थियो । 

यस्तो छ सेनाको विश्लेषण
तराई मधेसमा चलेको लामो आन्दोलनपछि मुलुकमा राष्टिूय चुनौती देखा परेको नेपाली सेनाको विश्लेषण छ । पृतनापतिहरुसँगको समन्वयात्मक बैठकमा प्रधानसेनापति क्षेत्रीले सबैलाई राष्टिूय सुरक्षामा आउन सक्ने चुनौतीप्रति सचेत रहन निर्देशनसमेत दिएका छन् । 

पत्रकारसँग यसरी प्रस्तुत भए सेनापति
सैनिक दिवसका अवसरमा सैनिक मुख्यालयमा अयोजित कार्यक्रममा सेनापति क्षेत्रीले पत्रकारहरुसँग अनौपचारिक कुराकानी गरेका थिए । सो क्रममा सेनापति क्षेत्रीले तराईका जिल्लाहरुमा हिजोका भूमिगत समूहदेखि सिके राउतहरुसम्मले आफ्नो उपस्थिति देखाउने प्रयास गरिरहेकाले सेना अब चुप लागेर बस्न नसक्ने अवस्थामा पुगेको बताए । सेनापति क्षेत्रीले त्यहाँ भनेका थिए कि सिके राउतजस्ताले विभिन्न देशका सञ्चार माध्यमहरुमा देश टुक्राउने खालका अभिव्यक्ति दिँदै हिँडेका छन् । भूमिगत समूहदेखि अन्य गलत तत्वहरुसम्मले राजनीतिको नाममा देशलाई विखण्डन गर्ने गतिविधिहरु गरिरहेका छन्, यस्तो अवस्थामा सेनाले हेरेर बस्न मिल्दैन ।’

नयाँ राष्टिूय सुरक्षा नीतिको तयारी
पत्रकारहरुसँगको अनौपचारिक कुराकानीमा प्रधानसेनापति क्षेत्रीले भने(‘अब राष्टिूय सुरक्षा नीति ल्याउन ढीला गर्नुहुँदैन, देशको सुरक्षा अवस्था निकै जटिल अवस्थामा पुगिसकेको छ ।’ रक्षा मन्त्रालयले अहिले राष्टिूय सुरक्षा नीति तयार पारिरहेको र देशमा गतिलो राष्टिूय सुरक्षा नीति नभएकै कारण कतिपय अवस्थामा सुरक्षा कमजोरीहरु हुने गरेको सेनापतिको भनाइ थियो । रक्षा मन्त्रालयले तयार पारिरहेको सुरक्षा नीतिमा सेनाले पनि आफ्नो सुझाव दिएको उनले पत्रकारहरुलाई बताए । प्रधानसेनापति क्षेत्रीको बुझाइमा तराईका सीमाक्षेत्रमा पछिल्लो समय सुरक्षा चुनौती बढिरहेको छ । सीमा सुरक्षा कमजोर हुँदा राष्टिूय सुरक्षामा खतरा आउने संकेतहरु देखा परिरहेको भन्दै उनले त्यसका लागि राजनीतिक समस्या पहिलो सर्त भए पनि राष्टिूय अखण्डता जोगाउन सेनाले भूमिका खेल्ने बताए ।

सेनापतिले पत्रकारहरुसँग भने, ‘छिमेकी मुलुकमा खानेपानीमा नाकाबन्दी लगाउँदा सेना परिचालन भयो, हामी राष्टिूय अखण्डता जोगाउन पछि हट्न मिल्दैन, यस्तो अवस्थामा संविधानअनुसार सेना परिचालन हुन सक्छ ।’

सीमा सुरक्षाको चिन्ता
दक्षिणी सीमानाको सुरक्षामा खटिएको सशस्त्र प्रहरी बलले भन्सार तथा राजस्व जस्ता कुरामा ध्यान दिन छोडेर सीमा सुरक्षामा उपस्थिति देखाउन सके समग्र सुरक्षा व्यवस्था बलियो बनाउन सकिने नेपाली सेनाको निश्कर्ष छ । सशस्त्र प्रहरी अर्ध सैन्य बल भएकाले उसको गतिलो उपस्थिति भयो भने सीमा सुरक्षा बलियो हुने र त्यसले हतियार नियन्त्रणदेखि गलत समूहलाई समेत निस्तेज पार्न सकिने सेनाको बुझाइ छ ।

प्रहरी र सशस्त्रको समन्वय बलियो बनाउन सुझाव
पछिल्लो समय मधेसमा उठेको आन्दोलनमा नेपाल प्रहरी र सशस्त्र प्रहरी बलको उपस्थिति कहंीँ बलियो देखिए पनि कतिपय स्थानमा फितलो भएको सेनाको विश्लेषण छ । विशेष गरेर कैलाली घटनापछि दुईवटै सुरक्षा संगठनहरुको समन्वय अभावका कारण निम्तिन सक्ने समस्यालाई सेनाले निकै गम्भीरताकासाथ अध्ययन गरिरहेको पृतनापतिको बैठकपछि सेनाका अधिकारीले बताएका छन् ।

यसबारे थप स्पष्ट पार्दै सेनापति क्षेत्रीले पत्रकारसँगको कुराकानीमा भने ‘कैलालीमा इन्टेलिजेन्सको कमजोरीका कारण घटना भयो, तर नेपाल प्रहरी र सशस्त्र प्रहरीबीच कसरी काम गर्ने भन्ने तयारी हुन जरुरी छ । कुनै घटनामा सबैभन्दा पहिले नेपाल प्रहरी पुग्छ, यदि उसले नसकेको अवस्थामा सशस्त्र पुग्छ । तर, जनपथ प्रहरीले सशस्त्रलाई कसरी हृयाण्डओभर गर्ने भन्ने विषयमा संयुक्त अभ्यासहरु हुन जरुरी छ । सेनापति क्षेत्रीका अनुसार नेपाली सेना देशको अन्तिम शक्ति हो, त्यसैले सबै घटनाहरुमा सकेसम्म कठोर उपस्थिति समाधान नहुन सक्छ, त्योभन्दा पहिले दुईवटा सुरक्षा संगठनको समन्वय बलियो हुन जरुरी छ ।
सिके राउतबारे सेनाले बोल्दा मधेसमा तरंग
सिरहामा सिके राउतका कार्यकर्ताहरु अलग देशको लागि जनमत संग्रहको अभ्यास गर्दै ।
राष्टिूय मधेस समाजवादी पार्टीका अध्यक्ष शरतसिंह भण्डारी पूर्वरक्षामन्त्री हुन् । भण्डारी सोमबार गृहजिल्ला महोत्तरीमा पत्रकार सम्मेलन गर्दै थिए, जहाँ उनले प्रधानसेनापति राजेन्द्र क्षेत्रीको विरोध गरे । भण्डारीले सेनापतिको अभिव्यक्ति आपत्तिजनक रहेको बताए । तर, सेनापतिको यही भनाइप्रति पूर्वरक्षामन्त्री भण्डारी विरोधमा उत्रिए । सिके राउत शरतसिंहका कार्यकर्ता होइनन, तर राउतप्रति लक्षित गरेर सेनापतिको भनाइ आउनासाथ भण्डारीले तरंगित हुँदै सेनापतिको भनाइलाई आपत्तिजनक बताए । पूर्वमन्त्री भण्डारी मात्रै होइन, यतिबेला मधेसी मोर्चाका अन्य नेताहरु पनि नेपाली सेना र विशेषतः प्रधानसेनापति क्षेत्रीमाथि आक्रोश पोखिरहेका छन् । संघीय समाजवादी फोरम नेपालका अध्यक्ष उपेन्द्र यादवका प्रेस संयोजकले फेसबुकमा लामो स्टाटस लेख्दै प्रधानसेनापतिलाई फुली खोलेर मैदानमा आउन चुनौतीसमेत दिन भ्याइसकेका छन् । मधेसवादी दलका नेता कार्यकर्ताले यसरी सेनापतिलाई सार्वजनिकरुपमै आलोचना गर्नुले सेना र मधेसी मोर्चावीच ‘वाकयुद्ध’ सुरु भएको संकेत गरेको छ ।

प्रधानसेनापति क्षेत्रीले यस्तो निर्देशन दिएपछि मधेसी मोर्चाका नेताहरुले यसलाई राजनीतिक ‘इस्यु’ बनाएका छन्  । सेना र मधेसी मोर्चाका नेताहरुवीच चिसोपन त्यसबेला सुरु भएको छ, जतिबेला नेपाली सेनामा मधेसी समुदायको समावेशी प्रतिनिधित्व हुनुपर्ने आवाज मोर्चाका तर्फबाट उठिरहेको छ ।

सेनालाई लोकतन्त्रीकरण गर्न मधेसी मोर्चाको माग
संयुक्त लोकतान्त्रिक मधेसी मोर्चाले सरकारसमक्ष नेपाली सेनालाई लोकतन्त्रीकरण गर्नुपर्ने नयाँ माग पेस गरेको छ । प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीलाई शुक्रबार बालुवाटारमा ध्यानाकर्षणपत्र बुझाउँदै मोर्चाले लिखित रूपमै नेपाली सेनालाई लोकतन्त्रीकरण गर्न माग गरेको हो । 

मोर्चाले संविधानमा संशोधन गर्नुपर्ने भन्दै अघि सारेको ११ बुँदामध्ये १० औं नम्बरमा सेनाबारे उल्लेख गरेको छ । ’नेपाली सेनालाई राष्टिूय स्वरूप प्रदान गर्दै लोकतन्त्रीकरण गर्ने, सम्पूर्ण सुरक्षा निकायलाई समानुपातिक समावेशी गर्नुपर्ने’ ध्यानाकर्षणपत्रमा उल्लेख छ । मधेसी समुदायलाई सामूहिक रूपमा सेनामा प्रवेश गराउनुपर्ने पूर्वअडानमा मौन देखिएको मोर्चाले पहिलोपटक लिखित रूपमा यस्तो धारणा अघि सारेको हो । केही समयअघि मधेसको जारी आन्दोलनलाई लक्षित गर्दै सेनाले राष्टिूय एकता र भौगोलिक अखण्डतालाई खतरा पु¥याउने प्रवृत्तिका सुरक्षा चुनौती सिर्जना भए चुप लागेर नबस्ने जनाएको थियो । लगत्तै मोर्चाले स्पष्ट रूपमा सेनालाई लोकतन्त्रीकरण गर्न माग अघि सारेको हो ।

मधेसी मोर्चा लगायत संसदमा प्रतिनिधित्व गर्ने मधेसकेन्द्रित दलहरुले आफूहरु विखण्डनको पक्षमा नरहेको स्पष्ट पार्दै आइरहेका छन् । तर, नेपाली सेनाले सिके राउत एवं भूमिगत सशस्त्र समूहहरुको गतिविधि राष्टिूय एकताको पक्षमा नरहेको अभिव्यक्ति दिनासाथ केही मधेसवादी नेताहरु राउतको बचाउमा लागेका छन् ।

सिके राउतको प्रतिक्रिया र विखण्डनको तयारी
प्रधानसेनापति राजेन्द्र क्षेत्रीले सिके राउतको नाउँ नै लिएर सेना परिचालन हुन सक्ने अभिव्यक्ति दिएपछि राउतले सेना परिचालन हुनु अस्वाभाविक नरहेको बताएका छन् । जनकपुरमा डेरा जमाएर बसेका राउतले द एक्सक्लुसिभसँग कुराकानी गर्दै हिजो पनि सशस्त्र समुहहरुको बहानामा सेना परिचालन गरिन्थ्यो भने अब सिके राउतलाई छोड्नु गलत हुने भनेर प्रधान सेनापतिले दिएको अभिव्यक्ति प्रति उनी असंतुष्ट भएका छन् । मधेसीलाई आफ्नो देशको नागरिक नमानी पराया मानेकै कारण मधेसी माथि दमन गर्नका लागि सेना परिचालन हुने हो भने त्यसका लागि मधेसी जनता पनि   शान्तिपुर्वक प्रतिकार   गर्नुपर्ने राउतले बताएका छन् । 

सर्बोच्च अदालत र विशेष अदालतले समेत आफुलाई राज्यद्रोहको मुद्दामा सफाई दिईसकेको अवस्थामा प्रधान सेनापतिले त्यस्तो अभिव्यक्ति दिनु भनेको अदालतको निर्णयको समेत अपहेल्ना भएको बताएका छन् । मधेसीलाई औपनिवेशिक शासन अन्तरगत राखेको यो नै ठुलो प्रमाण हो कि स्वतन्त्रताको कुरा गर्दा राज्यले सेना परिचालन गरेर दमन गर्न खोज्ने धम्की दिनु अनुचित रहेको राउतले बताएका छन् । निहत्था निर्दोष मधेसी नागरिकहरु माथि यदि सरकारले सेना परिचालन गरेर दमन गरे अन्तर्राष्टिूय समुदायले समेत रोक्ने भन्दै नेपाली सेनामा करिब १ लाख जनशक्ति रहेपनि मधेसमा अघोषित रुपले १ करोड भन्दा वढी सेना रहेको उनले बताए । नेपाली सेनाले शान्तिपुर्ण आन्दोलनमा हिंसा मच्चाए वा दमन गरेको खण्डमा त्यसको डायनामिक्स पनि चेन्ज हुने र त्यसको प्रत्यक्ष असर छिमेकी मुलुक भारतमा पनि पर्ने हुनाले भारतले समेत सेना परिचालनको कार्यलाई रोक्ने उनले बताए ।

करिब १ महिना जति भारतको दिल्लीमा रहँदा राउतले भारतका विभिन्न उच्चस्तरिय राजनीतिक नेतृत्व, विदेशी कुटनीति नियोगका पदाधिकारीहरु र नेपाल मामिलाका जानकार भारतीय विज्ञहरुसँग भेट गरी मधेसमा रहेको विभेद तथा आफ्नो स्वतन्त्रता आन्दोलनले भारतलाई हुने फाइदा र मधेस स्वतन्त्र नहुँदा हुने घाटाका विषयमा प्रष्ट रुपमा कुराकानी राखी मधेसको स्वतन्त्रताको आन्दोलनको सन्दर्भमा भारतमा रहेको भ्रमलाई चिर्न आफु सफल मात्र नभई आफ्नो भ्रमण ऐतिहासिक र सफल समेत भएको डा.राउतले दावी गरेका छन् । भारतको सबैभन्दा ठुलो हितैषी भनेको मधेस हो र अगामी १० बर्ष भित्रसम्ममा मधेस स्वतन्त्र हुने स्वतन्त्र मधेस गठबन्धनका संयोजक समेत रहेका डा.राउतले बताएका छन् । स्थिर र शान्त छिमेकी नभएपछि त्यहाँ अशान्ति र स्थिरता हुँदा वा गृह यूद्ध हुँदा मधेसीहरु शरणार्थी भई भारतमा पुग्ने र त्यहाँ पनि हिंसा हुन सक्ने बस्तु स्थितिलाई राम्रो ढंगले भारतलाई कन्भिन्स गरी आफु स्वदेश फर्र्र्र्र्किएको उनले बताए । गृह यूद्ध भए तेस्रो मुलुकबाट समेत सैन्य शक्तिको प्रवेश हुन सक्ने हुनाले भारतले गम्भीरताका साथ आफ्नो कुरालाई लिएको र आफ्नो ऐजेण्डा प्रति कन्भिन्स समेत भएको डा.राउतले दावी गरेका छन् । यसअघि सम्म मधेसी मोर्चाका तर्फबाट कहिल्यै पनि स्वराजको बारेमा मजबुतीका साथ लविङ्ग नभई आफु चुनाव लड्दा कसरी जित्ने वा सरकार गठन हुँदा आफुलाई मन्त्री कसरी बनाई दिने जस्ता विषयहरु मात्र भारत समक्ष राख्दा भारत पनि ऐजेण्डामा प्रष्ट हुन सकिरहेको थिएन, तर, आफ्नो भ्रमण पछि भारतको सम्पुर्ण भ्रमहरुलाई चिरिएको डा.राउतको दावी छ ।

