अजब–गजब छ बा ! – सुदर्शन सिंह

अजब–गजब छ बा !
                                सुदर्शन सिंह

टन्नै रुपैयाँ एक साथ देखेपछि सचिवको मगज विग्रयो रे ! अनि जनताको रकम अइयासीमा सिद्धियो रे !


मिति ः २०७०/६/६

पुनर्जिवन माग्दै नेपालको एकमात्र रेल्वे

पुरन साह (रौनियार)

छिमेकी मुलुक भारत रेल्वेसेवाकै कारण दिनानुदिन आर्थिक उन्नती गरिरहेको परिपेक्षमा नेपालमा नौ दशक लामो इतिहास बोकेको देशको एक मात्र जनकपुर–जयनगर एउटा मात्र रेल्वे सेवा धरापमा पर्नु लज्जास्पद हो । सरकारी पक्षको उदासीनता तथा अध्यक्ष एवं महाप्रबन्धक चयनमा हुने चरम राजनीतिकरणका कारण जनकपुर रेल्वेको अवस्था निरन्तर खस्कँदै गएको हो । 

जनकपुर–जयनगर रेल्वे दगुरिन्छ भन्दा हाँसो उठछ । त्यो त घिस्रने रेल पो हो त ! यहाँको मान्छेले नेपाल रेल्बेको वारेमा बोल्ने शब्द हुन यि । नेपालको एकमात्र एतिहाँसिक धरोहर नेपाल रेल्वे पुर्नजिवनको खोजिमा छ । सरकारले विभिन्न रोगले ग्रसित रेल्वेको न उपचार गर्न सकेको छ न त त्यसै छाड्न सकेको छ । धुकधुकी चलेको छ, अंग क्रियाशील छैन । मुलुककै एक मात्र रेल्वे सेवा जनकपुर(जयनगर रेल्वे) न चल्न सकेको छ न त बन्द नै भएको छ । चार वटै इन्जिन कामै नलाग्ने गरी बिग्रेका छन् । यात्रु वाहक डिब्बाको छाना चुहिन्छ । रेल टूयाक जर्जर छ । दिनको तिन चार पटक ओहोर दोहोर गर्ने रेल भरसक चल्दै चल्दैन । चलिहाले पनि दुई घन्टाको बाटो दुई दिन लगाएर हिँड्छ ।
नौ दशक लामो इतिहास बोकेको देशको एक मात्र जनकपुर(जयनगर रेल्वे सेवाको अवस्था दिनानुदिन बिग्रिँदै गएको छ । राज्यको उदासीनता, कर्मचारीको गुटबन्दी तथा राजनीतिक दलहरूको कार्यकर्ता पाल्ने थलोको रूपमा परिणत रेल सेवा वर्तमान अवस्थामा पुगेको हो । केहिदिन अघिमात्र जयनगरबाट जनकपुर तर्फ आइरहेको रेल महुवा गाउँ नजिक पछाडीको तीन वटा डब्बा लिकबाट झरेर दुर्घटनामा परेको थियो । धेरै पुरानो भएर जर्जर अवस्थामा पुगेको लिकबाट महुवा मोडमा मालसमान लोड भएको रेलका डब्बा चिप्लेर तल झरेको घटना लगत्तै पुगेको प्रहरीले जनाएको थियो ।
प्रत्येक हप्तामा दुई–तीन पटक समान्य दुर्घटनामा पर्ने यो रेलसेवा भरपर्दो यात्रा बन्न सकिरहेको छैन । अन्य इन्जिनहरु बिग्रेर पछिल्लो एक वर्षदेखि दैनिक एउटा रेल मात्र सञ्चालन भइरहेको अवस्थामा यो दुर्घटनाले रेल्वे सेवा प्रभावित हुँदा पुर्वी धनुषाको आवतजावत ठप्प भएको छ । धनुषाको पुर्वी(दक्षिणी क्षेत्रका दुई दर्जन भन्दा बढी गाविस र भारत विहारको जयनगरलाई सदरमुकाम जनकपुर जोडने एकमात्र यातायातको साधन रेलसेवा हो । औसत रूपमा वाषिर्क दुई सयभन्दा बढीपटक रेलको लिक तल झर्ने र बोगी तथा इन्जिनको समयमा मर्मतसम्भार नहँुदा रेल जीर्ण अवस्थाबाट गुज्रिरहेको छ । सुरुमा ५२ किलोमिटरसम्म सञ्चालन भएको रेल ०५८ मा महोत्तरीको बिग्ही नदीको पुल बाढीले भत्काएपछि २९ किलोमिटरमा सीमित भएको छ ।
