Wednesday, May 28, 2014

जिवनाथ चौधरी र मुकेश चौधरी बीच ‘डिल’ भएकै हो त ?


मुकेश चौधरी
 द एक्सक्लुसिभ सम्वाददाता
जनकपुरधाम............
जनकपुर बम काण्ड सम्बन्धि जनकपुरका सभाषद संजय कुमार साह र अर्जुन सिंह भनिने मुकेश चौधरी बीच भएको वार्तालाप सम्बन्धि अडियो टेपका लागि मुकेशले जीवनाथ चौधरीसँग डील गर्न थुप्रै प्रयास गरेको प्रमाणहरु खुल्न आएको छ ।
 २०६९ साल बैशाख १८ गते जनकपुरको रामानन्द चौकमा गराइएको बम विस्फोटनबाट ५ जनाको मृत्यु भएको थियो भने दर्जनौं मान्छे घाइते भएका थिए ।  उक्त घटनाको जिम्मेवारी मुकेश चौधरीले लिएका थिए । तिनै मुकेश चौधरी र घटनाका लागि निर्देशन दिएको जनकपुरका सभाषद संजय साहसँगको कुराकानीको टेप संजयका शत्रु जिवनाथ चौधरीलाई विक्री गर्नका लागि मुकेशले विभिन्न प्रस्तावहरु गरेको खुलेको छ । 
मुकेश चौधरीले जिवनाथ चौधरीलाई सन् १९ अगस्त २०१२ देखि २८ सेप्टेम्बर २०१२ सम्म पठाएका विभिन्न एसएमएसको विवरणलाई हेर्ने हो भन्ने दुवै जना बीच डिलका लागि कुराकानी भएको हुन सक्ने अनुमान लगाउन सकिन्छ ।  मुकेश चौधरीले टेप लिकआउट गर्नका लागि ५० लाख रुपैयाँको प्रस्ताव गरेको देखिन्छ । मुकेशले प्रस्ताव गरेको डिल नस्वीकारे जिवनाथका विपक्षीलाई नै टेप विक्री गर्न सक्ने र उनको शत्रु संजय साहलाई प्रमाण दिईसकेपछि उनलाई कानुनबाट जोगाउन सकिने मनसाय समेत मुकेशको हुन सक्ने समेत प्रस्तावको क्रममा पठाइएका वाक्यहरुबाट अर्थ लगाउन सकिन्छ । 
जीवनाथ चौधरी
मुकेश चौधरीको भारतीय मोवाइल नम्बर ९१७८९७५०४३७५ बाट जिवनाथ चौधरीको मोबाइल नम्बर ९८५४०२००१३ मा पटक पटक गरेको एसएमएस का आधारमा दुवै जना बीच डिल भएको हो कि भन्ने आशंका उत्पन्न भएको छ । धनुषा जिल्ला अदालतमा जिल्ला प्रहरी धनुषाले प्रमाणको रुपमा एसएमएसलाई पनि आधार बनाएको देखिन्छ । प्रहरीले मुकेश चौधरीले गरेको एसएमएसका विवरण प्रस्तुत गरेपनि जिवनाथ चौधरीको मोवाइलबाट एसएमएस मार्फत जवाफ फर्काइएको हो वा होइनन त्यस सम्वन्धि कुनै कुरा उल्लेख गरेको देखिदैन । 
एकातर्फ मुकेश चौधरीले जनकपुर बम काण्ड गराउनका लागि संजय साहसँग ओम प्रकाश यादव मार्फत भारु ५ लाख रकम पेशकी स्वरुप लिएको देखिन्छ भने अर्को तर्फ संजय साहसँग डिल गरिएको 
मुकेश चौधरीले जिवनाथ चौधरीलाई गरेको एसएमएस विवरण यस प्रकार छ ।
१९ अगस्त २०१२, आइतबार, विहान १०ः३५
जनकपुर बम काण्ड संजय साहले नै गराएको थियो । यो बम काण्ड तपाईलाई ज्यानले नै मार्ने उद्देश्यले गरिएको थियो । म संग घटनाको पुरा सत्य विवरण छ ।
१९ अगस्त २०१२, आइतबार, विहान ११ः३९