संयूक्त लोकतान्त्रिक मधेसी मोर्चाले गरेको आन्दोलनबाट कुनै पनि उपलब्धि प्राप्त हुन नसक्ने ठहर गर्दै स्वतन्त्र मधेसका लागि आफ्नो तयारी तिब्र भएको उनले बताएका छन् । मोर्चाको आन्दोलन डिरेल हुन सक्ने भन्दै आफुहरु विगतको आन्दोलनका समयमा धेरै सक्रिय नभएको भएपनि अब आफुहरुले स्वराज आन्दोलनको तयारी तिब्र गरेको उनले बताएका छन् ।

 संगठन विस्तार, कार्यकर्ताहरुलाई प्रशिक्षण, स्वयम सेवक दस्ताहरुको निर्माण लगायतका क्रियाकलाप तथा प्रचार प्रसारको काम जारी रहेको उनले बताएका छन् । विगत डेढ महिना अघिसम्म मात्र करिब ९० हजार मधेसी आफुहरुको गठबन्धनको सक्रिय सदस्य बनिसकेको तथा लाखौं मधेसी समर्थक रहेको दावी गर्दै डा.राउत भन्छन,“ सुरु सुरुमा आफ्नो गठबन्धनमा पढे लेखेका यूवाहरु मात्र सदस्य बनिरहेका थिए भने अब आम सर्वसाधारण मानिसहरुले पनि सदस्यता लिनुका साथै अभियानमा सहभागी भईरहेका छन् । मधेसको सिमावर्ती क्षेत्रको मेची देखि महाकाली सम्म, भित्री मधेस (मध्य मधेस) का साथै काठमाण्डौमा समेत आफ्नो संगठन विस्तार भईसकेको छ । अब हामी अहिले बैदेशिक रोजगारीमा खाडी मुलुकका मलेशिया, दुवई, कतार लगायतका देशहरुमा समेत संगठन विस्तार गरिरहेका छौं ।” 

आफुहरुले तयार गरेको स्वयम सेवक दस्ता कुनै हिंसात्मक घटनाका लागि नभई शान्तिपुर्वक मधेसी जनतालाई जागरण गराउने, मधेस कसरी उपनिवेश भएको छ र मुक्तिको मार्ग के हुने भन्ने सत्यबोध गराउनुका साथै विभिन्न सामाजिक कार्यहरु, मेला पर्व आदिमा गरि सहयोग गर्ने तथा विभिन्न सरसफाईका कार्यक्रमहरुमा सहभागी हुने गरेको डा.राउतले दावी गरेका छन् ।

आफुलाई राज्यबाट थ्रेट भएपनि मधेसी मोर्चाका कार्यकर्ताहरु बाटै बढि थ्रेट रहेको अनुमान गर्दै डा. राउत भन्छन,“ सिके राउतको कसैले हत्या गरेपनि अब सिके राउत व्यक्ति नभएर विचार भईसकेको हुनाले विचारलाई कसैले मार्न नसक्ने र अब बढीमा ६ देखि ८ बर्षसम्ममा मधेस स्वतन्त्र देश भई संयुक्त राष्टू संघको सदस्य भईसक्ने छ ।” त्यसका लागि मधेसी जनताले वृहत तयारी गर्नु आवश्यक रहेको बताउँदै डा. राउत भन्छन,“ दक्ष जनशक्ति सहितको पुर्वाधार तयार गरी महा आन्दोलन तयार गर्नुपर्दछ । ८ देखि १२ बर्षसम्मको आफ्नो रोड म्याप रहेकोमा ४ बर्ष विते पनि आउँदो दुई देखि तीन बर्ष भित्रमा प्रदेशको निर्वाचन गरी विभिन्न सरकारहरु  गठन गरिने छ । आफ्नो छुट्टै संसद बनाइने छ । र, अन्ततः अन्तर्राष्टिूय निकायले पनि मधेसलाई अलग देशको रुपमा मान्यता दिने छ ।”

हुन त १ महिना अघि डा.राउत सहित गठबन्धनका १६ जना कार्यकर्ताहरु माथि राज्यले फेरी राज्यद्रोहको मुद्दा दर्ता गरिसकेको भएपनि राउतले आफ्ना कार्यक्रमहरुलाई निरन्तरता दिएका छन् । मधेसमा आफ्नो अभियानलाई तिब्र बनाउनका निम्ति भारतको दिल्लीबाट फर्किए लगत्तै राउतले आफ्नो डेरा जनकपुरमा जमाएका छन् । राजविराजबाट निस्केर जनकपुरमै बसी मधेस अलग्यिाउने रणनीतिक तयारीमा उनी लागेका छन् । सिरहा, सप्तरी लगायतका जिल्लाहरुमा उनका कार्यकर्ताहरुले जनमत संग्रह, संसदको निर्वाचन लगायतका अभ्यास पनि गरिसकेका छन् । विभिन्न जिल्लाका गाउँ तथा विद्यालयहरुमा पुगि डा. राउतको भाषण, मधेस स्वतन्त्र हुने तरिका लगायतका स्लाइडहरु तयार गरी यूवा विद्यार्थीहरुलाई प्रशिक्षण दिने गरिएको छ ।

जनकपुरमा डेरा जमाएका राउत माथि प्रशासनको निगरानी
सप्तरीको राजविराज स्थित आफ्नो नीजि निवासमा बस्दा त्यहाँका प्रहरीको अप्रत्यक्ष नजरबन्दमा रहेका डा.राउत अब जनकपुरमै डेरा जमाएका छन् । मधेसको केन्द्र बिन्दु जनकपुर रहेकाले जनकपुरबाटै आफ्नो अभियानलाई तिब्रता दिने उद्देश्यले राउत जनकपुरमा करिब २० दिन देखि डेरा लिएर बसेका छन् । उनी अब जनकपुरमै सेटल हुने उद्देश्य सहित डेरा जमाएका छन् । धनुषाका प्रहरी उपरीक्षक रामदत्त जोशी भन्छन,“ नेपालका नागरिक देशको कुनै पनि ठाउँमा बस्न सक्छन् र पाउँछन् पनि । त्यसैले त्यो ठुलो चिन्ताको विषय होइन । तर, कुनै पनि व्यक्तिले राष्ट्रको विरुद्धमा काम गर्नु हुँदैन, यदि उनले त्यसो गरेमा कानुनले पनि आफ्नो काम गर्नेछन् ।” त्यसैगरी धनुषाका प्रमुख जिल्ला अधिकारी भन्छन,“ उनी जनकपुरमा आएको हामीले आफ्ना सुत्रहरुबाट थाहा पाएका छौं । उनको हरेक गतिविधिलाई हाम्रा प्रशासनले सुक्ष्म रुपबाट निगरानी गरिरहेका छन्, उनले राष्ट्रिय एकता विरुद्ध कुनै पनि विखण्डनको प्रचार प्रसार गर्न पाउँदैनन, त्यस्तो गरे स्थानीय प्रशासनले त्यसलाई गम्भीरतापुर्वक लिई आफ्नो काम गर्नेछ ।”

के मधेस विखण्डनको बाटोमा गएकै हो त ?
यूद्ध शव्दकै कारणले हुन्छ । महाभारतमा द्रौपदीले अन्धोको सन्तान अन्धा भनेर भनेकी थिइन । महाभारत यूद्धको बिजारोपण यसै वाक्यबाट भयो । शव्दका कारणले थुप्रै यूद्ध भएका छन् । अहिले नेपालमा सिके राउतलाई लक्षित गर्दै प्रधानसेनापतिले दिएको अभिव्यक्ति पछि एक किसिमको वाक यूद्ध सुरु भईसकेको छ ।
सन् १९६३ मा, जतिखेर बङ्गलादेश पुर्वी पाकिस्तान थियो, उनले ‘फार इस्टर्न इकोनोमिक रिभ्यू’ मा एउटा लेख लेखेका थिए (यदि सैनिक शासन रह्यो भने पुर्वी पाकिस्तान पाकिस्तानको अंग रहिरहन सक्दैन । सन् १९६३ मा उनले लेख लेखे र ८ बर्ष भित्रै सन् १९७१ मा बङ्गलादेश स्वतन्त्र भयो । अर्काे उनले के पनि भनेका थिए भने एकात्मक व्यवस्था रहि रहेमा पनि पुर्वी पाकिस्तान पाकिस्तानको अंग रहने छैन । किनभने पश्चिमी पाकिस्तानको तुलनामा पुर्वी पाकिस्तानमा प्रति बर्ग किलोमिटर ४ गुणा बढी जनसंख्या छ र  राज्यको लगानी भने एक तिहाई मात्र छ । तेस्रो कुरा उनले भनेका थिए( पश्चिमी पाकिस्तानमा संस्कृति र भाषाको त्यति महत्व छैन, जबकी धर्मको सबैभन्दा बढी महत्व छ । 

    तर, पुर्वी पाकिस्तानमा धर्म सँग सँगै भाषा र संस्कृतिको पनि यथेष्ट महत्व छ । त्यहाँ अहिले फेब्रुअरीमा मात्री भाषा दिवस मनाउने गरिन्छ । बङ्गलादेशको प्रस्तावमा संयूक्त राष्टू संघले मातृभाषा दिवसको अवधारणालाई मुर्त रुप दिएको छ । भाषाको आधारम ाबनेको देश हो बङ्गलादेश ।

अर्को उदाहरण( जे.उयनगोडाले श्रीलंकाको तमिल सवालमा श्रीलंकाको राष्टिूयतामा के कमि कमजोरी छन् भन्ने विषयमा उनले लेख लेखेका छन् । उनका अनुसार सिंहालीहरुमा तमिलहरु जहाँ गए पनि हुन्छ, तर हाम्रो त दुनियाँमा एउटा मात्र घर छ भन्ने भावना छ । यसको अर्थ थियो, तमिलहरु जहाँबाट आएका हुन त्यही जाउन, यहाँ तिनीहरुका लागि ठाउँ छैनन । सिंहाली राष्टूवादको परिभाषामा उनी भन्ने गर्थे, श्रीलंकाका जनतामा यो बुद्धिष्टहरुको पुण्य भूमि हो भन्ने भावना पाइन्छ । तेस्रो कुरा उनले के भनेका थिए भने तमिलहरु सिंहालीहरुलाई ठगेर खाने चलाख मानिस हुन, त्यसैले सिंहालीहरुको एकता र बर्चस्व हुनुपर्दछ । उनले लेखेको यो कुरा र श्रीलंकामा तमिल आन्दोलनको सुरुवात हुनुका बीचमा धेरै समयको फरक छैन । तमिल आन्दोलनमा एउटा निकै ठुलो प्रश्न चिन्ह थियो र सैनिकहरुले त्यसलाई पाखा लगाई दिए । तर राजनीतिमा के भनिन्छ भने कुनै प्रश्न उठ्यो भने यसको औचित्य छ भनेर बुझ्नुपर्छ र त्यसलाई धेरै समयसम्म राख्न सकिन्न । किनभने त्यसको पुर्नजन्म हुने सम्भावना रहन्छ ।

जसरी बङ्गलादेश र श्रीलंकाको हकमा राष्टूवादको परिभाषा गरिएको थियो, त्यसैगरी नेपालको हकमा पनि झण्डै झण्डै पञ्चायतकालीन नारा ‘हाम्रो राजा हाम्रो देश प्राण भन्दा प्यारो छ’ बाट राजा हटेको छ बाँकी सबै यथावत छ । अर्थात पञ्चायतकालीन ‘नेपालीपन’ को अवधारणा नेपाली ‘खस’ भाषा, हिन्दू धर्म, दौरा सुरुवाल जस्ता देखावटी पन सुरु भएको छ ।

नेपालीय राष्ट्रियता
नेपालमा “नेपाली हामी रहौंला कहाँ नेपालै न रहे !” भनेर भन्ने गरिन्छ । यो सुन्दा निकै मिठो लाग्छ, तर यसको गूढार्थ त्यति सोझो छैन । यसमा बर्णित नेपाली भन्नाले नेपालमा बस्नेहरुलाई भनिएको होइन, नेपाली भन्नाले नेपाली भाषी, हिन्दू धर्म, नेपाली संस्कृति मान्ने, बीर गोर्खाली जाती भन्ने हुन । ती भुटानबाट आएका भएपनि त्यसको देश नेपाल, बर्माबाट आए पनि उसको देश नेपाल ।

‘नेपालीय’ राष्टिूयता एउटा उपाय हुन सक्दछ । ‘नेपाली’ भनेर नेपालको राष्टिूयता अब रहन सक्दैन । यो आउट डेटेड भईसक्यो । अब ‘नेपालीय’ भन्नुपर्ने हुन्छ, राष्टिूयताको हिसावले । नेपालीय भनेपछि नेपालको राष्टिूयता नेपालको संस्कृति भन्दा वढी नेपालको माटोसँग जोडिन्छ । यति भएपछि, ‘जहाँ रहेपनि, जे गरेपनि मन त मेरो नेपाली हो’ भन्नुको अर्थ हराउँछ । त्यसपछि नेपालमा जो छ, यहाँको माटो प्रति, हावापानी प्रति जो समर्पित छ, त्यस नेपालीको नेपालीय राष्टिूयताको कुरा आउछ । राष्टिूयताका लागि तीन ‘भ’ सबैभन्दा वढी महत्वपुर्ण हुन्छन । भाषा, भूमि र भावना । यी तिनै ‘भ’ आमासँग जोडिएका छन् । कसको बाबु को हो भन्ने कुरा विश्वासमा मात्र अडिएको भएता पनि आमा भनेको भौतिक प्रमाण हो । त्यसैगरी भूमि भौतिक प्रमाण हो, जहाँ हामी उभिएका छौं । यसभन्दा माथि एउटा भावनाको कुरा पनि आउँछ जसले भाषा र आमासँग हामीलाई जोड्दछ । भावनाको परिभाषा हुँदैन हामी यसको अनुभव मात्र गर्न सक्छौं । हामी नेपाली भएर हामीलाई के फाइदा भनेर यसको परिभाषा र मापदण्ड समिकरणमा खोज्न थाल्ने हो भने केही भेटिँदैन । भावना राष्टिूयता र संघीयताको एउटा महत्वपुर्ण आधार हुन्छ ।