दुरी घटे पनि कर्मचारीको संख्या नघटाएका कारण नेपाल रेल्वेलाई थप आर्थिक भार परेको हो । कर्मचारीको भारी बोकेको रेल्वेमा दक्ष कर्मचारी भने न्यून संख्यामा मात्र भएको एक कर्मचारीले बताए । ती कर्मचारीले भने, सयजना कर्मचारी पर्याप्त हुन्छ । तर, रोगी रेलले एक सय ७० जना कर्मचारीलाई पालनपोषण गर्नु परेको छ । रेल्वेमा मासिक कर्मचारीको तलबमा मात्र करिब १७ लाख रुपैयाँ खर्च हुने गरेको लेखामा रेकर्ड छ । महाप्रबन्धकको नियुक्ति राजनीतिक भागबन्डाको हिसाबले हुन थालेपछि उनीहरूले रेल्वेको विकास तथा मर्मतसम्भारभन्दा आफ्नो स्वार्थ र कार्यकर्ता पालनमा ध्यान दिए । राजनितिक खिचातानिका कारण प्रायः ३ र ४ महिनामै महाप्रबन्धक परिवर्तन हुने गरेकाले कसैले पनि राम्रो काम गर्न नसकेको कर्मचारी बताउँछन ।
रेल घटामा जानुको अर्को कारण डिजेललगायत पेटूोलियम पदार्थको मुल्य पटक÷पटक बढनु तर भाडादर वृद्धि नहुनु पनि एक हो । १ असोज ०६५ मा वृद्धि भएको भाडादर हालसम्म पनि कायम रहेको देखिन्छ । कर्मचारीका अनुसार सञ्चालन समिति नै नभएका कारण भाडादर बढाउन नसकिएको हो । दैनिक चारपटक जनकपुर(जयनगर ओहोरदोहोर गर्ने रेलका इन्जिन बिग्रिएपछि  एकपटक मात्र जाने÷आउने गर्छ । इन्जिनको पार्टपुर्जा भारतको कोलकातास्थित एक कम्पनीमै गएर अडर दिनुपर्ने हुनाले समयमा मर्मत गर्न गाह्रो हुनेगरेको प्राविधिकहरु बताउछन् । रेलको आवत÷जावत घटेपछि आय पनि घटनु स्वभाविक हो ।
सरकारले पूर्व÷पश्चिम र मध्य क्षेत्रलाई रेलमार्गले जोड्ने आयोजनालाई राष्टिूय प्राथमिकतामा राखेर काम गर्दै छ । तर दुई देशको सेतु बन्दै ७६ वर्षदेखि सञ्चालनमा रहेको यो रेल्वे परियोजनालाई भने दशकौंदेखि सरकारले बेवास्ता गर्दै आएको छ । भारत सरकारको सहयोगमा निर्माण हुने भनिएको जयनगर(जनकपुर(बिजुलपुरा(बर्दीवास ब्रोडगेजको निर्माण कार्य सुरु हुन सकेको छैन । कार्यरत कर्मचारीले समयमा तलब पाएका छैनन । कर्मचारीहरूबीचको चरम गुटबन्दी तथा राजनीतिकरणका कारण योग्य व्यवस्थाकहरूलाई काम गर्ने वातावरण छैन ।
नेपाल रेल्वेको इतिहाँस
१९९४ सालमा तत्कालीन ब्रिटिस शासकले महोत्तरी जंगलबाट साँखुको गोलिया काठ ओसार्न निर्माण गरेको जनकपुर रेल्वे महोत्तरीको बिजुलपुराबाट भारतको जयनगर ५२ किलोमिटर सम्म सञ्चालनमा रहेको थियो । तर २०५९ मा आएको बाढीबाट विग्ही पुल क्षतिग्रस्त भएयता रेल सेवा जनकपुरदेखि जयनगर २९ किलोमिटर मा सीमित हुन पुगेको छ । जनकपुर(जयनगरका लागि दैनिक तीन सेवा सञ्चालन गर्दै आएको रेल्वे औपचारिक रूपमा अचेल एक सेवामा सीमित भएको छ । त्यो पनि नियमित भने छैन । सुरुमा इन्धनको रूपमा कोइला तथा दाउरा प्रयोग गरी चल्ने रेल २०१८ देखि यात्रु ओसारपसार कार्यको थालनी गरेको थियो । पछि ०५१ मा भारत सरकारको सहयोगमा १८ बोगीसहित चारवटा डिजेल पावर इन्जिन प्राप्त भएपछि आधुनिक रेल सेवा सञ्चालन भएको हो । रेल्वेलाई व्यवस्थित गर्ने उद्देश्यले २०२१ मा यसलाई नेपाल यातायात संस्थान अन्तर्गत राखियो । पछि २०२५ मा सरकारले यसको नाम  जनकपुर(जयनगर रेल्वे राख्यो । रेल्वेको पहिलो प्रबन्धकको रूपमा टेकजंग थापा नियुक्त भएका थिए । ०६१ मा रेल्वे सेवालाई नेपाल रेल कम्पनीको रूपमा कम्पनी रजिस्टूारको कार्यालयमा दर्ता गरिपछि नेपाल रेल्वेको रूपमा हालसम्म चिनिएको छ । श्रम तथा यतायात व्यवस्था मन्त्रालयअन्तर्गत रहेको रेल्वे सेवालाई  भौतिक योजना निर्माण तथा यतायात मन्त्रालयअन्तर्गत रेल विभाग गठन भएपछि त्यसले हेर्दै आएको छ ।