वबलबपउगचाबह२नmबष्।िअयm, एबकक धयचम स् ज्ञद्दघद्धछज्ञद्दघद्धछत्त, यो मेल खोलेर चेक गरिलिनुस ।
२१ अगस्त २०१२, मंगलबार, मध्यान्ह १२ः१४
तपाई काम गरिरहनु भएको छ । उत्ता तपाईको शत्रु तपाईको घर र होटलमा विष्फोट गराउने तयारीमा छन् । म तपाईलाई पटक पटक फोन गर्न सक्दिन ।
२२ अगस्त २०१२, बुधबार, विहान ११ः१४
तपाईले मेल चेक गर्नुभएको छ भने पक्कै पनि जनकपुर बम काण्ड सँग सम्बन्धित संजय टकला र मुकेश चौधरी बीच भएको वार्तालापको सानो स्याम्पल टेप सुन्नु नै भएको होला । तसर्थ तपाईले यो बुझि सक्नु भएको होला कि मसँग संजय टकलाको विरुद्ध के के छन् । जुन दिन बम काण्ड सम्बन्धित पुरा टेप सबैको सामुने आउनेछन्, दुनियाँको कुनै पनि ताकतले टकला र उसको गुरगालाई फाँसीमा झुन्डिनबाट कुनै कानुनले बचाउन सक्दैन । चौधरी साहव, संजय टकलाको बर्वादिको सहि किम्मत लगाउनु होला । पुरा काला सच्च तपाईको हातमा हुनेछ । जवाफ हुन सके एसएमएसको माध्यमले नै दिनु होला ।
२२ अगस्त २०१२, बुधबार, राति ८ः५९
चौधरीजी, अलि व्यस्त रहेको कारण मैले तपाईलाई फोन गर्न सकिन्न ।

२३ अगस्त २०१२, विहिबार, विहान ११ः१८
पुरा पच्चास लाख लाग्ने छ । हो वा होइन, तपाई माथि निर्भर छ । रह्यो कुरा संजय टकलाको, टेप आउट हुने वित्तिकै संजय मात्र होइन बरु अरु थुप्रै मान्छेहरु पनि जेल जाने छन् । टेप आउट भएपछि मलाई पनि धेरै कठिनाईको सामना गर्नुपर्ने हुनसक्छ । तपाई बच्चा जस्तो नसोच्नुस् । तपाईको दुश्मन शान्त भएर बस्नेबाला छैन ।
२४ अगस्त २०१२, शुत्रबार, दिनको २ः१८
म केही जरुरी कामले बाहिर गइरहेको छु । केही दिन हाम्रो कुराकानी हुन सक्ने छैन । र तपाईको म्याटरमा मैले सुरेन्द्रलाई तपाईसँग कुरा गर्न भनिसकेको छु । सुरेन्द्रको नामले तपाईलाई फोन आउने छ । तपाई उसंग कुरा गरेर फाइनल गर्न सक्नुहुनेछ ।
२५ अगस्त २०१२, शनिबार, दिउँसो २ः००
सुरेन्द्र ।
२५ अगस्त २०१२, शनिबार, दिनको २ः११
सुरेन्द्रले तपाईलाई फोन लगाईरहेको छ । कुरा गरिहाल्नुस् ।
२६ अगस्त २०१२, आइतबार, दिनको ५ः४८
चौधरीजी, सुरेन्द्रसँग मेरो कुराकानी भयो । यदि तपाईलाई टेप लिनुछ भने पेमेन्ट पहिले गर्नुपर्छ । भोलिसम्म तपाईले फाइनल जवाफ दिनु पर्छ । यदि भोलिसम्म तपाईको जवाफ आउँदैन भने डिल क्यान्सिल ।
२७ अगस्त २०१२, सोमबार, दिनको ५ः२४
चौधरीजी, तपाईले फाइनल जवाफ दिनुभएन । म तपाईको विपक्षीसँग पनि डिल गर्न सक्छु ।
२७ अगस्त २०१२, सोमबार, दिनको ५ः२७
तपाईको विपक्षीलाई स्याम्पल पठाइदिएँ ।
२७ अगस्त २०१२, सोमबार, राति १०ः४७
डिल क्यान्सिल ।
२८ सेप्टेम्बर २०१२, शुक्रबार, विहान १०ः५९