राष्टिूयता सबैभन्दा वढी गरीबको हुने गर्दछ । धनीलाई राष्टिूयता त्यति जरुरी हुँदैन । किनभने उनीहरु जहाँ गएर पनि राष्टिूयता किन्न सक्दछन् । सिपाहीमा भर्ना भएर मर्न जान्छन, तिनै गरीब, जसलाई राष्टूले केही दिँदैनन् ।     तर, राष्टिूयता तिनैलाई चाहिन्छ । बारुण यन्त्रमा काम गर्दा आफ्नो ज्यान हत्केलामा राखेर आगोबाट अर्कोको जीउ धन जोगाउने तीनै गरीब । गरीबका लागि सबैभन्दा ठुलो राष्टिूयता हुन्छ । यद्यपि गरीबले राष्टिूयताबाट केही पाउँदैन । पाए पनि एकदम थोरै मात्र पाउँछ । तर, त्यसका लागि गरीब ज्यान फालेर लागेको हुन्छ ।    सार्बभौमिकताको विभाजन हुन सक्दैन । विभाजित हुनासाथ त्यो सार्वभौम नरहेर कसैबाट निर्देशित हुन जान्छ । निर्देशनबाट बच्न सार्बभौमिकता एकीकृत हुन जरुरी छ । त्यसको प्रतीक हिजोका दिनमा राजा थिए र अब जनता छन् । भारतमा जतिसुकै सार्वभौमिकताको कुरा गर्दा पनि त्यहाँ राष्टूपतिमा सार्वभौमिकता छ । त्यहाँ संसद सर्बोच्च छ तर सार्वभौमिकता राष्टूपतिमा छ । बहुराष्टिूय राज्यहरुमा मिश्रित सार्वभौमिकताको कुरा आईरहेको छ । खासगरी यूरोपेली यूनियनको गठन भएपनि आएको अवधारणा हो यो । यसो भएको एक दशक भएको छ ।
राष्टूवाद र राष्टिूयता बीच फरक छ । राष्टूवाद एउटा नकारात्मक भाव हो । राष्टूवादका लागि एउटा दुश्मन चाहिन्छ । विना दुश्मनको राष्टूवाद हुँदैन । जर्मनीको राष्टूवाद बुझाउन हिटलरले भन्नु पर्यो फ्रान्स हाम्रो दुश्मन हो, इङ्ग्ल्याण्ड हाम्रो दुश्मन हो । फ्रान्सको राष्टूवाद इङ्ग्ल्याण्डको विरोधमा उत्पन्न भएको हो । जपानको राष्टूवाद चीनको विरोधमा जन्मेको हो । यसप्रकार कुनै पनि राष्टूवादको नाम लिँदा एउटा विरोधी चाहिन्छ(चाहिन्छ । अमेरिकालाई आफ्नो राष्टूवादका लागि सोभियत रुस रहुन्जेल सजिलो थियो ।

 तर, सोभियत संघ समाप्त भएपछि उसले नयाँ दुश्मन खडा गरेको छ, जसलाई इस्लामिक टेरोरिजम भनिएको छ । यद्यपि कुनै पनि धर्म आतंकवाद हुँनै सक्दैन । तर, अमेरिकालाई एउटा काल्पनिक शक्ति चाहिन्छ । किनभने त्यो राष्टूवादमा आधारित देश बनिसकेको छ । र, शत्रु विनाको राष्टूवाद हुन सक्दैन । भारतले राष्टूवादका लागि पाकिस्तानलाई शत्रुको रुपमा खडा गरेको छ । चीन शक्तिशाली भएकाले उसलाई खुल्मखुल्ला शत्रु भन्दैन । राष्टूवादमा शत्रुको भुमिका अनिवार्य हुने हुनाले नेपाललाई यस सम्बन्धमा समस्या छ । नेपालले भारत, चीन र अमेरिका मध्ये कुनै एक छिमेकीलाई शत्रु बनाउनुपर्ने हुन्छ । तर, हरेक अवस्थामा घाटा नेपाललाई नै छ । किनभने कुभिण्डामा खुकुरी हानेपनि वा खुकुरीमा कुभिण्डो बजारे पनि काटिनुपर्ने त आखिर   कुभिण्डोले नै हो ।

पृथ्बी नारायण शाहद्वारा नेपाल निर्माण गरिँदाताका तत्कालीन भारतमा ब्रिटिशहरुको नियन्त्रण थियो । भिमसेन थापाले भारतका महत्वपुर्ण राजाहरुसँग मिलेर ब्रिटिशलाई भारतबाट धपाउने सम्बन्धमा काम गर्न थाले । त्यसबाट सतर्क भएर ब्रिटिशहरुले नेपालको राजनीतिमा षड्यन्त्र सुरु गरे , जसको पहिलो शिकार भिमसेन थापा नै भए । नेपालको आन्तरिक राजनीतिक प्रभावका कारण उनलाई जेलमा राख्यो । र, अन्तयमा जेल भित्रै आत्महत्या गर्ने परिस्थिति उत्पन्न भयो । यसमा ब्रिटिशको भुमिका कुनै न कुनै रुपमा आवश्य थियो ।

जंगबहादुर राणाको उदयमा कहिँ न कहिँ तत्कालीन व्रिटिश रेजिडेन्टको भुमिका थियो, जसको व्याज जंगबहादुरले चुकाए । यो त्यही घटना हो, जसलाई भारतीयहरु प्रथम स्वतन्त्रता संग्राम भन्दछन् । सन् १८५७ को संघर्षलाई व्रिटिशहरु सिपाही विद्रोह भन्दछन् । जंगबहादुरले ‘लोयल टु द ब्रिटिश क्राउन’ व्रिटिश सरकार प्रति आफ्नो बफादारी देखाए । त्यसपछि नेपालले क्लाइन्ट स्टेटको रुपमा काम गर्न थाल्यो । ठुला मालिक दिल्ली र कलकत्तामा छन्, साना मालिक यस देशको नियन्त्रणमा । त्यसैबेला देखि नेपाली राज्य, नेपाली शासन, नेपाली नेता, नेपाली भाग्यको अन्तिम निर्णयकर्ता काठमाण्डौ दरबार नभएर कलकत्ता र दिल्लीको दरबार रहँदै आएको छ । सेवक बनेर पनि अन्ततः जंगबहादुरले धेरै फाइदा चाहि पाएनन् । किनभने एक प्रकारले बंश नै विनाश भयो उनको । उनका सन्तानहरुमा कोही भारत गएर बसे भने कोही मारिन पुगे । त्यसैले सेवकको जिन्दगी पनि काम लाग्दैन । कुनै पनि मालिकले आफ्नो नोकरसँग उ नोकर नै बनिरहोस, कुकुर नबनोस भन्ने अपेक्षा राख्छ । जंगबहादुर मात्र होइन, बीपी कोइरालाको सन्दर्भमा हेर्ने हो भने उनले पनि भारतसँग समभाव, समदुरी र समानताको सम्बन्ध राख्ने कोशिश गरेका थिए । तर, १८ महिना भन्दा वढी उनी टिक्न सकेनन् । र, आफ्नो जिन्दगीमा दोहोरियाएर नेपालको प्रधानमन्त्री पनि बन्न सकेनन् । न त पुर्ण समर्पण र न त पुर्ण संघर्षयूक्त नीति पनि सफल भएनन् । त्यसैले अहिले भारतको नेपाल र मधेस विषयमा कस्तो रणनीति बनेको छ त्यसले नै नेपालको भविष्य पनि निर्धारण हुनेछ । हुन त मधेसी जनता अझसम्म पनि नेपालमै सम्पन्न प्रदेशमा अधिकार सहित बसोबास गर्न चाहन्छन् ।     तर, मोर्चाले उठाईराखेको मागलाई सम्बोधन नगरिए मधेसी जनतामा आक्रोश र निराशा बढ्न सक्ने छ । र, फेरी जनताहरु पनि विखण्डनको बाटोमा अघि नबढ्ला भन्न सकिन्न । त्यसैले मधेसलाई रणभुमिमा परिणत हुनबाट जोगाउन सबैले ध्यान दिनु आवश्यक छ ।

२०७२ फाल्गुन ३० गते आईतबार

धनुषाको बजेट ६ अर्व ६८ करोड

द एक्सक्लुसिभ सम्वाददाता
जनकपुरधाम............
जिल्ला विकास समिति धनुषाले आगामी आर्थिक वर्ष २०७३÷०७४ को लागि साढे ६ अर्व बढी रकमको बजेट प्रस्ताव गरेको छ । जिल्ला विकास समितिको २२ औ परिषद मार्फत स्थानिय विकास अधिकारी रामकृष्ण उप्रेतीले ६ अर्व ६८ करोड ७८ लाख ९ हजारको बजेट प्रस्तुत गरे । जसमा चालु आर्थिक वर्ष तर्फ ६ अर्व ६८ करोड ७८ लाख ९ हजार तथा पुंजीगत तर्फ ४ अर्व ६ करोड १० लाख ४० हजार रकम रहेको छ ।
विषयगत समिति अन्तर्गत कृषि वन तथा वातावरण समिति तर्फ १ अर्व ५ करोड ९० लाख ५३ हजारको प्रस्ताव गरिएको छ । जसमा चालु तर्फ २७ करोड ९१ लख ७८ हजार तथा पुंजीगत तर्फ ७७ करोड ९८ लाख ७५ हजार प्रस्ताव गरिएको स्थानिय विकास अधिकारी उप्रतीले प्रस्तुत गरेको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ । जनसंख्या तथा सामाजिक समिति र गैरसरकारी संस्था तर्फ कुल ८१ करोड ८१ लख २१ हजार प्रस्ताव गरिएकोमा चालु तर्फ ५५ करोड ८७ लाख ७१ हजार तथा पुंजीगत तर्फ २५ करोड ९३ लाख ५० हजार प्रस्ताव गरिएको जनाइएको छ ।

जलश्रोत तथा भुमी समिति तर्फ कुल ९२ करोड ७३ लाख ६९ हजार प्रस्ताव गरिएकोमा चालु तर्फ १४ करोड १४ लाख ४६ हजार तथा पुंजीगत तर्फ ७८ करोड ५९ लाख २३ हजार प्रस्ताव गरिएको छ भने पूर्वाधार र संरचना विकास समिति तर्फ कुल २ अर्व ८८ करोड ३३ लाख ६३ हजार प्रस्ताव गरिएकोमा चालु तर्फ ७६ करोड ५८ लाख ३५ हजार तथा पुंजीगत तर्फ भने २ अर्व ११ करोड ७५ लाख २८ हजार प्रस्ताव गरिएको जनाइएको छ । संगठन तथा प्रशासन तर्फ भने कुल ९९ करोड ९९ लाख ३ हजार प्रस्ताव गरिएकोमा चालु आर्थिक वर्षमा ८८ करोड १५ लाख ३९ हजार तथा पुंजीगत तर्फ ११ करोड ८३ लाख ६४ हजार प्रस्ताव गरिएको जनाइएको छ ।
बजेटले शिक्षा, पूर्वाधार विकास, स्वास्थ्य, कृषि विकास, पर्यटन विकास लगायतका नितिलाई प्राथमिकतामा राखिएको स्थानिय विकास अधिकारी उप्रतीले बताए । जिल्लामा पुर्ण साक्षरता अभियान संचालन गर्ने तथा शिक्षाको गुणस्तर बढाउनको लागि अनुगमन प्रणालीलाई विशेष ध्यान दिने एवम राजर्षि जनक विश्व विद्यालय यथाशिघ्र स्थापनाका लागि आवश्यक पहल चाल्ने, चालु आर्थिक वर्ष देखि हरेक निर्वाचन क्षेत्रको १ वटा गाविसको दरले सात वटा गाविसलाई नमूना गाविसको रुपमा त्रिवर्षिय सुरक्षित गाउं विकास योजनाको अवधारणलाई एकीकृत रुपमा लागु गरी सो गाउंहरु समृद्ध भएपछि क्रमशः अन्य गाविसहरुमा विस्तार गर्दै जिल्लाका सम्पुर्ण गाउंहरुलाई समृद्ध गर्दै जाने, बैदेशिक रोजगारको शिलशिलामा बिदेशिएका युवाहरुलाई विपतमा पर्दा राहत प्रदान गर्ने तथा सुरक्षित आप्रवाशन आपतकालिन कोष संचालन निर्दे्शिका २०७२ स्वीकृत गरी लागु गरिएको, जिल्लाको आवधिक योजना र राष्टिूय योजना आयोगको त्रिवर्षिय योजनाका लक्ष्यहरु परिपुर्ति गर्ने खालका कार्यक्रमहरु तर्जुमा गर्ने, विकासका कार्यहरुमा अधिकत्तम रुपमा सरोकारवालाहरुलाई परिचालन गर्न जिल्ला विकास समितिलाई उत्प्रेरक, अनुगमनकर्ता, समन्वयकर्ता एवम नियन्त्रणकर्ताको रुपमा स्थापित गर्ने, स्वायत्त शासनको माध्यमबाट विकासमा जनताको आधिकारिक मात्रामा सम्मिलित हुने अवसर जुटाई लोकतन्त्रका लाभहरुको समानुपातिक वितरण गर्ने, सीमित स्थानिय स्रोत साधनको अधिकतम परिचालनको लागि जनसहभागितालाई उच्च प्राथमिकतामा दिने, विकास निर्माणको लागि केन्द्रको भर पर्नुपर्ने विद्यमान अवस्थामा संभाव्यता अध्ययन गरी जिल्ला विकास समितिको आन्तरिक श्रोत संकलन र परिचालनलाई बढाउंदै जाने, बाह्रै महिना यातायातको पहुंच सुनिश्चित गर्न जिल्ला यातायात गुरु योजनाले निर्दिष्ट गरे अनुसार सडकहरुलाई उच्च प्राथमिकताका साथ कालोपत्रे गर्दै जाने, सन २०१७ सम्म नेपाललाई खुल्ला दिशा मुक्त गर्ने लक्ष्य लिए अनुसार जिल्लाका सम्पुर्ण गाविस तथा नगरपालिकाहरुलाई खुला दिशामुक्त क्षेत्र घोषणा गर्ने कार्यमा जोड दिने, जिल्लाका उत्तरी क्षेत्रका बासीहरुलाई खानेपानीको समस्या समाधान गर्न ओभरहेड, इनार निर्माणको लागि विशेष कार्यक्रम तर्जुमा गर्ने निति लिइएको जनाइएको छ । 