जनकपुर रेल्वे व्यवस्थापनले २०६० भदौमा जनकपुर रेल्वे वर्तमान अवस्था र सुधार हुनुपर्ने कुराहरू शीर्षकमा सरकारलाई रिपोर्ट बुझाएको थियो । जसमा ७५ प्रतिशत रेल्वे स्लिपर जीर्ण भइसकेको, सिग्नल र टेलिकम्युनिकेसनको व्यवस्था नभएकाले सूचना आदान प्रदान गर्न कठिनाई हुने गरेको, इन्जिन र यात्रुवाहक कोचको मर्मत गर्नुपर्नेलगायत विषयप्रति ध्यानाकर्षण गराइएको थियो । समयमै मर्मत सम्भार नगरिए यात्रु तथा मालसामान ढुवानी निषेध गर्नुपर्ने राय पनि उक्त प्रतिवेदनमा दिइएको थियो । रेल्वे व्यवस्थापनले सरकारलाई लिखित रूपमा बुझाएका यी सुझाव सरकारले  थन्क्याएर राखेको छ । हालसम्म सुधारको कुनै चासो देखाएको छैन । यात्रुहरू जोखिमपूर्ण यात्रा तथा माल सामान ढुवानी गर्न बाध्य छन्न ।
सरकारी पक्षको उदासीनता तथा अध्यक्ष एवं महाप्रबन्धक चयनमा हुने चरम राजनीतिकरणका कारण जनकपुर रेल्वेको अवस्था निरन्तर खस्कँदै गएको बुझाई स्थानीयवासीको छ । रेल्वे जस्तो प्राविधिक निकायमा विषयवस्तु बुझ्ने प्राविधिकलाई नियुक्ति गर्नुपर्नेमा राजनितिक दलका कार्यक्रता भर्तीहुनु नै वर्तमान समस्याको जडो भएको जनकपुर(१ का युवा समाजसेवी कमलेश मण्डल बताउछन् । भारतले जयनगरदेखि बर्दीवाससम्म ६९ किलोमिटरमा ब्रोडगेज निर्माण गर्न आर्थिक सहयोग गर्ने नीतिगत सहमति गरिसकेको छ । यो टूयाक र विराटनगर(जोगबनीको २२ किलोमिटर ब्रोडगेज निर्माण गर्न भारत सरकारले झन्डै ११ अर्ब रुपैयाँ सहयोग गर्ने योजना छ । सहमति अनुसार नेपालले जग्गा उपलब्ध गराउने तथा भारतले रेल टूयाक, पुल लगायत अन्य पूर्वाधार निर्माण गर्ने छ तर उक्त निर्माण कार्य हालसम्म सुरु हुन सकेको छैन ।
सरकारको त्यो योजनामा कुल ६९ किलोमिटर रेल टूयाकमध्ये ३ किलोमिटर भारतीय भूमिमा पर्छ । जहाँ जग्गा अधिग्रहणसँगै माटो सम्याउनेलगायत कार्य भइसकेको छ । नेपाली भूमिमा भने कुनै काम हुन सकेको छैन । भारत सरकारले यसअघि पटक÷पटक टेन्डर गरिसकेको छ तर हालसम्म कुनै ठेकेदारले नेपालमा काम गर्न मानेका छैनन । सरकारले जनकपुर रेल्वेको प्रशासनिक स्वरूपमा जतिसुकै परिवर्तन गरे पनि सेवा विस्तार तथा विश्वासिलो हुन सकेको छैन ।
रेल्वेले धानेको जीवन
नेपाल रेल्वेले यस क्षेत्रको व्यापारमा ठूलो योगदान दिएको छ । व्यापारीहरुका लागि भारतीय बजार जयनगरबाट जनकपुर सामान ल्याउन सबैभन्दा सुविधाजनक बाटो रेलमार्ग नै हो । महिनामा करोडौँ मूल्यबराबरको सामान रेलमार्फत ढुवानी हुने गरेको छ । धनुषा भन्सार कार्यालयमा लक्ष्यभन्दा बढी राजस्व उठ्ने गरेको भन्सारकै तथ्याङ्कमा उल्लेख छ ।
जनकपुरदेखि जयनगरसम्म रेल्वे लिकको छेउमा तथा होटेलमा हजारौँले पसल खोलेका छन । रेलमार्फत भारतीय बजारबाट सामान ल्याउने दलालको पनि रोजीरोटी रेल्वेसँगै जोडिएको छ ।
जनकपुरमा मात्र दुई दर्जनभन्दा बढी दलालले रेलमार्गको प्रयोग गरी भारतीय बजारबाट नेपाली व्यापारीलाई सामान उपलब्ध गराउँदै आएका छन् । जनकपुरको रेल्वे स्टेशनमा मात्र दर्जनौ किराना पसल, फलफुल पसल सहितका व्यवसायी रेल्वे तथा त्यसमा यात्रा गर्ने यात्रुकै भरपर्छ । देशको अर्थतन्त्र, दैनिक हजारौको रोजिरोटी र सैयौं कर्मचारीको भविष्य सहित जनकपुर र नेपालकै प्रतिष्ठा संग जोडीएको नेपाल रेल्वे समाप्त भए देशको प्रतिष्ठामा आँच आउने बुद्धिजिविको भनाई छ । छिमेकी मुलुक भारत रेल्वेसेवाकै कारण दिनानुदिन आर्थिक उन्नती गरिरहेको परिपेक्षमा नेपालमा एउटा मात्र रेल्वे सेवा धरापमा पर्नु लज्जास्पद रहेको उनीहरु टिप्पणी गर्छन्  ।