कसैले बताएको थियो कि तपाईको सोच परिवर्तन भईसकेको छ । तर, बताउनेले गलत बताएको थियो । मलाई कुरा गर्ने कुनै सौक छैन ।
उक्त एसएमएसका सम्बन्धमा जिवनाथ चौधरीलाई सोध्दा उनले पनि मुकेशले एकतर्फी रुपमा एसएमएस गरेको मोबाइलमा संग्रह गरेर राखेका एसएमएस देखाउँदै आफुलाई फसाउन तथा पैसा माग गर्नका लागि समेत एसएमएस पठाएको हुन सक्ने द एक्सक्लुसिभलाई बताएका छन् । 
मुकेश चौधरीले पठाएको एसएमएस धनुषा प्रहरीका तत्कालिन प्रमुख पुरुषोत्तम कँडेल, प्रहरी वरिष्ठ उपरीक्षक माधव जोशी, सिआइवी प्रमुख (हालका आइजीपि) उपेन्द्र कान्त अर्याल र प्रहरी महानिरीक्षक कुबेर सिंह राणा समेतलाई एसएमएस देखाई बम काण्डका मुख्य अभियुक्त संजय साहलाई कारवाही गर्न मौखिक उजुरी गरेको जिवनाथ चौधरीले द एक्सक्लुसिभलाई बताएका छन् । 
बम विष्फोट भएको दिन बम विष्फोट हुनुभन्दा पाँच मिनेट अगाडि मात्र मुकेश चौधरीले “भाईजी जल्दी निक्लु” अर्थात दाई छिटो निस्कनुस भनेर जिवनाथ चौधरीलाई एसएमएस गरेको चर्चा पनि हुने गरेको छ । उनले उक्त एसएमएसलाई आधार मानि प्रशासनलाई तत्कालै जानकारी गराएको भए बम विष्फोटनबाट भएको मानविय क्षतिलाई न्युन गर्न सकिन्थ्यो वा क्षतिलाई पुर्नतः रोक्न सकिन्थ्यो भन्ने जनकपुरमा चर्चा हालसम्म पनि भईनै रहेको छ । उक्त सबालमा जिवनाथ चौधरीले आफुलाई कुनै पनि एसएमएस नआएको दावी गर्छन । 
यदि मुकेश चौधरीले त्यस्तो कुनै पनि एसएमएस मलाई गरेको छ भने जिल्ला प्रहरी कार्यालय धनुषा र धनुषा जिल्ला अदालतमा समेत मेरो मोवाईल कलको कल डिटेल्स छ, त्यहाँबाट पनि पत्ता लगाउन सकिने भन्दै आफुलाई संजय साहले बदनाम गराउन र बम काण्डको अनुसन्धान प्रक्रियालाई डाइभर्ट गर्न योजना तहत षडयन्त्र गरेको जिवनाथ चौधरीले द एक्सक्लुसिभलाई बताएका छन् ।  
बम विष्फोट भएका दिन विस्फोट गर्नु भन्दा पहिला मैले नै जिवनाथ चौधरीलाई भीडबाट निस्कन फोन गरेको थिएँ भनेर मुकेश चौधरीले प्रहरी समक्ष गरेको बयान कागजमा उल्लेख गरिएको छ । जीवनाथ चौधरीसँग बराबर कुराकानी भइरहन्थ्यो, जिवनाथ चौधरीले मेरो पार्टी सहयोगको लागि धेरै पटक चन्दा सहयोग गरेको थियो, त्यसैले निजलाई मार्ने कुनै योजना थिएन भनेर मुकेश चौधरीले अदालतमा गरेको बयान कागजमा उल्लेख छ । यस सबालमा जिवनाथ चौधरीले पनि मुकेश चौधरीले प्रकाश विद्यार्थीको नाउँले आफुलाई चन्दा सहयोग गर्नका लागि फोन गरेको द एक्सक्लुसिभ समक्ष स्वीकार गरेका छन् । 
तर, आफुले कुनै पनि हालतमा सहयोग नगर्ने बताएपछि उनले जिविसका तत्कालिन एलडिओ सुर्यकान्त झा, इन्जिनियर शम्भु मिश्र, कर्मचारी युनियनका अध्यक्ष ज्ञानेन्द्रदेव लगायतलाई फोन गरी चन्दा मागेको कुरा कल डिटेल्सबाट पनि हेर्न सकिने जिवनाथ चौधरीले बताएका छन् । 