यस्तै जिल्लालाई पुर्ण पोषण युक्त जिल्ला बनाउन पोषणसंग सम्बन्धित सुनौलो हजार दिन लगायतका आयोजनाहरुलाई उच्च प्राथमिकता दिई अघि बढने, बालमैत्री जिल्ला  घोषणा गर्न बालमैत्री स्थानिय शासन कार्यक्रमलाई जिल्लाका सम्पुर्ण गाविसहरुमा विस्तार गर्ने, दैवी प्रकोपको समयमा मानवीय एवम अन्य क्षेत्रको क्षति न्युनीकरणको लागि सरोकारवालाहरुसंगको सहकार्यमा विपद जोखिमका क्षेत्रहरु पहिचान गरी विपदको समयमा तुरन्त राहत तथा उद्धारका विशेष कार्यक्रम संचालन गर्ने, आधारभुत स्वास्थ्य तथा सुदृढ एवम प्रभावकारी तुल्याउन स्वास्थ्य संस्थाहरुमा अनिवार्य रुपमा चिकित्सकहरु र औषधीहरु उपलब्ध हुने गरी अनुगमनका विशेष कार्यक्रम तयारी गरी लागु गर्ने तथा १ हजार बेडको अत्याधुनिक साधन स्रोत सहितको सम्पन्न केन्द्रिय स्तरको मेडिकल कलेजको स्थापना गर्न पहल गर्ने, जिल्ल्लाई हरियाली जिल्ला घोषणा गर्नको लागि वन कार्यालय, राष्टूपति चुरे संरक्षण आयोजना, भु संरक्षण लगायत पर्यावरणमा काम गर्ने विभिन्न वन उपभोक्ता एवम गैरसरकारी संस्थाहरुको समन्वयमा विशेष कार्यक्रम संचालन गर्ने,  गरिबी न्युनीकरणका लागि स्थानिय स्तरमा स्वरोजगार सिर्जना, पशुपालन, आय आर्जन, क्षमता विकास एवम स साना भौतिक पूर्वाधारका आयोजनाहरु संचालन गर्न गरिबी निवारण कोष लगायतका निकायहरुसंग सहकार्य गरी थप गाविसहरुमा कार्यक्रम विस्तार गर्दै जाने, कृषि विकासको लागि साना सिंचाइलाई उच्च प्राथमिकता दिने तथा सुनकोशी कमला डाइभर्सन परियोजना तत्काल सुरु गर्न सम्बन्धित मंत्रालयमा पहल गर्ने निति लिइएको छ ।

युवाहरुलाई प्रोत्साहन गर्न खेलकुदलाई उच्च प्राथमिकताका साथ कार्यक्रममा समावेश गरी जिल्लामा अन्तराष्टिूय स्तरको रामजानकी रंगशाला निर्माणका लागि आवश्यक पहल थाल्ने, जनकपुरमा रहेको विमान स्थललाई स्तरोन्नती गरी क्षेत्रीय स्तरको विमान स्थल बनाउन आवश्यक पहल गर्ने, पर्यटन क्षेत्रको विकासको लागि जानकी मन्दिर, राम मन्दिर लगायतका मठमन्दिर तथा सरोवरहरुलाई विश्व सम्पदा सूचीमा समावेश गराउन प्रस्ताव गरी कार्यान्वयन तर्फ जोड दिने, धनुषाधाम वनको संरक्षण तथा संम्बद्धनको लागि सीमसार क्षेत्रको रुपमा शौन्दर्यीकरण गर्दै वन क्षेत्रको चारैतिर रिंग रोडको निर्माण गर्ने, महिला, बालबालिका, पिछडा वर्ग, जेष्ठ नागरिक, दलित, आदिवासी जनजाति, एकल महिला, अपाङ लगायतका वर्गहरुलाई उच्च सम्मान गर्ने तथा ती वर्गहरुको विकासका लागि विशेष कार्यक्रम तर्जुमा गरी लागु गर्ने निति लिइएको निति, कार्यक्रम तथा बजेट प्रस्तुतीकरण प्रतिवदेनमा जनाइएको छ ।

“सभ्यता, संस्कृति, पर्यटन र पूर्वाधारले युक्त तराइको उषा, समावेशी, न्यायपुर्ण, स्वाबलम्वी र समृद्ध हाम्रो धनुषा” भन्ने नाराका साथ आयोजित बजेट सार्वजनिकीकरण समारोह आयोजन गरिएको थियो । उक्त समारोहमा  पुनरावेदन अदालत जनकपुरका मुख्य न्यायाधिश पुरुषोत्तम पौडेल, प्रमुख जिल्ला अधिकारी दिलिप चापागाई, सांसदहरु प्रेम किशोर साह, शत्रुधन महतो, प्रतिक्षा तिवारी मुखिया र सीता लुइटेल, नेपाली कांग्रेसका जिल्ला सचिव कोमलकान्त झा, नेकपा एमालेका जिल्ला अध्यक्ष राजकिशोर यादव, एमाओवादीका जिल्ला कार्यवाहक अध्यक्ष झल्कु यादव, मधेशी जनअधिकार फोरम लोकतान्त्रिकका केन्द्रिय सदस्य रामगोविन्द यादव, संघिय समाजवादी फोरम नेपालका जिल्ला उपाध्यक्ष चन्देश्वर महतो, सदभावना पार्टीका जिल्ला अध्यक्ष संजय सिंह, रामसपाका जिल्ला अध्यक्ष रामकृष्ण मंडल, नेकपा संयुक्तका फिरन साह, बहुजन शक्तिका सुखीराम मंडल, नेकपा( माओवादीका जिल्ला अध्यक्ष श्याम यादव, ज्येष्ठ नागरिकका तर्फबाट रामरतन मिश्र, महिला अधिकार सरोकार समूहकी अध्यक्ष उर्मिला यादव, अन्तर पार्टी महिला समाजकी अध्यक्ष रणु झा, सुकुम्वासी समस्या समाधान आयोगका अध्यक्ष टंक बराल, सामूदायिक वन उपभोक्ता महासंघका अध्यक्ष सोमप्रसाद शर्मा लगायतले बजेटको सही रुपमा कार्यान्वयन हुनुपर्नेमा जोड दिएका थिए ।


२०७२ फाल्गुन ३० गते आईतबार

सेनालाई लोकतन्त्रीकरण गर्न मधेसी मोर्चाको माग

द एक्सक्लुसिभ सम्वाददाता
जनकपुरधाम............
संयुक्त लोकतान्त्रिक मधेसी मोर्चाले सरकारसमक्ष नेपाली सेनालाई लोकतन्त्रीकरण गर्नुपर्ने नयाँ माग पेस गरेको छ । प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीलाई शुक्रबार बालुवाटारमा ध्यानाकर्षणपत्र बुझाउँदै मोर्चाले लिखित रूपमै नेपाली सेनालाई लोकतन्त्रीकरण गर्न माग गरेको हो । मोर्चाले संविधानमा संशोधन गर्नुपर्ने भन्दै अघि सारेको ११ बुँदामध्ये १० औं नम्बरमा सेनाबारे उल्लेख गरेको छ  । ’नेपाली सेनालाई राष्टिूय स्वरूप प्रदान गर्दै लोकतन्त्रीकरण गर्ने, सम्पूर्ण सुरक्षा निकायलाई समानुपातिक समावेशी गर्नुपर्ने’ ध्यानाकर्षणपत्रमा उल्लेख छ  । मधेसी समुदायलाई सामूहिक रूपमा सेनामा प्रवेश गराउनुपर्ने पूर्वअडानमा मौन देखिएको मोर्चाले पहिलोपटक लिखित रूपमा यस्तो धारणा अघि सारेको हो  ।

केही समयअघि मधेसको जारी आन्दोलनलाई लक्षित गर्दै सेनाले राष्टिूय एकता र भौगोलिक अखण्डतालाई खतरा पु¥याउने प्रवृत्तिका सुरक्षा चुनौती सिर्जना भए चुप लागेर नबस्ने जनाएको थियो  । लगत्तै मोर्चाले स्पष्ट रूपमा सेनालाई लोकतन्त्रीकरण गर्न माग अघि सारेको हो  । संविधान कार्यान्वयन गराउन ध्यानाकर्षण गराउँदै मोर्चाले भनेको छ, ’समावेशी आयोगमा सबै समुदायको प्रतिनिधित्व तथा अन्य सबै आयोग गठन र कार्यक्षेत्र स्पष्ट उल्लेखित हुनुपर्ने, साथै प्राकृतिक स्रोत तथा वित्तीय आयोगमा सबै प्रदेशको प्रतिनिधित्व गराउनुपर्ने  ।’ यी दुवै आयोग संविधानमा नयाँ आयोगका रूपमा स्थापित भएका हुन्  । 

नागरिकताका विषय संविधानमा उल्लेख गर्नुपर्ने, स्थानीय निकाय र विशेष संरचनाको गठन प्रादेशिक कानुनबमोजिम हुनुपर्ने लगायत पुराना माग पूरा गराउन मोर्चाले चैत मसान्तसम्मको अल्टिमेटम दिएको छ  । मोर्चा र सरकारबीच भएको भद्र सहमतिअनुसार सहिद घोषणा नगरिएको, घाइतेको उपचार खर्च नदिएको जनाउँदै मोर्चाले आन्दोलनका क्रममा प्रहरी धरपकडबारे छानबिन गर्न न्यायिक आयोग बनाउन पनि माग गरेको छ  । सद्भावना पार्टीका महासचिव मनीष सुमनले मोर्चाले अल्टिमेटसहित अघि सारेको ध्यानाकर्षणपत्र बुझ्दा प्रधानमन्त्री ओली निकै गम्भीर भएको बताए  । ’प्रधानमन्त्रीले वृहत छलफल गरौं, अब यसलाई बाँकी राख्नुहँुदैन भन्नेमा जोड गर्नुभएको छ,’ उनले भने  ।

तराई मधेस लोकतान्त्रिक पार्टीका अध्यक्ष महन्थ ठाकुरको नेतृत्वमा गएको टोलीले चार पृष्ठ लामो ध्यानाकर्षणपत्र बुझाएको हो  ।  नयाँ संविधानप्रति विमति जनाउँदै २०७२ साउनदेखि माघ २५ सम्म नाका अवरोध गरेको मोर्चाको माग सम्बोधन गर्ने सम्बन्धमा छलफल गर्न प्रधानमन्त्री ओलीले सर्वपक्षीय बैठकको प्रस्ताव गर्ने भएका छन्  । ’न्यायिक छानबिन आयोगमा प्रधानमन्त्री सकारात्मक हुनुभएको छ तर त्यसको गठन प्रक्रियाबारे भने छलफल गरेर मात्रै निर्णय दिइनेछ,’ प्रधानमन्त्रीका प्रेस सल्लाहकार प्रमोद दाहालले भने  । मोर्चाका अन्य मागका विषयमा भने वृहत छलफल गरेर निर्णय लिनुपर्नेमा प्रधानमन्त्रीको जोड रहेको दाहालले बताए  । 

मोर्चासँगको वार्ता निष्कर्षहीन
प्रधानमन्त्री केपी ओली र संयुक्त लोकतान्त्रिक मधेसी मोर्चाबीच शुक्रबार राति बालुवाटारमा भएको वार्ता बिनानिष्कर्ष टुंगिएको छ  । मोर्चाले शुक्रबार बिहान सातबुँदे ध्यानाकर्षण बुझाएपछि ओलीले साँझ साढे ६ बजे बैठक बोलाएका थिए  । वार्ता भने राजनीतिक विषयमा प्रवेशै गरेन  । डेढ घण्टा चलेको बैठक गिरफ्तार आन्दोलनकारीको रिहाइ, घाइतेको उपचार लगायतमै सीमित भयो  । प्रधानमन्त्री ओलीले पहिले मधेस आन्दोलनका घाइतेको औषधि उपचारको विषय टुंग्याउन र त्यसपछि मात्रै अन्य विषयमा प्रवेश गर्न आग्रह गरेका थिए  । तराई(मधेस लोकतान्त्रिक पार्टीका अध्यक्ष महन्थ ठाकुरले राजनीतिक मुद्दा आफ्ना लागि प्राथमिक भएको भन्दै ध्यानाकर्षण पत्रमा केन्द्रित हुन आग्रह गरेका थिए  । जवाफमा ओलीले भने, ‘खासमा मैले तपाईंहरूले बिहान दिएको ध्यानाकर्षण पत्र राम्ररी पढ्नै भ्याइनँ  । त्यसैले पहिले प्राविधिक विषय टुंग्याउँ  । अनि राजनीतिक विषयमा त छलफल गर्नु त छँदैछ  ।’ ओलीले आगामी मन्त्रिपरिषद् बैठकबाट आन्दोलनका घाइतेको औषधि उपचारको निर्णय गराउने प्रतिबद्धता जनाए  । ‘मोर्चा नेताले ४५ लाखजति खर्च भएको दाबी गरेका थिए  ।

मोर्चाले आन्दोलनक्रममा गिरफ्तारलाई निस्सर्त छाड्नुपर्ने र अन्य आरोपितको मुद्दा फिर्ता लिनुपर्ने अडान राखेको थियो  । प्रधानमन्त्रीले राजनीतिक समिति बनाएर यसबारे निर्णय गर्न प्रस्ताव गरे  । मोर्चा नेताले भने यस्तो समितिबाट निष्पक्ष छानबिन हुनेमा आशंका व्यक्त गर्दै स्वतन्त्र न्यायिक समितिको माग गरे  । मोर्चाले गत कात्तिक १५ गते सरकारी वार्ता टोलीलाई बुझाएको ११ बुँदे मागपत्रको कार्यान्वयनबारे छलफल गर्न खोजे पनि प्रधानमन्त्रीले पन्छाएका थिए  । वार्तामा सरकारी पक्षबाट प्रधानमन्त्री र एमाले पोलिटब्युरो सदस्यसमेत रहेका कानुनमन्त्री अग्नि खरेल थिए  । सत्तारूढ एमाओवादीका तर्फबाट गृहमन्त्री शक्ति बस्नेत सहभागी हुने भनिए पनि उनी आएनन्  । प्रतिपक्षी कांग्रेससमेत वार्तामा सहभागी भएन  ।

मोर्चाका तर्फबाट तमलोपा अध्यक्ष ठाकुर, राष्टिूय मधेस समाजवादी पार्टी अध्यक्ष शरतसिंह भण्डारीलगायत मधेस केन्द्रित आन्दोलनरत सातै दलका पदाधिकारी थिए  । ‘छलफल हुनु त राम्रै हो, तर राजनीतिक विषयमा प्रवेश नभएकाले खासै फलदायी हुन सकेन,’ बैठकपछि तमलोपा उपाध्यक्ष वृषेशचन्द्र लालले भने  ।
प्रधानमन्त्रीलाई भेट्न शुक्रबार बिहान बालुवाटार पुगेको मोर्चा टोलीले मधेस आन्दोलनका माग सम्बोधन नभएको भन्दै सातबुँदे ध्यानकर्षण पत्र बुझाएको थियो  । चैत मसान्तभित्र ध्यानाकर्षण पत्रमा उल्लेख बुँदा सम्बोधन नभए आन्दोलनमा जाने मोर्चाको चेतावनी छ  । संविधान जारी गर्ने दलहरूको आग्रहमा नाकाबन्दी लगायत कार्यक्रम फिर्ता लिए पनि अहिलेसम्म माग पूरा नभएको भन्दै मोर्चा नेता बालुवाटार पुगेका थिए  । रामसपा प्रवक्ता केशव झाले सरकार(मोर्चाबीच दुई दिनभित्र अनौपचारिक छलफल हुने गरी तयारी गर्ने समझदारी भएको जानकारी दिए  ।