मिति ः २०७०÷६÷६

लाखौं रुपैयाँ देखेपछि पागल भएँ ः गाविस सचिव यादव

द एक्सक्लुसिभ सम्वाददाता

जनकपुरधाम............

‘२२ वर्ष हुलाकमा जागिर गरे, यत्रो रुपैयाँ एक साथ हुलाकमा काम गर्दा देखेको थिइनँ, गाविस सचिव भएपछि लाखौं रुपैयाँ देखेपछि पागल भएँ र रुपैयाँ लिएर फरार भएँ ।’ उक्त भनाई धनुषाका एक जना गाविस सचिवले दिएको बयान हो । सामाजिक सुरक्षा भत्ता वितरणका लागि लाखौं रकम एक जना गाविस सचिवले वितरण नगरी अययासीमा लुटाएका छन । यसरी जनताको रकम गोजिमा हालेर परस्त्री सँग अनैतिक सम्बन्ध राख्दै सुरा र सुन्दरीमा लुटाउने गाविस सचिव हुन, रामसुन्दर यादब ।

गाविस सचिबहरुले समाजिक सुरक्षा भत्ताको रकम व्यक्तिगत प्रयोजनमा खर्चिदै आएको आरोप लाग्दै आए पनि धनुषाका एक गाविस सचिवले समाजिक सुरक्षा भत्ताको लाखौ रुपैया लिएर नै फरार भएको खुलासा भएको छ । जेष्ठ नागरिक र एकल महिलाहरु समाजिक सुरक्षा भताको लागि गाविस सचिब खोज्दै जिविसको कार्यालय आएपछि खोजबिन गर्दा यस्तो खुलासा भएको हो ।

धनुषा सखुवा महेन्द्रनगरका तत्कालिन गाविस सचिब र जिविसका खरिदार धिरेन्द्र झा समाजिक सुरक्षा भताको रकम अनियमितता गरेको आरोपमा बिशेष अदालतमा मुद्दा खेपिरहेको खटना सेलाउन नपाउदै धनुषाकै एक सचिब लाखौ रुपैया लिएर फरार भएको घटनाले अहिले निकै चर्चा पाएको छ । धनुषाको उतरबर्ती क्षेत्र उमाप्रेमपुर र लवटोली गाविसका सचिब लाखौ रुपैया लिएर फरार भईदिएपछि जेष्ठ नागरिक, एकल महिला र अशक्तहरु बिचल्लीमा परेका छन ।

दुबै गाविसको संयुक्त कार्यभार सम्हाल्दै आएका गाविस सचिब रामसुन्दर यादब उमाप्रेमपुर गाविसको २ सय ३० जना एकल महिला, १ सय  ९३ जना जेष्ठ नागरिक, दुई जना पुर्ण अपाङ, ३ जना आशिंक अपाङ, ६३ जना  दलित बालबालिकाको नाममा समाजिक सुरक्षा भता बितरणको लागि लगेको करिब ४० लाख रुपैया लिएर नै फरार भएका छन ।