बम विस्फोट हुनुभन्दा केही दिन अगाडि मात्र प्रकाश विद्यार्थीको नाउँले मुकेश चौधरीले आफुलाई जनकपुरको एमाले कार्यालयमा बम विस्फोटन गराएको र चन्दा नदिए तपाईको होटल सिताप्यालेसमा समेत बम विस्फोट गराईदिने चेतावनी दिएको जिवनाथ चौधरीले बताएका छन् । आफुसँग पटक पटक मोवाइलमा कुराकानी    भएको देखाएर बम विस्फोटनमा समेत फसाउन मात्र मुकेशले आफुलाई फोन गरेको हुन सक्ने जिवनाथले बताएका छन् ।



२०७१ जेष्ठ ११ गते आईतबार

संजय साह र जिवनाथ चौधरी किन बने एक अर्काको ‘जानी दुश्मन’ ?

संजय साह 
द एक्सक्लुसिभ सम्वाददाता
जनकपुरधाम............

संजय साह र जिवनाथ चौधरी एक अर्काका जानी दुश्मन हुन भनेर जनकपुरमा जो कोहीले पनि भन्ने गर्छन । दुवै जनालाई जनकपुरमा मानिसहरुले ‘डन’, ‘माफिया’, र ‘गुण्डा’ को समेत संज्ञा दिने गरेका छन् । यद्यपि संजय साह एक राजनीतिक व्यक्ति समेत हुन । उनी संविधानसभाको चुनावमा  धनुषा निर्वाचन क्षेत्र नं. ४बाट दुई पटक सभाषद निर्वाचित भईसकेका छन् । उनी हाल सदभावना पार्टीका वरिष्ठ उपाध्यक्ष समेत हुन।  यसका अतिरिक्त भौतिक राज्य तथा निर्माण मन्त्रालयका पुर्व राज्य मन्त्रि समेत भईसकेका व्यक्ति हुन । उनी अहिले निलम्वित सभाषद हुन । हाल उनलाई जनकपुर बम काण्डको मुख्य अभियुक्तको रुपमा धनुषा जिल्ला अदालतले थुनामा राखि मुद्दाको पुर्पक्ष गर्ने आदेश अनुरुप सिरहा कारागारमा थुनुवा बन्दीको जिवन व्यतित गरिरहेका छन् । अर्को तर्फ जिवनाथ चौधरी जिल्ला विकास समिति धनुषामा सह लेखापालको रुपमा कार्यरत एक कर्मचारी हुन । रामानन्द युवा क्लवको पुर्व अध्यक्ष समेत रहिसकेका चौधरी अहिले जिल्ला विकास समितिमा भ्रष्टाचार गरेको आरोपमा अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगले विशेष अदालतमा मुद्दा दायर गरेको छ । उनी अहिले निलम्वित कर्मचारी हुन । यसका साथै उनी होटेल सिताप्यालेसका संचालक समेत हुन । दुवै जनाको समानता के हो भने छोटो समयमै अकुत सम्पत्ति हासिल गरेका छन भने दुवै जना आ(आफ्नो पदबाट निलम्बित छन् । संजय साह जेलमा गएपछि जिवनाथ चौधरी प्रति इङ्गित गर्दै नेकपा एमालेका केन्द्रिय सदस्य रघुविर महासेठले पत्रकार सम्मेलनमा जनकपुरका एक जना डन संजय साहको प्रवृतिलाई निरुत्साहित गर्न अर्को डनलाई सघाएको भएपनि उक्त डन पनि अब शक्तिशाली बन्न खोजेको आरोप लगाएका थिए । महासेठ जस्तै जनकपुरमा थुप्रै मानिसहरु संजय जेल गइसकेपछि अब जिवनाथ चौधरी झन सशक्त डन हुने खतरा रहेको आँकलन गर्न थालेका छन् ।
 जिवनाथ चौधरी 
किन भयो दुश्मनी ?