वैशाखदेखि फेरि आन्दोलनः राजेन्द्र महतो
सदभावना पार्टीका अध्यक्ष राजेन्द्र महतोले मधेसका मागहरुलाई चैत मसान्तभित्र सम्बोधन नगरे बैशाखदेखि पुनः आन्दोलन गर्ने बताएका छन् । शनिबार गौरमा आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा मधेसी मोर्चाका नेता समेत रहेका महतोले प्रधानमन्त्री केपी ओलीलाई मोर्चाले शुक्रबार बुझाएको पत्रलाई सम्बोधन गर्ने मौका नगुमाउन अनुरोध गरेका छन् । सरकारसँग अझै एक महिना समय रहेको भन्दै उनले चैत महिनाभित्र आफूहरुले उठाएका ११ बुँदे मागलाई सम्बोधन गर्न सरकार गम्भीर बन्नुपर्ने धारणा राखे । आफूहरु शक्ति संचय र पार्टीका संगठनलाई सुदृढ बनाउन लागेको भन्दै उनले भने, ‘आन्दोलन कमजोर भयो, तुहियो र यसको औचित्य समाप्त भयो भनेर कसैले नसोचे हुन्छ ।’ लामो समयदेखि चलेको मधेस आन्दोलनबाट सरकारलाई नभई जनताहरु मात्रै दुःख पाएकोले मधेसी मोर्चा केही समयका लागि मात्र आन्दोलनको स्वरुप मात्र परिवर्तन गरेको उनले बताए । उनले मधेसको मागलाई सम्बोधन नभए वैशाखदेखि निर्णायक र कठोर आन्दोलन हुने दाबी गरे । तर, नाकाबन्दी गर्ने वा नगर्ने बारेमा व्यापक छलफल गर्नु पर्ने उनको जोड थियो ।

२०७२ फाल्गुन ३० गते आईतबार

जिविस धनुषामा ३० करोड अनियमितता, १ करोड बिगो, १५ लाख ठहर

द एक्सक्लुसिभ सम्वाददाता
जनकपुरधाम............
२०६९ भदौको पहिलो साता स्थानीय विकास मन्त्रालयले धनुषा जिविस र अन्तर्गतका गाविसमा ३० करोड अनियमितता भएको तथ्यांक सार्वजनिक र्गयो । तत्कालीन स्थानीय विकासमन्त्री नारायणकाजी श्रेष्ठकै नेतृत्वमा गएको अध्ययन टोलीले अनियमितताको आरोपमा निमित्त प्रमुख जिल्ला इन्जिनियर विनोद ठाकुरसहित २२ कर्मचारीलाई कारबाही र्गयो ।

मन्त्रालयले पठाएको फाइलमाथि नौ महिना लामो अनुसन्धान गरेर अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगले २०६९ चैतमा विशेष अदालतमा भ्रष्टाचार मुद्दा दायर र्गयो ।
१६ सरकारी कर्मचारीसहित ८७ जनालाई विपक्षी बनाएको अख्तियारले १ करोड १३ लाख रुपैयाँ बिगो मागदाबी र्गयो । मुद्दा दायर हुनेमा ७१ जना त उपभोक्ता समितिका पदाधिकारी थिए ।

२०७२ असारमा विशेष अदालतले ९ जनामाथि अभियोग ठहर र्गयो । जसमा ६ सरकारी कर्मचारी र ३ जना उपभोक्ता समितिका पदाधिकारी थिए । उनीहरूबाट करिब १५ लाख रुपैयाँ जरिवानाको फैसला भएको छ ।
विशेष अदालतले तयार पारेको फैसलाको पूर्ण पाठमा २५ वटा सडकमध्ये आधा दर्जन योजनामा भ्रष्टाचार भएको ठहर गरेको छ । स्थानीय विकास मन्त्रालयले भने ४२ वटा योजनामा अनियमितता भएको प्रतिवेदन तयार पारेको थियो ।

यसरी हेर्दा मन्त्रालयले पत्रकार सम्मेलन नै गरेर सार्वजनिक गरेको ३० करोडको अनियमितता प्रकरण विशेष अदालतले भ्रष्टाचार ठर्हयाएको १५ लाख रुपैयाँको फैसलामा सीमित हुन पुगेको छ ।
‘भ्रष्टाचार मुद्दामा अनुसन्धान गर्ने निकाय र निसाफ गर्ने न्यायालयका कामकारबाहीका कतिपय पद्धतिमा पुनरावलोकन जरुरी छ,’ विशेष अदालतका पूर्वन्यायाधीश गौरीबहादुर कार्कीले भने, ‘अनुसन्धान गर्ने निकायले पर्याप्त प्रमाण जुटाउनुपर्ने दायित्व भुल्नु हुँदैन,’ कार्कीले भने, ‘कतिपय अवस्थामा न्यायकर्मीहरूले पनि प्रमाण बुझ्ने क्रममा उदार भइदिने र बहकिने समस्या छ । त्यसमा पुनरावलोकन जरुरी छ ।’

मन्त्रालयको स्थलगत छानबिन
तीन वर्षअघि धनुषा जिविस र मातहतका गाविसमा करोडौं अनियमितता भएको विवरण सार्वजनिक गरिएको थियो । स्थलगत निरीक्षणका क्रममा पूर्वाधारतर्फ स्टिमेटअनुसार काम नभएको भेटिएको थियो । सामाजिक सुरक्षा भत्तातर्फ गाविस सचिवहरूले अघिल्लो वर्षको २३ करोड ९० लाख रुपैयाँ पनि फस्र्योट नगरेको भेटियो ।
कतिसम्म भने एकजना सचिवले भत्ताको ५० लाख रुपैयाँ निकालेर जग्गा किनेका थिए । टोलीले ग्राभेलिङ र गिट्टी बिछ्याउने योजना परेका सडकमा माटोबाहेक केही नदेखिएको प्रतिवेदन बनायो ।

एक करोडको बिगो मागदाबी
नौ महिनाको अनुसन्धानपछि अख्तियारले जिविसका १६ कर्मचारीसहित ८७ जनालाई विपक्षी बनाएर १ करोड १३ लाख रुपैयाँ मात्रै बिगो मागदाबी र्गयो । अख्तियारमा पदाधिकारी नियुक्त हुनुभन्दा पहिले नै विशेष अदालतमा दायर मुद्दामा गाविसस्तरको अनियमितता, सामाजिक सुरक्षा भत्ताको अनियमितता समेटिएका थिएनन् ।

अख्तियारले निमित्त प्रमुख जिल्ला इन्जिनियर विनोद ठाकुरसहित १६ कर्मचारीविरुद्ध मुद्दा दायर गरेको थियो । बाँकी ७१ जनामध्ये अधिकांश उपभोक्ता समितिका पदाधिकारी थिए ।
 स्थानीय विकास मन्त्रालयले छानबिन गर्दा सामाजिक सुरक्षा भत्ता, विकास बजेट लगायतमा करोडौंको अनियमितता भेटेको थियो । जिविसबाट वितरितमध्ये सामाजिक सुरक्षा भत्तामा मात्रै १६ करोड १३ लाख रुपैयाँ अनियमित खर्च भएको मन्त्रालयले प्रारम्भिक छानबिनमा भेटेको थियो ।
छानबिनले सडक योजनामा मात्रै १० करोडको अनियमितता भएको प्रारम्भिक अनुमान गरेको थियो । अख्तियारले एकमुष्ट रूपमा १ करोड १३ लाख रुपैयाँको बिगो मागदाबी र्गयो ।

१५ लाखको ठहर
विशेष अदालतले तयार पारेको फैसलाको पूर्ण पाठमा केही सीमित सडक योजनामा मात्रै भ्रष्टाचार भएको पुष्टि भएको छ ।
 न्यायाधीशहरू भूपेन्द्र राई, नरेन्द्र शिवाकोटी र प्रभा बस्नेतको संयुक्त इजलासले आरोपीहरू लक्ष्मीनारायण महतो र मदन मोहललाल कर्णले ४ लाख ९६ हजार रुपैयाँ भ्रष्टाचार गरेको ठहरेको छ । त्यस्तै विनोद ठाकुर, अशोक साह, रामेश्वर यादव र जीवनाथ चौधरीले ३ लाख भ्रष्टाचार गरेको विशेषको ठहर छ । उनीहरू सबैलाई ४ महिना कैद सजाय हुने फैसला भएको छ ।

त्यसैगरी साकेत नगरको पीभीसी काम गर्ने उपभोक्ता समितिका अध्यक्ष प्रकाश मिश्रले ८५ हजार, बनिनिचा सडक उपभोक्ता समिति अध्यक्ष उमाशंकर यादवले ३ लाख र भंगाहा पुर्ने योजनाको उपभोक्ता समितिका अध्यक्ष रघुनन्दन यादवले १ लाख १० हजार भ्रष्टाचार गरेको ठहर भएको छ ।

कहाँ चुक्यो छानबिन र अनुसन्धान ?
स्थानीय विकास मन्त्रालयले नै छानबिनका क्रममा बिल भर्पाइ नभएका र बेरुजु हुने खालका क्रियाकलापलाई पनि भ्रष्टाचार भनेर छानबिन गरेको थियो । त्यसक्रममा करिब ३० करोड अनियमितता भएको भनेर मन्त्रालयले दाबी नै र्गयो । ‘छानबिनरअनुसन्धानका क्रियाकलापमा गम्भीर अनुसन्धान नगर्ने, तर अलि बढी प्रचार गर्ने परिपाटी भइदियो,’ पूर्वन्यायाधीश कार्कीले भने । पदाधिकारी नभएको तत्कालीन अवस्थामा अख्तियारले पनि स्थानीय विकास मन्त्रालयले तयार पारेको प्रतिवेदनसँग बाझिने गरी प्राविधिक प्रतिवेदन तयार गरेको विशेषको फैसलामै उल्लेख छ ।

    कतिपय सडक योजनामा स्थानीय विकास मन्त्रालय र अख्तियारकै प्रतिवेदनमा फरक(फरक विवरण देखिएको, सम्पन्न हुन नसकेको कामबारे स्पष्ट विवरण नभएको फैसलामा उल्लेख छ । पूर्वराष्टूपति रामवरण यादवकै गाविस सपही वरपरका केही योजनामा भ्रष्टाचार प्रमाणित हुन सकेको छैन । धनुषा जिविसको मुद्दामा सडक निर्माणका क्रममा नाममात्रैको गिट्टी थुपारेको, दररेट तय नगरी निर्माण गरेको, कतिपय ठाउँमा कागजी काम गरेको अख्तियारको आरोपपत्रमा उल्लेख थियो ।

पूर्वराष्टूपति यादवको घर जाने सडकमा भएको विकास निर्माण नापी किताब अर्थात् ‘मेजरमेन्ट बुक’मा उल्लेख नभएको र बर्से्नि एकै योजनाका नाममा रकम निकासा गर्ने समस्या देखिएको उल्लेख छ । 
‘अदालतले के कस्ता कागजात र विषयलाई प्रमाणका रूपमा स्विकार्छ, त्यसबारे अनुसन्धान केन्द्रित भएर वस्तुपरक रूपमा मुद्दा पेस हुनुपर्छ,’ कार्कीले भने, ‘मुद्दामात्रै तयार गरेर जिम्मेवारी सम्पन्न भयो भन्ने परिपाटी अन्त्य गर्न जरुरी छ । मुद्दामाथि ठहर गर्ने क्रममा समेत प्रतिवादीलाई माया गर्ने खतरा हटाउनुपर्छ ।’

२०७२ फाल्गुन ३० गते आईतबार

Tuesday, March 8, 2016

अजब–गजब छ बा ! सुदर्शन सिंह


साथी हो, हामी पनि आफ्नो हक, अधिकार र पहिचानको लागि अन्तिम सास रहुन्जेल लड्नुपर्छ । यसलाई मिथिलाको राजधानी हैन लामखुट्टेको राजधानी घोषणा गराउनुपर्छ !

२०७२ फाल्गुन २३ गते आईतबार

नीतिश कुमारको मधेस प्रति ‘चासो र चिन्ता’

भारतको विहारका मुख्यमन्त्री नीतिश कुमार तथा जनता दल यूनाइटेडका नेता केसी त्यागी
 प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीसँग भेट गर्दै ।
अजय अनुरागी
जनकपुरधाम............