जिल्ला विकास समितिबाट १२ महिना कै लागि निकाशा लगेपनि उक्त सचिवले ३८ जनालाई आठ महिनाको रकम  वितरण गरेपनि अन्य रकम लिएर फरार भएपछि स्थानिय प्रशासनले पक्राउ पुर्जि नै जारि गर्नु परेको थियो । पक्राउ पुर्जी जारी भएपछि जिविसमा उपस्थित भएका उक्त सचिव यादवले साढे १८ लाख रुपैयाँ जम्मा गरेका छन । स्थानिय विकास अधिकारी गुरु सुवेदी भन्छन,“जिविसबाट वितरणका लागि लगेको ३६ लाख ६१ हजार रुपैयाँ मध्ये साढे १८ लाख रुपैयाँ सचिव यादवले बुझाएको र बाँकी रकम एक साता भित्र बुझाउने प्रतिवद्धता गरेका छन ।” कारवाही स्वरुप सचिव यादवलाई सेतो कागजमा ठाढो हाजिरी गराएको, घर जग्गा सम्पत्ती रोक्का गरिएको, लिखित स्पष्टिकरण माग गरिएको छ भन्दै एलडिओ सुवेदी भन्छन,“सचिवलाई कारवाही त हुन्छ नै तर आजको आजै बर्खास्त गर्न सकिन्न । निजामति कर्मचारीलाई विभागिय कारवाही सँगै सेवाका लागि भविष्यमा योग्य ठहरिने वा नठहरिने भन्ने कुरामा लोकसेवा आयोगसँग परामर्स लिनु पर्छ ।”

जेष्ठ नागरिक, असहाय र अशक्तको जीवनयापनमा सघाउ पु¥याउने उद्देश्यले सरकारले सामाजिक सुरक्षा भत्ता उपलब्ध गराउने व्यवस्था मिलाएको हो । धनुषाका विभिन्न गाविस सचिवहरुले समाजिक सुरक्षा भत्ताको नाममा जिविसबाट लगेको रकम आप्mनो निजी कामकाजमा खर्चिएकै कारण हरहिसाब मिल्न नसकेपछि २८ करोड भन्दा बढी रकम फछ्र्याैट हुन बाँकी रहेको छ । उमाप्रेमपुरका स्थानिय वासी तथा जेष्ठ नागरिक सरोकार समितिले पटक पटक धर्ना तथा ज्ञापन दिएपनि जिविसले उक्त सचिवलाई कारवाही गर्न तदारुक्ता नदेखाएपछि ६ असोजमा  जिविसमा फेरी घेराउ गर्ने बताएका छन । वृद्धवृद्धा, अपाङ्ग र असहायको नाममा आएको भत्ता अनियमितता गर्ने गाविस सचिव र कर्मचारीबाट रकम असुल उपर गरि कारबाही गर्नु जरुरी छ । धनुषामा वषोै देखि गाविस सचिवहरु गाविसमा नबसेर सदरमुकाम मै डेरा जमाई बस्दै आएका छन । कतिपय गाविस सचिवहरु आफ्नो कार्यालयमा फर्के पनि कति पय जनकपुरमा कोठा भाडा लिएर काम गरिराखेको अवस्थामा सेवा ग्राहीलाई मार्का पर्ने गरेको छ । स्थानीय विकास अधिकारीले गाउँमा फर्कन निर्देशन दिएपनि गाविस सचिवहरुले उक्त निर्देशनलाई अटेरी गर्दै आएका छन ।

मिति ः २०७०÷६÷६

स्वामीजीको अपराधको लामो फेहरिस्त

द एक्सक्लुसिभ सम्वाददाता

जनकपुरधाम............

अपहरण, हत्या, फिरौती र चन्दा आतङक लगायत दर्जनौ अपराधमा संलग्न भई धनुषा प्रहरीको मोष्ट वान्टेड सूचिमा रहेका फरार अभियुक्त स्वामीजी भनिने उमेश यादव पक्राउ परेपछि विगतका थुप्रै रहस्यमय बनेको  अपराधको तथ्य एक पछि अर्को गरी उजागर हुँदैछ । 

संचारकर्मी उमा सिंहको हत्याका मुख्य योजनाकार स्वामी जि भनिने उमेश यादवलाई जिल्ला प्रहरी कार्यालय धनुषाले पक्राउ गर्न सफल भए पछि अनुसन्धानको क्रममा प्रहरीले यादवको विगतको अपराधको लामो फेहरिस्त पत्ता लगाएको छ । यादवले २०६७ सालमा जानकी मन्दिरमा पूजारी नारायण दास माथि गोली प्रहार गरेको रहस्य उजागर भएको छ । पूजारी नारायण दास र जानकी मन्दिरका महन्थ रामतपेश्वर दासको शरीर एकै नासको भएका कारण यादवले चिन्न नसकेर महन्थलाई टारगेट गरेपनि नारायण दास तर्फ प्रहार भएको थियो । संयोगवस गोली कसैलाई पनि नलागि भागाभाग भएको थियो । जानकी मन्दिरका छोटा महन्थ रोशन दास भन्छन,“ आफुलाई स्वामीजी भनेर भन्ने गरेको र चन्दा मागेको थियो । गोली काण्ड पछि पनि पटक(पटक फोन मार्फत चन्दा माग्दै धम्की समेत दिने गथर््यो ।” त्यसैगरी बलहासघारामा नन्द किशोर साहमाथि समेत गोली प्रहार गर्ने कार्यमा स्वामीजी संलग्न रहेको प्रहरीले अनुसन्धानको क्रममा खुलाएका छन । यति मात्रै होइन , अचम्म नै मान्नुपर्छ, २ फागुन २०६४ मा धनुषाको भरतपुर(६ का २५ वर्षिय रमेश दाहाल र ४० वर्षिय लक्ष्मीकान्त राईलाई धारिलो हतियार प्रहार गरि घाँटि रेटी हत्या भएको बेला अज्ञात समुह भन्दै प्रहरीले वास्तविक अपराधी खोजी गर्न सकेका थिएनन । तर यादव पक्राउ परेपछि उक्त दुवै जनाको हत्या आफैले गरेको अनुसन्धानको क्रममा बयान दिएपछि प्रहरी लगायत पिडित परिवार समेत झसङ भएका थिए ।