जिल्ला विकास समिति धनुषाका तत्कालिन सभापति राम चरित्र साहको कार्यकालमा संजय साहले जिविसबाट अन्दाजी बार्षिक रु. ४ लाखमा कवाडी ठेक्का लिएका थिए । कवाडको ठेक्का लिएको भएपनि राजमार्गमा आवतजावत गर्ने सवारी साधनहरुबाट आलु, प्याज, चामल, दाल, फलफुल, गाईभैसी सबैबाट राजश्व असुली गर्ने गर्थे । जिवनाथ चौधरीका अनुसार राजश्व दिन नमान्ने सबारी साधनका डूाइभर र कन्डक्टरलाई संजयका मान्छेहरुले कुटपिट गरी जवरजस्ती कर असुली गर्ने गर्थे । यसरी ४÷५ लाखको ठेक्कामा करोडौं रुपैयाँ अवैध तरिकाले संजयले कमाउन थालेपछि २०५८ साल तिर कवाड ठेक्का संजयलाई जिविसले सोझै नदिई प्रतिस्पर्धा गर्न लगाईयो । ४÷५ लाखमा पाउने ठेक्का प्रतिस्पर्धा गरी संजयले रु. १ करोड १० लाखमा कवाडको ठेक्का लिए । प्रथम किस्ता वापत २० लाख रुपैयाँ जिविसमा संजयले जम्मा गरे र करिव ९०÷९२ लाख रुपैयाँको ग्यारेन्टी नेपाल बंगलादेश बैंकमा जम्मा ग¥यो । बाँकी किस्ताको समय सकिएपछि पनि संजय साहले बुझाउन बाँकी रहेको रकम जिविसमा नबुझाएपछि जिविसले संजयलाई रकम भुक्तानी गर्न पटक पटक ताकेता ग¥यो । यता संजय साहले ठेक्कामा धेरै घाटा भएको हुनाले राजश्व मिनाहा गरिदिन जिविसलाई आग्रह ग¥यो । जिवनाथ चौधरीका अनुसार राजश्व मिनाहा गर्ने अधिकार जिविसलाई नभएको कारण उक्त रकम जम्मा गर्न जिविसले नेपाल बंगलादेश बैंकलाई पटक पटक पत्र लेख्यो । तर पनि नेपाल बंगलादेश बंैकले रुपैयाँ जम्मा गर्न नमानेपछि जिविसले नेपाल राष्टू बैंकलाई पत्र लेख्यो । त्यसपछि २४ घण्टा भित्र रकम भुक्तानी गरिदिन नेपाल राष्टू बैंकले नेपाल बंगलादेश बैंकलाई पत्र लेखेपछि बंगलादेश बैंकले जिविसलाई रकम बुझाएको थियो । त्यसपछि बंगलादेश बैंकले धितोमा राखेको संजयको जग्गा लिलाम गरी रकम असुली गरेको जिवनाथ चौधरीले बताएका छन् । चौधरीका अनुसार, संजयलाई के लाग्यो भने जिवनाथले नै गरेर ठेक्का कम्पिटिशनमा लिनुपरेको र राजश्व मिनाहा पनि हुन नदिनमा चौधरीले नै तत्कालिन एलडिओलाई सहमत गराएको आशंकामा संजयले आफुसँग दुश्मनी गरेको हो । यसका अतिरिक्त आफु पार्ट टाइममा विभिन्न संघ संस्थामा काम गर्न थालेपछि बढ्दै गएको लोकप्रियता र सामाजिक क्रियाकलापमा आफ्नो रुचि बढ्न थालेपछि संजय म बाट तर्सिएर मसँग दुश्मनी मात्र गरेनन् मेरो ज्यान समेत लिन पटक पटक गुण्डाहरुलाई परिचालन गरेको जिवनाथ चौधरी बताउँछन् । संजयले योजना