बिहारका मूख्यमन्त्री नीतिशकुमारले संयुक्त लोकतान्त्रिक मधेसी मोर्चाले मधेसमा जारी राखेको आन्दोलन प्रति गम्भीर चिन्ता र चासो व्यक्त गर्दै मधेस आन्दोलन प्रति शुभकामना समेत व्यक्त गरेका छन् । करिब ४५ मिनेटसम्मको कुराकानीमा  मुख्यमन्त्री नीतिश कुमारले मधेसका हरेक मुद्दाहरुमा गम्भीरताका साथ चासो मात्र लिएका छैनन्, मधेसको समस्या समाधान नहुँदा सिंगो देश नेपालकै विकास धेरै पछाडी पर्ने मोर्चाका नेताहरु समक्ष बताएका छन् । २० असोज बिहीबार बिहान १० बजे होटल द्वारिकामा नीतिशलाई भेट्न पुगेका मोर्चा नेताले राउण्ड टेबुलमा ब्रेकफास्ट मिटिङ गर्दै मोर्चाका नेताहरुसँग मधेसका हरेक सवालहरु बारे जानकारी लिएका थिए । उक्त भेटघाटमा सहभागी भएका तराई मधेस लोकतान्त्रिक पार्टीका उपाध्यक्ष वृषेशचन्द्र लालका अनुसार मुख्यमन्त्री नीतिश कुमारले  संविधानमा कुनकुन विषय बस्तुहरुमा मधेसीहरुसँग भेदभाव भएको भन्ने विषयमा खुलेर जानकारी लिएका थिए । कुराकानीका क्रममा मुख्य मन्त्री नीतिश कुमारले आफुहरुको देशमा कुनै पनि व्यक्ति जन्मिदा वा कुनै पनि देशका छोरी हाम्रो देशमा विहे गरेर आउँदा नागरिकता प्रदानमा कहिँ कतै समस्या नभएको बताएका थिए । मोर्चाका नेताहरुले नेपालमा जारी भएको संविधानमा नागरिकताका सवालमा विभेद गरिएको बताएका थिए । खासगरेर विगतको संविधानहरुमा नेपालमा कुनै पनि व्यक्ति जन्मिदा जन्मसिद्ध नागरिक प्राप्त गर्ने प्रावधान, कुनै देशका छोरीलाई नेपालको नागरिकले विहे गरेर ल्याउँदा उसलाई वैवाहिक अंगिकृत नागरिकता प्रदान गरिनुका साथै संवैधानिक निकायका हरेक अंगहरुमा उक्त वैवाहिक अंगिकृत नागरिक पनि पुग्न सक्ने व्यवस्था थियो । तर, अहिले जारी भएको संविधानले जन्मसिद्ध नागरिकता प्रदान नगर्नुका साथै वैवाहिक अंगिकृत नागरिकलाई देशको संवैधानिक निकायका पदहरु राष्टूपति, उपराष्टूपति, प्रधानमन्त्री, सभामुख, उपसभामुख, प्रधानन्यायाधिश, प्रधानसेनापति, प्रहरी महानिरीक्षक लगायत थुप्रै पदहरुमा जानबाट बञ्चित गराई भेदभाव गरिएको मुख्यमन्त्री नीतिश कुमारले राखेको जिज्ञासामा मोर्चाका नेताहरुले प्रस्टाएका थिए । 

तमलोपा नेता लालका अनुसार तपाईहरु पनि यो देशकै नागरिक हुँदा हुँदै संविधानमा मधेसीलाई अधिकार किन नदिइएको भन्ने मुख्यमन्त्री नीतिश कुमारको जिज्ञासामा मोर्चाका नेताहरुले यसरी भनेका थिए,“ नेपाल र भारतको बीचमा इष्ट इण्डिया कम्पनीका व्रिटिस भारतीय शासक र नेपालका राणा शासकहरुको बीच सुगौली सन्धी पश्चात सीमाना तय गरिएको थियो । नैनिताल, खर्साङ र दार्जलिङ इष्ट इण्डियालाई दिइयो भने मधेसका भुमि नेपालका शासकलाई दिइयो । त्यसबेला देखि नै नेपालमा शासकहरुले मधेसी नागरिकहरुसँग विभेद गरेको छ । त्यसकारण अहिलेको हाम्रो लडाई भनेको स्वशासनको हो । आफ्नो प्रदेशमा हामी स्वायत्त शासन गर्न चाहन्छौं । नेपालमा हरेक नागरिक सरह हामी पनि बराबरीको अधिकार चाहन्छौं । तर, नेपालको राज्य सत्तामा मधेसी नभएर खस शासक वर्गहरुको मात्र प्रतिनिधित्व भएका कारण हामीहरुलाई अधिकार दिनबाट बञ्चित गराइएको हो ।

जनसंख्याको आधारमा निर्वाचन क्षेत्रको निर्धारण, राज्यको हरेक निकाय तप्कामा समानुपातिक समावेशी प्रतिनिधित्व सहित मधेस आन्दोलनका सम्पुर्ण विषय बस्तुहरुबारे अवगत गराउँदा मुख्यमन्त्री नीतिश कुमारले आफुले भन्नुपर्ने ठाउँमा तपाईहरुको कुरा राखिदिने आश्वासन दिँदै यो नेपालको आन्तरिक मामिला भएकाले नेपालका नेताहरु नेपालको आन्तरिक समस्या आफै समाधान गर्न सक्नेमा विश्वस्त रहेको बताएका थिए । उनले के पनि भने  मधेसमा आन्दोलन चलिरहँदा आफुहरुको पनि ध्यान मधेस आन्दोलन प्रति थियो । तर, विहारमा विधानसभाको चुनाव भएका कारण प्रत्यक्ष रुपमा नभएपनि अप्रत्यक्ष रुपमा चासो लिनुका साथै विषय बस्तुहरु नजिकबाट नियालिरहेको मुख्यमन्त्री नीतिश कुमारले मोर्चाका नेताहरुलाई बताएका थिए ।

तमलोपा उपाध्यक्ष बृषेश चन्द्र लालका अनुसार मुख्यमन्त्री नीतिश कुमारले एउटा विषयमा बडो गम्भीरताका साथ आश्चर्य प्रकट गरेका थिए । उनले के भने भने संविधान सभामा रहेका नेपाली कांग्रेस, नेकपा एमाले र नेकपा माओवादीमा आवद्ध रहेका मधेसी नेताहरुले किन आवाज उठाउन सकेनन् ? उनीहरुले पनि मधेसको समस्यालाई सम्बोधन गराउन आवाज उठाउनु पर्नेमा किन नउठाएको भन्ने मुख्यमन्त्री नीतिश कुमारको जिज्ञासामा मोर्चाका नेताहरुले यसो जवाफ दिएका थिए,“ हो, कांग्रेस, एमाले र एमाओवादी भित्र रहेका मधेसी नेताहरुले आवाज उठाईदिएको भए मधेसको माग संविधानबाट सम्बोधन गराउन सकिन्थ्यो । तर, ती पार्टीहरुको नेतृत्व गैर मधेसी नेताहरुले गरिरहेका छन् र ती पार्टीमा त्यस्तै मधेसी नेताहरुलाई राख्दछन् जो उनीहरुको इसारामा चल्न सकोस । उनीहरु भन्ने हो भने अझैं पनि दास मानसिकताबाट ग्रस्त छन् ।”
भेटघाटमा सहभागी रहेका मोर्चाका घटकदल राष्टिूय मधेस समाजवादी पार्टीका अध्यक्ष शरत सिंह भण्डारी भन्छन,“ तराई मधेसको सबैभन्दा नजिकको छिमेकी राष्टूको छिमेकी प्रान्तको मुख्य मन्त्रीको नाताले नेपालमा हुने राजनीतिक गतिविधि वा समस्या तथा विकासले विहारलाई सबैभन्दा वढी प्रभाव पार्दछ । तर, नेपालमा विकासको प्रचुर सम्भावना हुँदा हुँदै पनि नेपालको आन्तरिक समस्या समाधान नहुँदा त्यसले भारतको विहारलाई समेत प्रभावित गरिरहेको हुनाले नेपालले आफ्नो आन्तरिक समस्या आफै समाधान गर्न सक्नुपर्दछ नत्र भने नेपालमा विकास धेरै पछाडी पर्न सक्छ ।” पहिलो संविधानसभा गठन भएका बेला नेपालका प्रधानमन्त्री डा.बाबुराम भट्टराई विहारको पटनामा सहभागी भएका थिए । त्यतिबेला पनि नीतिश कुमार नै विहारका मुख्यमन्त्री थिए । डा.भट्टराई नेतृत्वको नेपाल सरकारको डेलिगेशन पटनामा पुग्दा भट्टराई सरकारले विहारको विकासको मोडेलको प्रशंसा गरेका थिए । रामसपा अध्यक्ष भण्डारी भन्छन,“ हाम्रो भेटघाटमा मुख्यमन्त्री नीतिश कुमारले विकासको पनि चासो व्यक्त गरेका थिए । डा.बाबुराम भट्टराई विहार पुगेको बेला भएको छलफलमा मुख्य मन्त्री नीतिश कुमारले के भनेका थिए भने नेपालमा विकासको प्रचुर सम्भावना र आधारहरु छन् । जबसम्म नेपालमा राजनीतिक स्थिरता र स्थायित्व हुँदैन तबसम्म नेपालमा पर्यटन, जलस्रोत, कृषि आदि क्षेत्रमा विकास हुन सक्दैन । नेपालको विकास हुनु भनेको त्यसको सकारात्मक प्रभाव विहारमा पनि पर्नु हो । तर, दुर्भाग्य नै भन्नुपर्छ नेपालमा राजनीतिक स्थायित्व र शान्ति कायम हुन नसक्नु हाम्रो लागि पनि ठुलो चिन्ताको विषय हो ।”

आफुहरुले नेपालको राज्यसत्तासँग कुनै नयाँ माग नगरिरहेको भन्दै विगतको अन्तरिम संविधानमा प्रदान गरिएको र उपभोग गरिएको अधिकार समेत कटौती गरिएपछि बाध्य भएर आन्दोलन गर्नु परेको मुख्यमन्त्री नीतिश कुमारलाई मोर्चाका नेताहरुले सुनाएका थिए । रामसपा अध्यक्ष भण्डारीका अनुसार राज्यसत्ताबाट आफुहरुले अन्तरिम संविधानमा मधेसीलाई प्रदान गरिएको अधिकार र विगतमा राज्यका तर्फबाट मधेसी मोर्चासँग गरिएको २२ बुँदे र ८ बुँदे सम्झौता लागु गर्नुपर्ने माग मात्र गरिरहेको विषय मुख्यमन्त्री नीतिश कुमारलाई जानकारी गराउँदा उनले पनि के भनेका थिए भने आजको एक्काइसौं सताव्दीमा पनि जनतालाई दिईसकेको अधिकार कटौती गर्नु भनेको प्रतिगामी र राज्यकै लागि पनि प्रत्यूपादक हुने हुनाले छिमेकीको नाताले नेपालको र भारतको राज्य र संस्थापन पक्षलाई मधेसका समस्या समाधान गर्न भन्नेछु । यद्यपि तपाईहरु आफ्नो एजेण्डा आफै उठाउन सक्षम हुनुहुन्छ र तपाईहरुको आन्तरिक समस्या नेपालले आफै समाधान गर्न सक्नुपर्छ नत्र भने नेपालको विकास धेरै पछाडी पर्न सक्छ । नेपालको र विहारको जनता जनताका बीचमा रोटी र बेटीको सम्बन्ध हुनाले पनि भारतको गुजरात, तमिलनाडु जस्ता प्रान्तहरुका लागि महत्वपुर्ण विषय नभएपनि विहारको नाताले विहारको लागि यसकारण पनि संवेदनशिल विषय हो किनभने नेपालको सीमाना भारतको विहारसँग जोडिएको छ । र, नेपालको सीमा क्षेत्रमा हुने कुनै पनि गतिविधिले भारतको विहारलाई पनि असर पर्दछ । त्यसकारण मधेसको माग प्रति आफ्नो शुभकामना त छदैछ, आफुले भन्नुपर्ने ठाउँमा प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष भनौंला भनि मोर्चाका नेताहरुलाई मुख्यमन्त्री नीतिश कुमारले आश्वस्त पारेका थिए । नीतिशले सीमांकन र मोर्चाको असन्तुष्टिबारे विशेष चासो राखेका थिए । विभाजित मनस्थितिबाट विकास सम्भव नहुने हुँदा देश विकासमा सबैले सहभागी हुने वातावरण बनोस् भन्ने अपेक्षा राखेको उनलाई उद्धृत गर्दै तमलोपा उपाध्यक्ष लालले बताए । 

ब्रेकफास्ट मिटिङमा मुख्यमन्त्री नीतिश कुमारले मोर्चाका नेताहरुलाई बोलाएका थिए । रामसपा अध्यक्ष भण्डारीका अनुसार करिब ४५ मिनेट हामीबीच कुराकानी भयो । हामी सबै जना राउण्ड टेबलमा नास्ता खाँदै कुराकानी गरेका थियौं । मुख्यमन्त्री नीतिश कुमारसँगको भेट पछि हामीहरुको उर्जा थप बढेको रामसपा अध्यक्ष भण्डारी बताउँछन् । त्यसैगरी तमलोपा उपाध्यक्ष लालका अनुसार जनता दल यूनाइटेडका नेता केसी त्यागी समेत सहभागी भएको उक्त भेटघाटले मोर्चाको आन्दोलन प्रति सकारात्मक समर्थन रहेको मुख्यमन्त्री नीतिश कुमारको गेस्चर र बडी लङबेजले त प्रस्ट संकेत दिई नै रहेको थियो भने मधेसका सवालमा विस्तृतमा कुराकानी हुनु सकारात्मक हो । संविधान संशोधन भए पनि मोर्चाको आन्दोलन सम्बोधन हुन अझै नसकेको मोर्चाका नेताहरुले बताएका थिए । ४५ मिनेटको कुराकानीमा सद्भावना पार्टी अध्यक्ष राजेन्द्र महतो, राष्टिूय मधेस समाजवादी पार्टी अध्यक्ष शरतसिंह भण्डारी, संघीय समाजवादी फोरमका वरिष्ठ नेता अशोककुमार राई, राजेन्द्र श्रेष्ठ, तमलोपा उपाध्यक्ष वृषेशचन्द्र लाल, नेपाल सदभावना पार्टीका अध्यक्ष अनिल झा, मधेसी जनअधिकार फोरम गणतान्त्रिकका अध्यक्ष राजकिशोर यादव लगायतका नेताहरु सहभागी थिए ।

मधेसको विषय नेपालको आन्तरिक मामिला हो ः नितिसकुमार
भारतको विहार राज्यका मुख्यमन्त्री नितिशकुमारले मधेसको विषय नेपालको आन्तरिक मामिला भएको भन्दै यसलाई संबोधन गर्न नेपालका नेताहरु सक्षम भएको टिप्पणी गरेका छन् । रिपोर्टर्स क्लब नेपालले विहीबार आयोजना गरेको साक्षात्कारमामा उनले भने, ‘पहाडी, मधेसी र जनजाति सबै नेपाली हुन् । यहाँका नेताहरु उनीहरुको समस्या सम्बोधन गर्न सक्षम छन् । हामी त केवल नेपालको प्रगति र सद्भाव चाहन्छौ ।’
साक्षात्कारमा नितिशकुमारले मधेसी नेताहरुले आफूलाई भेटेर अन्तरिम संविधान भन्दा पनि कम अधिकार बर्तमान संविधानले दिएको भनि असन्तुष्टी ब्यक्त गर्ने गरेको सुनाउँदै आफूले उनीहरुलाई यो समस्या नेपालमै समाधान गर्न सुझाव दिएको बताए । उनले भने,‘ नेपालको जति पनि समस्या छ, त्यो समस्या नेपालीहरुले नै समाधान गर्ने हो, नेपालको आन्तरिक मामिलामा भारतलाई तान्न हुँदैन । नेपालका दलहरुले समस्या समाधान गर्न सक्छन भन्ने प्रमाणित भईसकेको छ ।’

नितिस कुमारले नेपालको संविधान नेपालीहरुको लागि आएकोले यसमा भारतको कुनै आपत्ति नभएको समेत धारणा राखे । उनले नेपाल भारत सम्बन्ध अटुट भएको उल्लेख गर्दै भारतको एकमात्र चाहना नेपालको विकास भएको बताए । उनले नेपालमा आवश्यक बाहेकको विद्युत भारतले खरिद गर्ने बताउँदै नेपालको विकासको सम्भावना सबैले बुझ्नु पर्ने र यसैमा आफुहरुको स्वार्थ रहेका बताए । उनले नेपालमा धार्मिक पर्यटन सहित जलविद्युत, कृषि र उद्योगको सम्भावना रहेको भन्दै यस विषयमा सबै संबेदनशिल हुनु पर्ने आफ्नो धारणा सुनाए ।