प्रहरी निरीक्षक गोविन्द पुरीका अनुसार ज्वाला समुहबाट अलग भएर आफ्नै नेतृत्वमा गठन गरेको तराई एकता परिषद गठन गरेको वर्षगाँठ मनाउँन भन्दै राई र दाहाललाई  हत्या गरि आफ्नो पार्टीको वर्चस्व स्थापित गर्न खोजेको देखिन्छ । उमासिंहको हत्यामा संलग्न रहेका र धनुषा जिल्ला अदालतबाट जन्म कैदको सजाय समेत पाई जलेश्वर जेलमा कैदी बन्दीको जिवन विताईरहेका नेमलाल पासवान यादवको पार्टीको सैन्य कमान्डर रहेको यादवले स्वीकारेका छन । पासवानलाई पक्राउ गरेका तत्कालिन असई नागेन्द्र यादव भन्छन,“पासवान पनि उमासिंहको हत्यामा संलग्न रहेको र गोइत समुहको सैन्य कमान्डर रहेको त्यसबेला हामीलाई प्राप्त भएको सुचना अनुसार हामीले पासवानलाई पक्राउ गर्न कमला नदीमा घेरा मात्र हालेनौ, दुई तर्फि भिडन्त पनि भयो । प्रहरीको तर्फबाट करिव १० राउन्ड जवाफि फायर गरेपछि अन्य त भागे तर पासवानलाई खुट्टामा गोली प्रहार गरेपछि उनी ढले र हामीले हतियार सहित पक्रन सफल भयौं । ”यति मात्र कहाँ हो र यादवको अपराधको ग्राफ हेर्ने हो भने ९ मंसिर २०६९ मा रमदैया भवाडी गाविस ३ का ४५ वर्षिय किशोरी यादवलाई ना ३ ख ५५८७ नम्बर टूक सहित अपहरण गरि हत्याको घटनामा उनको प्रत्यक्ष संलग्नता रहेको प्रहरीले जनाएको छ । हातहतियार खरखजाना तथा अवैध चन्दा असुली कार्यमा संलग्न रहेको तथ्यका आधारमा हाल ईलाका प्रहरी कार्यालय लहानमा मुद्दा दर्ता भई अनुसन्धान भई रहेको प्रहरीले जनाएको छ । मान्छे अपहरण गरेर फिरौती लिएर बुझाउने दर्जन भन्दा वढी घटनाको प्रमुख नाइके रहेको अनुसन्धानको क्रममा देखिएको भन्दै अनुसन्धान अधिकृत तथा प्रहरी निरीक्षक गोविन्द पुरी भन्छन,“स्वामीजी भनिने उमेश यादवको अपराधको ग्राफ हेर्दा पेशेवर अपराधी रहेको देखिन्छ । पक्राउ पर्नु भन्दा केही दिन अगाडी सम्म मात्र थुप्रै व्यक्तिबाट चन्दा असुलेको देखिन्छ ।”

भनिन्छ अपराधीले जतिसुकै अपराध गरे पनि एक न एक दिन कानुनको गिरफ्तमा पर्छ नै । आखिरकार संचारकर्मी उमा सिंहको हत्याका मुख्य योजनाकार स्वामी जि भनिने उमेश यादवलाई जिल्ला प्रहरी कार्यालय धनुषाले पक्राउ गर्न सफल मात्र भएको छैन,थुप्रै रहस्यहरु खुल्दै गएका छन् । धनुषा प्रहरीको मोष्ट वान्टेड सूचिमा रहेको यादवलाई पक्राउ गर्नु हरेक प्रहरी उपरीक्षकको प्रथम कार्यभार रहने गरेको बताउँदै आएपनि अन्तमा प्रहरी उपरीक्षक उत्तम राज सुवेदीले पक्राउ गरेरै छाडे । भाद्र ३१ गते सोमवार धनगढीबाट भारत छिर्ने क्रममा धनुषाबाट खटेको प्रहरीको विषेश टोलीले यादवलाई पक्राउ गरेको थियो । प्रहरी उपरीक्षक उत्तम सुवेदीले यादव कुन कारणले सिंहको हत्या गरेको विषयमा अनुसन्धान भईरहेको जानकारी दिनु भयो ।