बनाई राम विनोद यादव, ओम प्रकाश यादव र भरत झा समेतको सहयोगमा मेरो घरमा डकैती गर्न लगाएको जिवनाथ चौधरीको आरोप छ । संजय साहले मधेसमा रहेको भुमिगत आपराधिक समुहहरुसँग साँठगाँठ राखि आफु माथि सांघातिक हमला गराएको जिवनाथले आरोप लगाएका छन् । जिवनाथका अनुसार संजयकै निर्देशनमा भुमिगत समुहका आकाश त्यागी भन्ने श्रीराम यादवले जनकपुरको विश्वकर्मा चौक नजिक आफुमाथि गोली प्रहार गराएको, अर्जुन सिंह र प्रकाश विद्यार्थी भन्ने मुकेश चौधरी मार्फत संजयले जनकपुर बम काण्डमा आफुलाई मार्न भनी बम विस्फोट गराएको घटनाबाट पनि संजय साह मेरो ज्यानको पछाडि कति हदसम्म हात धोएरै परेको जिवनाथ चौधरीले बताएका छन् । आफुमाथि जहिले पनि संजयले आक्रमण गर्न लगाएको भएपनि आफु पनि संजय विरुद्ध आक्रामक नभई रक्षात्मक अवस्थामा रहि कानुनको सहाराबाट संजयलाई कानुनी कारवाही हुनुपर्छ भन्ने बाटो नै अख्तियार गरेको जिवनाथ चौधरीले द एक्सक्लुसिभलाई बताएका छन् । आफुले कहिल्यै पनि कसैको अपहरण, हत्या, लुटपाट तथा जवरजस्ती जग्गा कव्जा नगरेको, गरेको छु भने कसैले पनि देखाओस अनि मात्र आफुलाई माफिया वा गुण्डा भन्न मिल्ने तर्क राख्दै जिवनाथ चौधरीले आफु जहिले पनि समाजको सेवाका लागि अग्रसर रहेको बताएका छन् । यति कम समयमै कसरी अकुत सम्पत्ति आर्जन गरेको सबालमा बैंकको ऋणबाट व्यापार, व्यवसाय गरी सम्पत्ति आर्जन गरेको चौधरीले बताएका छन् । जग्गा व्यवसाय, निर्माण व्यवसाय र होटेल व्यवसायबाट आफुले सम्पत्ति आर्जन गरेको चौधरीको दावी छ ।
जिविसमा भ्रष्टाचार प्रकरण
जिविस धनुषामा कुल १ करोड १३ लाख रुपैयाँ भ्रष्टाचार गरेको अभियोगमा अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगले जिवनाथ चौधरीसँगै १६ जना कर्मचारी र ७१ जना उपभोक्ता समितिहरु गरी कुल ८७ जना विरुद्ध विशेष अदालतमा मुद्दा दायर गरेको छ । जनकपुरमा जो कोही पनि जिवनाथ चौधरी मार्फत नै जिविस धनुषामा भ्रष्टाचार हुने गरेको बताउने गर्छन । जिविस धनुषाकै कर्मचारीहरुका अनुसार पनि कुनै पनि एलडिओ सह लेखापाल रहेका जिवनाथ चौधरीको अनुमति विना कुनै पनि योजना वा कार्यक्रम तय गर्न सक्दैन्थे, वा भनौं जिविसमा जिवनाथको इसारा वेगर पत्ता पनि हल्दैन्थ्यो । जिविसका कुनै पनि कर्मचारीहरु जिवनाथ विरुद्ध बोल्ने आँट गर्दैनथे । तर, जिवनाथ चौधरी भने आफुले जिविसमा भ्रष्टाचारै नगरेको दावी गर्छन । अख्तियारले