नितिसकुमारले काग्रेसको १३ औ महाधिवेशनको कारणले पहिलो पटक नेपाल आउने अवसरमा राष्टूपति विद्यादेवी भण्डारी, प्रधानमन्त्री केपी ओली, पूर्व प्रधानमन्त्री र महत्वपूर्ण ब्यक्तित्वहरुसँग कुराकानी गर्ने अवसर पाएको भन्दै यसले आफूलाई हर्षित बनाएको बताए ।

नितिशको चासो पानीमा
 बिहारका मुख्य मन्त्री नितिश कुमारले नेपाल भारत जनस्तरको सम्वन्ध थप उचाईमा पुर्याउन आवश्यक भएको बताएका छन् । उनले दुई देशबीचको परम्परागत सम्वन्धलाई नयाँपन दिदै उचाईमा लैजान सक्नुपर्नेमा जोड दिएका छन् । उनले राष्टूपति विद्या भण्डारी र प्रधानमन्त्री केपी ओलीसँगको भेटमा भने, ‘नेपाल र भारत बीच रहेको सामाजिक, सांस्कृतिक र भावनात्मक सम्बन्धलाई उचाईमा पुर्याउन आवश्यक छ । यसलाई कतैबाट दखल हुने प्रकारको गतिविधी हुन दिनुहुँदैन ।’ उनी काठमाडौं आइपुगे लगत्तै सशांक कोइरालाको निवासमा पुगेर सुशील कोइरालाको तस्विरमा माल्यार्पण गर्दै उहाँप्रति श्रद्धान्जली दिएका थिए । त्यसपछि उनी राजनीतिक भेटघाटमा ब्यस्त रहेका हुन् । उनी कांग्रेसको १३ औं महाधिवेसनको उदघाटन सत्रमा सहभागी हुन काठमाडौंमा आएको भए पनि उनको भ्रमणलाई औपचारिक बनाइएको छ । सबै भेटघाटको प्रवन्ध भारतीय दूतावासले मिलाएको परराष्टू मन्त्रालयका अधिकारीहरुले बताए ।
उनले राष्टूपतिसंग नेपालको पछिल्लो अवस्था, संविधान कार्यान्वयन गर्दै अघि बढ्न राजनीतिक दलहरुले देखाएको अग्रसरता लगायतको विषयमा छलफल गरेका थिए । उनले एमाओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहालसँग पनि द्विपक्षीय भेटघाट गरेका छन । उक्त भेटमा पनि नेपालको राजनीतिक अवस्था, नेपाल भारत सम्वन्धको विषयमा नै चर्चा भएको थियो । उनले समृद्ध नेपाल भारतीय चाहना रहेको भन्दै त्यसमा आफ्नो तर्फबाट पूर्ण सहयोग रहने बताए ।  

भारत सरकारले पछिल्लो पटक लगाएको नाकाबन्दी र त्यसले पारेको असरको बारेमा समेत उनीहरु बीच चर्चा भएको बताइन्छ । जनस्तरको सम्वन्धलाई थप उचाईमा लैजानको लागि यसप्रकारको नाकाबन्दीले झन विगार्ने समेत उल्लेख गरेका थिए । उनले त्यसलगत्तै प्रधानमन्त्री ओलीलाई भेटेका हुन् । ओलीसंग उनले एक घण्टा भन्दा बढि समय विताएका छन् । मुख्य मन्त्री नितिश मंगलबार (मार्च(१)  ६५ बर्षमा प्रवेश गरेकोले ओलीले जन्म दिनको शुभकामना समेत ब्यक्त गरेका थिए । प्रधानमन्त्रीले उनको शुस्वास्थ्यको कामना गर्दै जन्मदिनको उपहार समेत दिएका थिए । ओलीको भारत भ्रमण, नेपाल भारत सम्वन्ध, देखिएको असझदारी, तराई मधेसको समस्या, विहारमा बसेर नेपाली नेताहरुले गरेको तराई मधेसको आन्दोलन लगायतको विषयमा छलफल भएको भेटमा सहभागिले बताए ।

नितिशले विभिन्न अफटूयाक छलफलमा कोशीको पानीको उपयोग गर्ने बारेमा समेत चासो देखाए । ‘बाढि नियन्त्रण मिलेर गरौंला । जलस्रोतको उपयोग गर्दै मुलुकलाई समृद्ध बनाउन सक्नुहुन्छ,’ नीतिशले सुझाउँदै भने, ‘अब समृद्धिमा जोड दिनु होला ।’ सहभागिले उक्त भेटको बारेमा निकै लामो र उपयोगी रहेको भन्दै भने भारतको विहारमा भएको विकासलाई मोडलको रुपमा लिएर नेपालले पनि समृद्धिको बाटो अघि बढाएको जानकारी प्रधानमन्त्रीले दिएका थिए । उनले सुरक्षा देखि सबै क्षेत्रको लागि नेपाल शान्त, स्थिर र समृद्ध भएको हेर्न भारतले चासो देखाएको मुख्य मन्त्रीले बताएका थिए ।

पटक पटक नेपाल आउन खोजेपनि उनले केन्द्र सरकारबाट स्विकृति पाउन सकेका थिएनन् । भारतका आफ्नो प्रदेशको मुख्य मन्त्रीले विदेश भ्रमण गर्न केन्द्रबाट स्विकृति लिनुपर्ने हुन्छ । त्यो कारण उनी सरकारमा रहदा रहँदै पनि नेपाल आउन निकै असहज भएको थियो । उनलाई स्वागत गर्न कांग्रेस विदेश विभागका पदाधिकारीहरु एअरपोर्ट पोगेका थिए । उनले आए लगत्तै नेपालमा निमन्त्रणा गर्नेहरु प्रति आभार ब्यक्त गरेका थिए । नेपाली कांग्रेसले नेपाली जनताको प्रजातन्त्रको लागि मात्र लडेन र भारतको स्वतन्त्रताको लागि पनि लडेको इतिहास बोकेको पार्टिको महाधिवेसनमा सहभागि हुन आफू आउन पाउदा खुसी लागेको समेत ब्यक्त गरेका थिए ।

नेपालको सीमा जोडिएको विहारका मुख्यमन्त्री हुनाले उनको यो आगमनलाई सरकारले पनि महत्व दिएको छ । भारतका प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीका कडा आलोचकको रुपमा रहेको भए पनि उनी नेपाल आउनु अघि मोदीसंग छलफल गरेर नेपाल आएका थिए । उनले विदेशमन्त्रालयको अधिकारीसंग पनि निकै छलफल गरेर नेपाल आएका हुन । उनलाई भारतिय राजदूत रणजित रायले पनि विमानस्थलमा स्वागत गरेका थिए भने सबै भेटमा पनि उनी साथ साथ थिए । भारतीय जनता दल युनाईटेडका नेता केसी त्यागी पनि नीतिशसँगै थिए ।

रेल मार्ग जोड्न दुवै छिमेकी प्रतिस्पर्धी

छिमेकी चीनले केरुङ (नेपाली सीमा) सम्म रेल ल्याउने योजना अघि बढाइरहेका बेला दक्षिणी छिमेकी भारतले पनि काठमाडौंसम्मै रेल(वे सञ्जाल जोड्ने योजना अघि बढाएको छ । नेपालको राजनीतिमा देखिनेरनदेखिने गरी चासो राख्ने दुवै छिमेकी रेलमार्ग जोड्न प्रतिस्पर्धी झैं देखिएका छन् । भारतले उत्तर प्रदेशको बरहनी बजार (सिद्धार्थनगर जिल्ला) देखि काठमाडौंसम्म रेल लाइन नेटवर्कको सर्भे गर्ने कार्यक्रम रेल बजेटमा घोषणा गरेको छ । सर्भेको काम भएपछि भारतले नेपालसँग सहकार्य गरेर रेल(वे निर्माण सुरु गर्नेछ ।
भारतका रेलमन्त्री सुरेश प्रभुले रेल बजेटमा बरहनी बजार(काठमाडौं रेल नेटवर्क सर्भे गर्न बजेट छुट्याएरै योजना अघि सारेका हुन् । उनले दोस्रो रेल बजेटमा काठमाडौंसम्म नेटवर्क र्पुयाउने योजना प्रस्तुत गरेका छन् । केन्द्र सरकारले सिद्धार्थनगरदेखि काठमाडौंसम्म रेल नेटवर्क जोड्ने योजनालाई अनुमति दिइसकेको अवस्थामा राज्य सरकारले त्यसको काममा जोड दिने ‘इकोनमिक टाइम्स’को अनलाइन संस्करणमा उल्लेख छ । भारतले सर्भे गर्ने तयारी गरेको बरौनी(काठमाडौं रेलवे नेटवर्कको दूरी ३ सय ५९ किलोमिटर हुनेछ । सर्भेका लागि करिब ५४ लाख भारतीय रुपैयाँ विनियोजित छ ।
उत्तर प्रदेशको अलवा विहार राज्यबाट पनि रेलमार्ग जोड्ने योजना भारतको यसअघिकै हो । विहारको इन्धनको रिफाइनरी रहेको क्षेत्रबाट पनि नेपालमा रेल जोड्ने योजना उनीहरूको छ । विहारको बरौनीबाट रेल योजना अघि बढाएको भारतले पहिलो चरणमा उत्तर प्रदेशबाट योजना अघि बढाउन लागेको छ ।
बेइजिङ जोड्ने रेलमार्ग तिब्बतको सिगात्सेसम्म आइसकेको र त्यसलाई आगामी पाँच वर्ष्भित्र केरुङसम्म ल्याउने भएपछि भारतले पनि नेपालको राजधानीसम्मै रेल ल्याउने योजना अघि बढाएको हो । भारतले लामो समयदेखि नेपालमा रेल मार्ग जोड्ने बताउँदै आए पनि यसरी बजेट नै छुट्याएर काम अघि बढाएको थिएन ।
कांग्रेस महाधिवेशनमा सहभागी हुन भारतको विहारका मुख्य मन्त्री नीतीशकुमार काठमाडौं आइपुगेका छन् । उनले पनि प्रधानमन्त्रीसँग कनेक्टिभिटीको विषयमा छलफल गरेका छन् । केन्द्रको योजना अघि बढाउन सीमा जोडिएको राज्यको महत्त्व बढी हुने भएकाले उनको अहिलेको नेपाल भ्रमणमा पनि यो विषयले महत्त्व पाउनेछ । २०७१ चैतमा तत्कालीन राष्टूपति रामवरण यादवले हैनानको बोआवो पुग्दा तिब्बतमा आइसकेको रेल काठमाडौंसम्म जोड्ने जानकारी चिनियाँ सरकारले दिएको थियो । ‘चीनले दक्षिण ‘सिल्करोड आर्थिक क्षेत्रसम्बन्धी योजनामा तिब्बत रेलमार्ग नेपाल हुँदै भारतसम्म विस्तार गर्ने लक्ष्य राखेको अवस्थामा भारतले पनि यो योजना अघि बढाएको हुन सक्छ,’ परराष्टू उच्चअधिकारीले भने ।
दुवै मुलुकको सुरक्षा चासोमा परेको नेपालमा सहज रेल लिंक काठमाडौंसम्म आउन सक्नेमा दुईमत नभएको परराष्टू अधिकारीहरूको भनाइ छ । तर त्यसका लागि नेपाल सरकारले पनि उत्तिकै गृहकार्य गर्न आवश्यक छ । मंसिर दोस्रो साता नेपाल आउँदा चिनियाँ विदेशमन्त्री वाङ यीले हाल सिगात्सेसम्म आइपुगेको रेल सन् २०२० भित्र नेपालको सिमाना केरुङसम्म विस्तार गर्ने चीनको योजना उल्लेख गर्दैै नेपाल तर्फबाट पनि सर्भे वा योजना अघि बढाउन आग्रह गरेका थिए । सन् १९४९ मा आधुनिक चीनको स्थापना भएदेखि नै चीनले आफूलाई नेपालसँग नजिक्याउन सीमासम्म रेलसेवा विस्तार गर्ने र कालान्तरमा काठमाडौंसम्म रेल ल्याउन खोजेको थियो ।
चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीका अध्यक्ष माओत्से तुङकै पालादेखि चीनले नेपालसँग सम्पर्क बढाउन चाहेको र रेलले जोड्न खोजेको भए पनि नेपाली पक्षको बेवास्ताले अघि बढ्न नसकेको हो । भारततर्फ नेपालको सीमासम्म रेल मार्ग छ । जनकपुर जयनगर रेलसमेत सञ्चालनमा छ । चीनको तर्फबाट सीमासम्म रेल आउन अझ ४ सय ३० किलोमिटर रेलमार्ग तयार हुन आवश्यक छ ।


प्रधानमन्त्री भ्रमणको क्रममा चीनसँग इन्धन सम्झौता


 प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको चीन भ्रमणका क्रममा इन्धन आयात सम्झौता हुने भएको छ । नाकाबन्दी खुलेको करिब एक महिना पुग्न लागे पनि भारतबाट पर्याप्त इन्धन नआएपछि चीनसँग सम्झौता गर्न आपूर्ति मन्त्रालय जुटेको हो । आपूर्तिमन्त्री गणेशमान पुनका अनुसार प्रधानमान्त्री केपी शर्मा ओलीको चीन भ्रमणमा इन्धन सम्झौता पनि मुख्य एजेन्डाका रूपमा प्रस्तुत गरिने छ । चीनबाट इन्धन आयात गर्नका लागि धेरै कुरा सकारात्मक रहेको मन्त्रालयको भनाइ छ ।
नेपाल आयल निगमका अनुसार अहिले भारतले ७० प्रतिशतभन्दा बढी इन्धन नदिने नीति अपनाएको छ । भारतीय आयल कर्पोरेसन्स (आईओसी) ले केन्द्र सरकारको निर्देशन भन्दै ७० प्रतिशतभन्दा बढी दिन अस्वीकार गर्दै आएको छ । लामो समय नाकाबन्दीपश्चात पनि मागअनुसार इन्धन आयात नहुँदा बजारमा इन्धन संकट कायमै छ । ‘भ्रमणका क्रममा आईओसीका मार्केटिङ निर्देशक बीएस कास्तको कुराकानीमा लोडिङ क्रमिक रूपमा बढाउने जनाए पनि अनौपचारिक रूपमा प्राविधिक समस्या भन्दै अहिलेकै आपूर्तिबाट व्यवस्थापन गर्न आईओसीले भनेको छ,’ उनले भने, ‘आईओसीसँग मात्रै निर्भर हुँदा आपूर्तिमा समस्या देखियो । समाधान गर्न अन्य विकल्प खोज्नुपर्छ । अन्य मुलुकबाट पनि इन्धन आयात गर्नुपर्छ ।’ निगमका अनुसार मागअनुसार लोडिङ बढाउन आईओसीलाई दैनिक पत्रचार गरिएको छ । तर, पेटूोल, डिजेल र खाना पकाउने एलपी ग्यास गरेर ७० प्रतिशतभन्दा बढी लोडिङ दिइएको छैन । ‘मागअनुसार लोड बढाउन दैनिक कुराकानी हुन्छ ।
 