धनुषाको बलहा सघारा (१ बस्ने यादव सुरुमा जनतान्त्रिक तराई मुक्ति मोर्चा ज्वाला समुहबाट सशस्त्र गतिविधिमा लागेका उनि पछि आप्mनै नेतृत्वमा कथित तराई एकता परिषद पार्टी गठन गरेका थिए । धनुषा,महोत्तरी,सर्लाही सिरहाको प्रहरीको सर्वाधिक खोजिको सुचिमा रहेका यादवलाई पक्राउ गरेपछि विगतमा भएका अझै कतिपय रहस्यमय हत्याको समेत पर्दाफास हुने भएको छ । 

  आप्mनै घरमा २०६५ पुस २७ गते साँझ बसि रहेको अवस्थामा हतियार सहित आएका यादव सहितको टोलीले हत्या गरेको थियो । उमा सिंह हत्या घटनामा उनकी भाउजु ललिता सिंह र नेमलाल पासमान लाई जिल्ला अदालत धनुषाले जन्म कैदको सजाय सुनाएको छ । त्यसैगरि सो घटनाका अर्को अभियुक्त माओवादी नेता श्रवण यादवलाई अदालतले साधारण तारिखमा रिहा गरेको छ भने भतिाजा अभिषेशलाई समेत अदालतले साधारणमा रिहा गरेको थियो । प्रहरीको प्ररम्भीक प्रतिवेदनमा सिंहको हत्या जमिनी विवादको कारण भएको र उमेशसंग ललिताको रहेको सम्पर्कको कारणले उनले रकम लिएर हत्या गराएको प्रहरीको दावि रहेको छ । सिंहको हत्या पछि नेपाल पत्रकार महासंघले आन्दोलनको घोषणा गरेको थियो । आप्mनै नेतृत्वमा सशस्त्र समुह गठन गरेर हत्या अपहरण जस्ता क्रियाकलाप गर्दै आएका थिए । प्रहरीले संचारकर्मी सिंहको हत्याको कारण र यसमा संलग्न रहेको अन्य व्यक्तिको समेत नाउ यादव पक्राउ परेपछि खुल्ने बताइएको छ । प्रहरीले यादवलाई मोवाइलको लोकेशनको आधारमा पक्राउ गरिएको हो । यादवले प्रयोग गर्दै आएको मोबाइल फोन टूेस गरी उनी धनगढीमा रहेको सूचना प्राप्त भए पछि करिब एक साताको अनुसन्धान बाट धनगढीको गौरी फेन्टा बाट नियन्त्रणमा लिइएको सुवेदीले बताए । यादवले प्रयोग गर्दै आएको युटीएलको सीमले लोकेसन पता लगाउन कठिनाई भयो सुवेदीले भने, विशेष टोलीले लैण्ड लाइन फोन पता लगाइ सके पछि यादवको घरको पता लगाइयो ।

सुवेदीका अनुसार यादव धनगढीमै आफ्नो घर बनाई श्रीमती र बाल बच्चाका साथ बस्दै आएका थिए । प्रहरीको टोलीले उनको घरमा छापामारी गर्दा फेला न परेको र करिब ५०० मिटरको दुरीमा रहेको भारतीय सिमाना बाट भाग्ने प्रयास गरि रहेकै बेला यादवलाई विशेष टोलीले नियन्त्रणमा लिएको उनले बताए । स्वामीजीले उमाको हत्या किन गरेको हो, कसले गर्न लगाएको हो, हत्यामा अरु संलग्नहरु को(को छन लगायतका प्रश्नहरुको उत्तर आउने दिनमा प्रहरीले अनुसन्धानको क्रममा खुलाई देश र जनतालाई उक्त रहस्यबाट पर्दाफास गर्नु जरुरी छ ।