लगाएको मुद्दा सामाजिक सुरक्षा भत्ताको पेश्की फर्छौट सँग सम्बन्धित भएको हुनाले उक्त कुराको जवाफदेही सम्बन्धित गाविसका गाविस सचिवहरु रहेको चौधरीले द एक्सक्लुसिभलाई बताएका छन् । अख्तियारमा पनि आफुले भ्रष्टाचार गरेको कुनै प्रमाण फेला नपरेको तर, केही राजनीतिकर्मीको दबाबका कारण आफ्नो चरित्र हत्या गर्न र आफुलाई बदनाम गराउन मात्र प्रपन्च रचिएको चौधरीले बताएका छन् । आफुले तत्कालिन एलडिओ केदार बोगटीलाई समेत धाक धम्की नदिएको तथा एलडिओले पनि आफु बच्न मलाई फसाउन प्रचारबाजी गरेको उनले बताए ।
संजय साह माथि भ्रष्टाचारको आरोप
आफुमाथि भ्रष्टाचारको अभियोग लाग्दा जनकपुरका तथा कथित नागरिक समाज, समाजसेवी, गौसंरक्षण मञ्च र मधेस क्रान्ति फोरमले जिविसमा तालाबन्दी गर्नुका साथै जनकपुर पनि बन्द गराए, नगरमा विरोध प्रदर्शन पनि गरिरहे तर, संजय साह माथि पनि भ्रष्टाचार गरी अकुत सम्पत्ति हासिल गरेको अभियोगमा अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगले एक एक महिनामा तारेखमा बोलाउँदा ती नागरिक समाजहरु कहाँ थिए भन्ने जिवनाथ चौधरी प्रश्न गर्छन ।
संजय साहले ४ वर्षको आफ्नो सभाषदको कार्यकालमा संसदीय वजेट वापत प्राप्त हुने बार्षिक रु.१० लाखको दरले जम्मा रु. ४० लाखबाट विद्यालयहरुमा कम्प्युटर वितरण र खेलकुद सामग्री वितरणका नाममा नक्कली विल भरपाई तयार गरी कुनै पनि विद्यालयलाई एउटा पनि सामान नदिई अर्थात सामान नै खरिद नगरी जिविस धनुषाबाट सम्पुर्ण रकम झिकी भ्रष्टाचार गरेको चौधरीको आरोप छ । साह राज्य मन्त्रि भएको बेलामा आफ्नो पदको दुरुपयोग गरी कर्मचारीहरुको सरुवा बढुवामा करोडौ रकम कमिशन लिएको, सडक मरम्मतको नाउँमा शहरी विकास तथा भवन निर्माण विभाग डिभिजन कार्यालय जनकपुर धनुषामा ५ करोड भन्दा वढीको अख्तियारी पठाई आफ्नै पार्टी मधेसी जनअधिकार फोरम लोकतान्त्रिकका नेता तथा कार्यकर्ताहरुलाई जनकपुर नगरपालिकाको विभिन्न वडाहरुमा उपभोक्ता समितिको अध्यक्ष बनाई, कामै नगरी प्राविधिक र कार्यालय प्रमुखलाई धाक धम्की दिई मुल्याङ्कन गराई सम्पुर्ण रकम संजय साहले आफै भ्रष्टाचार गरेको जिवनाथ चौधरीले आरोप लगाएका छन् ।
अबैध जग्गा कब्जाको आरोप