२०७२ फाल्गुन २३ गते आईतबार

सिंघानिया हत्याको ६ बर्ष वितिसक्दा पनि प्रहरीले अनुसन्धान पुरा गर्न सकेन

द एक्सक्लुसिभ सम्वाददाता
जनकपुरधाम............
सञ्चार उद्यमी अरुण सिँघानियाको हत्याको ६ वर्ष वितिसक्दा पनि प्रहरीले उक्त घटनाको छानविन समेत पुरा गर्न सकेको छैन । जनकपुर नगरपालिका वडा नं. ४ वस्ने वर्ष ४८ का अरुण सिंघानियालाई १७ फागुन २०६६ मा होलीका दिन रंग दल्ने निहुमा जनकपुरको शिव चौकमा गोली हानी हत्या गरिएको थियो । हत्यामा प्रयोग गरिएका सुटरहरु मध्ये एक जना पक्राउ परेपछि उनले दिएको बयानका आधारमा प्रहरीले अनुसन्धान सुरु गरेको १ बर्ष भन्दा पनि बढी भईसकेको छ, तर न त अनुसन्धानको प्रक्रिया नै पुरा हुन सकेको छ न त उक्त हत्याका मास्टरमाइण्ड को हुन भन्ने कुरा पनि खुल्न सकेको छैन । धनुषाको वीरेन्द्र बजारका विनोद यादवको हत्यामा संलग्न रहेको अन्सी राइन पक्राउ परेपछि प्रहरीले उनको बयानको आधारमा अनुसन्धान गर्दै जाँदा हत्यामा सुटरका रुपमा प्रयोग गरिएका धनुषाको वीरेन्द्रबजारका एकलाल भनिने योगेन्द्र सहनीलाई पक्राउ गरेर अनुसनधान सुरु गरेको हो ।

प्रहरी स्रोतका अनुसार सिंघानिया हत्यामा धेरै व्यक्तिहरुको संलग्नता रहेपनि सिंघानियालाई साइलेन्सर युक्त पेस्तोलले गोली प्रहार गर्ने व्यक्ति भने उमाप्रेमपुरका मनक लामा रहेको पहिचान गरेको छ । मनक लामा हत्याको केही समय पश्चात अहिले वैदेशिक रोजगारीको शिलशिलामा मलेशियामा कार्यरत छन् । मनकको तस्वीर सहित धनुषा प्रहरीले पक्राउ गर्न उनी कार्यरत रहेको कम्पनीको ठेगाना समेत पत्ता लगाईसकेको छ । तर, अन्य मुलुकबाट पक्राउ गर्न स्थानीय प्रहरीको सक्रियता र पहल मात्र पर्याप्त नहुने कारणले उनी पक्राउ पर्न सकेका छैनन् । 

सिंघानियाका छोरा राहुल सिंघानिया भन्छन,“आफुले धनुषाको हरेक एसपी, सिडिओ, एसएसपीलाई भेट गरेर हत्या प्रकरणबारे सोध्दा केश प्राथमिकतामा छ, अपराधि छिट्टै पक्राउ पर्छ भनेर जवाफ त दिन्छन तर अहिलेसम्म कुनै पनि परिणाम निस्कन सकेको छैन । अब त मलाई प्रहरी माथि भरोसा पनि उठ्न थालेको छ । मलाई के लाग्छ भने मास्टर माइण्डलाई राजनीतिक संरक्षणका साथ साथै प्रशासनिक संरक्षण पनि दिइएको छ ।”

अन्सी राइनले गरेको बयानको आधारमा प्रहरीले सो घटनामा सद्भावना पार्टीका केन्द्रीय सदस्य समेत रहेका कनकपट्टी(१ घर भई हाल जनकपुर(१ बस्ने ३५ वर्षिय रामविनोद यादव, फोरम (लोकतान्त्रिक)का जिल्ला उपाध्यक्ष समेत रहेका भरतपुर(८ का वर्ष ३० को चन्द्रदीप यादव रहेका छन् । त्यसैगरी प्रहरीले भरतपुर(१ का विजय कुसियैत भनिने दीपेन्द्र कुमार यादव, भरतपुर मालटोलका टेकबहादुर लामा र  उमाप्रेमपुरका मनक लामाको खोजी गरिरहेको छ । प्रहरीले उनीहरुको सो घटनामा संलग्नता हुन सक्ने जनाएको छ ।  पक्राउ परेका अन्सी राइन र एकलाल सहनी अहिले मुद्दा पुर्पक्षको क्रममा अदालतको आदेशद्वारा कारागारमा थुनामा छन् । प्रहरीले औपचारिक रुपमा घटनाको अनुसन्धान बारे तथ्यहरु सार्वजनिक नगरेपनि रामविनोद यादवको तस्वीर फरार अभियुक्तको रुपमा जिल्ला प्रहरी कार्यालय धनुषाको अपराध अनुसन्धान शाखामा झुन्ड्याईराखेको छ ।

प्रहरी अनुसन्धानमा घटना सम्बन्धि खुलेका केही तथ्यहरु
एकलाल सहनी यो केशमा फस्दैन्थ्यो होला । तर, चन्द्रदीप यादवले एकलाललाई भेटेर सुटर खोजिरहेको बताएका थिए । विरेन्द्रबजारको एक होटेलमा एकलाललाई चन्द्रदीपले बोलाएर जनकपुरमा एक जना व्यक्तिलाई गोली प्रहार गरी हत्या गर्नुछ एक जना सुटर खोजी देऊ भन्ने प्रस्ताव राखेको थियो । प्रहरी स्रोतका अनुसार एकलालले आफुसँग कुनै पनि सुटर नरहेको बताउँदै गर्दा उनी सँगै रहेका मनक लामाले सुपारी लिन स्वीकार ग¥यो । आफुलाई पैसाको अत्यन्तै जरुरी छ, भनेर मनकले बताएपछि हत्याका लागि चन्द्रदीपले मनकलाई रु.२ लाखको सुपारी दिएका थिए । यसरी डिल भईसकेपछि फेरी अर्को दिन विरेन्द्रबजारकै एक होटेलमा चन्द्रदीप, एकलाल, मनक, अन्सी र पवन लामा पाँच जनाले हत्याको योजना बनाई मनकलाई डिल भएअनुरुप चन्द्रदीपले रु. ५० हजार समेत पेश्की उपलब्ध गराउँछ । प्रहरी स्रोतका अनुसार मनकले पेश्की स्वरुप पाएको रु. ५० हजार मध्ये एकलाललाई मनकले रु. २५ हजार सापटी समेत त्यही बेला दिएको थियो । त्यहाँ सम्म पनि कुन व्यक्तिको हत्या गर्ने हो भन्ने नाम मनक सामु खुलाईदैन । त्यहाँबाट घटनालाई अन्जाम दिन मनक लामा, पवन लामा र विजय कुसियैत जनकपुरमा आई रामा होटेलमा बास बसेको बताइएको छ । उक्त होटेलमा रामविनोद यादव अर्को एक व्यक्तिसँग पुगेको र कसरी हत्या गर्ने तथा कुन ठाउँमा हत्या गर्ने मनकलाई बताइएको प्रहरीको अनुसन्धानबाट खुलेको छ । होटेलबाट कदम चौक स्थित पार्टी अफिसमा आई तिनवटा मोटरसाईकलको व्यवस्था गरिन्छ । होलीका दिन एउटा मोटरसाइकलमा मनक र पवन, अर्को मोटरसाईकलमा विजय र चन्द्रदीप तथा तेस्रो मोटरसाईकलमा रामविनोद यादव समेत आएका थिए । रामविनोद यादवले सिंघानियालाई शिव चौकसम्म ल्याउन सिंघानियाले चिनिराखेको श्याम दोकानियालाई प्रयोग गरेको प्रहरीको आशंका रहेको छ । साइलेन्सर सहितको पेस्तोलले सिंघानियालाई टाउकोमा मनक लामाले गोली प्रहार गरेको अहिलेसम्मको अनुसन्धानबाट खुलेको प्रहरी स्रोतको दावी छ । घटना पश्चात ती व्यक्तिहरु कदम चौक स्थित पार्टी कार्यालयमा राति बसेर खाना तथा रक्सी खाई मनक लामा १८ गते रामानन्द चौक स्थित चन्द्रदीप यादवको आफन्तको घरमा समेत बसेर १९ गते हाइबे तर्फ भागेको प्रहरीले खुलाएको छ । घटनाको धेरै समय पछि हत्यामा प्रयोग गरिएको रातो रंगको मोटरसाईकल प्रहरीले कदम चौक स्थित एक ग्यारेजबाट बरामद समेत गरेको छ । प्रहरी स्रोतका अनुसार उक्त मोटरसाइकल पार्टी कार्यालयको लागि प्रयोग हुने गथर््यो ।

प्रहरीलाई एकलालले दिएको जानकारी अनुसार मनक लामा धेरै गरिब परिवारमा जन्मिएकोले पैसा कमाउनका लागि मजबुरीमा आएर मान्छे हत्या गर्ने कामको लागि सुटरको काम गर्न थाल्यो । मनकको कामै भनेको सुपारी लिएर व्यक्तिको हत्या गर्नु रहेको बताइएको छ ।  एकलालको परिवार भने आर्थिक रुपमा सम्पन्न थियो । माओवादीको द्वन्दकालमा एकलालको बुवासँग माओवादीले चन्दा मागेको थियो । तर उसको बुवाले चन्दा दिन इन्कार गरेपछि करिब ४०÷५० जनाको समुहमा आएका माओवादीहरुले उसको बुवालाई आक्रमण गर्न खोज्दा एकलालले माओवादीहरुको प्रतिकार गरेको थियो । एकलालले बन्चरो लिएर माओवादीहरुलाई काट्न थालेपछि माओवादीहरु भागेको थियो । त्यसपछि माओवादीसँग बदला लिन र आफु पनि माओवादीको आक्रमणबाट बच्न एकलाल जनतान्त्रिक तराई मुक्ति मोर्चामा आवद्ध भई भुमिगत भएका थिए । जनतान्त्रिकमा रहेपनि अर्को तर्फ एकलाल प्रहरीको लागि सुराकीको काम गर्थे । प्रहरी स्रोतका अनुसार एकलाल धनुषाका तत्कालिन डिएसपी रुपकुमार न्यौपानेको सुराकी थिए । तर, एकलालले किनेको कार धनुषा प्रहरीले जफत गरेपछि एकलालले पनि सिंघानिया हत्याको अनुसन्धान गर्न जिम्मा पाएका डिएसपी न्यौपानेलाई समेत धोका दिएको प्रहरी स्रोतको दावी छ । एकलालले नेपाली नम्बर प्लेटको पेटूोल कार काठमाण्डौबाट किनेको थियो । तर जुन व्यक्तिबाट किनेको थियो त्यो व्यक्तिले नामसारी गराएको थिएन । त्यहीबेला धनुषा प्रहरीले उसको कार जफत गर्दा कारको कागज माग गर्दा एकलालले कागज दिन नसकेपछि कार बेच्ने व्यक्तिलाई लिएर आउन धनुषा प्रहरीले एकलाललाई भनेको थियो । तर, काठमाण्डौका त्यो व्यक्ति नआउँदा प्रहरीले उक्त कार जफत गरेको थियो ।

    प्रहरी स्रोतका अनुसार सिंघानिया हत्याको लागि रामविनोद यादवले रु. ३० लाखको सुपारी लिएको र रामविनोदले सोही सुपारी रु. १० लाखमा चन्द्रदीपलाई दिएको बताइएको छ । चन्द्रदीप र रामविनोदलाई धनुषा प्रहरीले अहिलेसम्म पनि पक्राउ गर्न नसकेका कारण घटनाको अनुसन्धान पुरा हुन नसकेको धनुषाबाट सरुवा भईसकेका एसपी उत्तम राज सुवेदीले पत्रकार सम्मेलनमै बताएको थियो । आफुले कुनै पनि हालतमा सिंघानिया हत्याको पर्दाफास गर्ने र दोषी व्यक्ति जो कोही भएपनि त्यसलाई कानुनको दायरामा ल्याएर कारवाही गर्ने प्रतिवद्धता गरेका एसपी सुवेदी जिल्ला छाड्नु एक दिन अघि गरिएको पत्रकार सम्मेलनमा आफु असफल भएको बताएका थिए । 

    तर, उक्त घटनाबारे यस अघिसम्म प्रहरीसँग केही पनि प्रमाण नहुनु दुर्भाग्यपुर्ण अवस्थाबाट भने अहिले धेरै उपलब्धी भएको दावी गर्दै सिंघानिया हत्या काण्डको ७ महिना लगाएर आफुले गरेको अनुसन्धानबाट ८० प्रतिशत अनुसन्धानको कार्य पुरा गरिसकेको सुवेदीले दावी गरेका थिए । यस अघि सम्म मिसिलमा समेत केही डकुमेन्ट तथा प्रमाण नहुँदा स्टोरी इस्टाव्लिस नभएको भएपनि अब आउने एसपीले अनुसन्धानलाई अगाडी वढाउन सक्ने उनले बताएका थिए । कम से कम रामविनोद यादवसम्म हामी पुगेर डिएसपी कृष्ण प्रसाईलाई हयान्ड ओभर गरेर जानु पनि ठुलो सफलता रहेको उनले बताएका थिए । सिंघानियालाई हत्या गरेर ककसलाई फाइदा हुन सक्छ भन्ने व्यक्तिको खोजी गर्दै जाँदा समाजका ठुला वडा तथा प्रतिष्ठित व्यक्ति समेत हुन सक्ने उनले आशंका गरेका थिए । सुवेदीका अनुसार कुनै एक व्यक्तिको मात्र स्वार्थ पुरा गर्नका लागि सिंघानियाको हत्या नभएर मल्टिपल इन्टूेष्टका लागि हत्या गरिएको हो । सिंघानियाको हत्या किन गरिएको र उक्त हत्या योजनामा थप अन्य को(को संलग्न रहेको, उक्त हत्याका लागि फाइनेन्स कसले उपलब्ध गराएको लगायतका कुराहरु चन्द्रदीप र रामविनोद पक्राउ नपरुन्जेलसम्म रहस्य नै रहने छ । घटना पश्चात हत्याको जिम्मेवारी लिनेहरुको होडवाजीनै चलेको थियो ।तराईका सशस्त्र क्रियाकलाप जारी राखेका तीन वटा समुहले सिंहानिया हत्याको जिम्मेवारी लिएका थिए । तराइ जनतान्त्रिक पार्टी मधेशका अध्यक्ष अर्जुन सिंह,जनतान्त्रिक मुक्ति मोर्चाका अध्यक्ष राजन मुक्ति र तराइ आर्मीका मिस्टर किरण गरी तीन वटा समुहले हत्याको जिम्मेवारी लिएका थिए ।

२०७२ फाल्गुन २३ गते आईतबार