मिति ः २०७०÷६÷६

इजाजत प्राप्त हातहतियार बुझाउन प्रशासनको आग्रह

द एक्सक्लुसिभ सम्वाददाता
जनकपुरधाम............
जिल्ला प्रशासन कार्यालय धनुषाले अगामी संविधानसभा निर्वाचनलाई शान्तिपुर्ण र भयरहित वताबरणमा सम्पन्न गर्नका लागि इजाजत प्राप्त हातहतियारहरु एक हप्ता भित्र बुझाउन सर्वसधारणमा आग्रह गरेको छ ।
जिल्ला प्रशासन कार्यालय धनुषाले १ असोजमा  एक सूचना जारी गरी आगामी मंसीर ४ गते हुन लागेको संविधानसभाको निर्वाचनलाई शान्तिपुर्ण र भयरहित वातावरणमा सम्पन्न गर्न हातहतियार खरखाजाना ऐन २०१९ को दफा ८ बमोजिम विभिन्न व्यक्तिहरुसंग रहेको इजाजत प्राप्त हातहतियारहरु आफूलाई पायक पर्ने स्थानिय प्रहरी कार्यालयमा अनिवार्य रुपमा बुझाउनको लागि सर्वसधारणसंग आग्रह गरेको छ ।
असोज ६ गते भित्र हातहतियार बुझाउनुपर्ने सूचनामा जनाइएको छ । सूचनाको अटेर गरी हथियार नबुझाएमा तथा पछि फेला परेको खण्डमा त्यस्ता व्यक्तिलाई कडा कारवाही गरिने जिल्ला प्रशासन कार्यालयले जनाएको छ ।
यस्तै, जिल्ला प्रशासन कार्यालय महोत्तरीका साथै सर्लाहीले पनि जिल्लाबासिलाई आफुहरुसँग भएको ईजाजत प्राप्त हातहतियार असोज ६ गतेभित्र स्थानिय प्रहरी कार्यालयमा बुझाउन आग्रह गरेको छ ।
मंसिर ४ गते हुने संविधानसभाको निर्वाचनलाई शान्तिपुर्ण र भयरहित वातावरणमा सम्पन्न गर्न हातहतियार बुझाउन आग्रह गरिएको कार्यालयले जनाएको छ । हातहतियार तथा खरखजनाको दफा ८ बमोजिम हातहतियार संकलन गर्न लागिएको प्रमुख जिल्ला अधिकारी हरिप्रसाद मैनालीले बताउनुभयो । प्राप्त हुन आएका हातहतियारहरू निर्वाचन परिणाम घोषणा भएको १५ दिनभित्र सम्बन्धित व्यक्तिलाई फिर्ता गरिने उल्लेख गरिएको छ । हातहतियार खरखजाना ऐन २०१९ को दफा ८ बमोजिम प्रशासनले सूचना जारी गर्दै तोकिएको समयभित्र अनिवार्यरूपमा हतियार बुझाउन भनेको छ । शनिवार समाचार तयार गर्दा सम्म कति हतियार बुझाइयो भन्ने सबालमा प्रजिअ मैनाली भन्छन,“ पायक पर्ने प्रहरी चौकीहरुमा बुझाउन भनिएको छ, अहिलेसम्म हामीले पुरा रेकर्ड पाएका छैनौं ।” धनुषामा करिब २ सय जति इजाजत प्राप्त हतियार रहेको बताइएको छ ।
उक्त ऐनले निर्वाचनका लागि उम्मेदवारको दरखास्त दिने मितिदेखि निर्वाचनको परिणाम घोषणा भएको सात दिनसम्मको अवधिभर सुरक्षासम्बन्धी सरकारी कर्मचारीबाहेक अरू कसैले निर्वाचन क्षेत्रमा लाइसेन्स लिएका हतियारसमेत लिएर हिड्न नहुने व्यवस्था गरेको छ ।
हुन त यस अघि पनि नेपाल सरकारले विभिन्न मितिमा स्थानिय व्यक्तिहरुले राखेको अवैध हातहतियार बुझाउन २०६९ सालमा सार्वजनिक गरिएको सूचना अन्तरगत धनुषामा १ नाल नलकटुवा, महोत्तरीमा १ नाल भरुवा, सर्लाहीमा १ नाल भरुवा, सिन्धुलीमा ११३ नाल भरुवा, रामेछापमा ४१ नाल भरुवा, दोलखामा ११३ नाल भरुवा बुझाएपछि जनकपुर अञ्चल प्रहरी कार्यालयले ३० साउन २०७० मा मध्य क्षेत्रिय प्रहरी कार्यालय हेटौडामा बुझाएको थियो । धनुषा ,महोत्तरी र सर्लाहीमा अवैध हातहतियारको बिगविगी रहेपनि हतियार बुझाइएनन ।
पछिल्लो ४ वर्षको तथ्याङक अनुसार धनुषामा १ सय १६ थान अवैध हतियार र १ सय ४८ जना व्यक्ति पक्राउ परेका छन । त्यसै गरी महोत्तरीमा अवैध हतियार ३८ थान अवैध हतियार र  ६७ जना व्यक्ति, सर्लाहीमा ६१ थान अवैध हतियार १ सय जना व्यक्ति पक्राउ परेको जनकपुर अञ्चल प्रहरी कार्यालयको तथ्याङक छ ।



 मिति ः २०७०÷६÷६