संजय साहले जनकपुर नगरपालिका वडा नं.२ स्थित रहेको रामजानकी मन्दिरको टूष्टको नाउँमा रहेको ३० कठ्ठा जग्गा किर्ते, जालसाजी र मिलेमतोमा अबौंको जग्गा आफ्नो नाउँमा गराएको जिवनाथ चौधरीले आरोप लगाएका छन् । आफुले कहिल्यै पनि कुनै गुठी वा मठ मन्दिरको जग्गा अबैध तरिकाले नहड्पेको, यदि त्यसो हो भने कसैले सावित गरेर देखाईदिओस चुनौति दिँदै जिवनाथ चौधरीले संजय साहले मन्दिर, गुठी र सरकारी जग्गाहरु समेत किर्ते गरी आफ्नो नाउँमा पारित गराउने गरेको आरोप लगाएका छन् । यति मात्र होइन रत्न सागर मन्दिरका महन्थ बैकुण्ठ दासले विभिन्न मठ मन्दिरका जग्गाहरु अवैध तरिकाले अनधिकृत रुपमा विक्री गरिरहेको र वैकुण्ठलाई संजय साह पक्राउ पर्नु अघिसम्म उनले नै संरक्षण गरिरहेको चौधरीले आरोप लगाएका छन् ।
क्यासिनो प्रकरण
जिवनाथ चौधरीले संचालन गरेको होटेल सिताप्यालेसमा केही महिना अघि क्यासिनो संचालन गर्न लागेको सबालमा जनकपुरमा चौतर्फी विरोध भएको थियो । गौसंरक्षण मञ्चका केन्द्रिय अध्यक्ष जगदिश महासेठले विज्ञप्ति जारी गरी उक्त क्यासिनोबाट जनकपुरका यूवाहरु विग्रने, जुवाको लत लागेर भविष्य नै वर्वाद हुने र जनकपुरको भविष्य नै अन्धकारमा पर्ने र होटेल मालिक धन कमाउने भन्दै विरोध प्रदर्शन समेत गरेका थिए । उक्त सबालमा जिवनाथ चौधरी भन्छन,“ मेरो होटेल वन स्टारको हो र मैले नेपाल सरकारको पर्यटन तथा नागरिक उडययन मन्त्रालयबाट अन्तराष्टिूय विमान स्थल र तारे होटेलमा विद्युतिय मनोरञ्जनात्मक खेल संचालन गर्ने अनुमति लिएका हेप्पी आवर प्रा.लि. काठमाण्डौ सँग सम्झौता गरेको थिएँ । विदेशी पर्यटनहरुको लागि मात्र र नेपाली नागरिक बाहेकलाई मात्र उक्त मनोरञ्जन लिन तथा कुनै पनि गैरकानुनी काम नगराउन जनकपुर नगरपालिकाबाट समेत इजाजत लिईसकेको हुनाले मैले सम्झौता गरेको थिएँ । आफु पनि समाजसेवामा लागेको हुनाले स्थानियवासीहरुको आग्रहलाई दृष्टिगत गर्दै मैले उक्त सम्झौता गरे पनि संचालन हुन दिइन ।”
राकेश नेपाली हत्या प्रकरण
माओवादीको भातृसंगठन वाइसिएलका नेता राकेश नेपालीको भारत विहारको सितामढीमा गोली प्रहार गरी हत्या गरिएको थियो । उक्त हत्या प्रकरणमा जिवनाथ चौधरीको नाउँ मुछिएको थियो । चौधरीले नै भारतीय सुटरलाई सुपारी दिई हत्या गर्न लगाएको आरोप समेत लागेको थियो । उक्त सबालमा जिवनाथ चौधरीले तत्काल केही कुरा नगर्ने र उक्त सबाल समेत अहिले नसोध्न द एक्सक्लुसिभलाई आग्रह गरेका थिए । 
जिवनाथ चौधरीले संजय साह विरुद्ध लगाएका यी सम्पुर्ण आरोपहरुको खण्डनका लागि संजय साह जेलमा भएका कारण उनको धारणा उपलब्ध हुन सकेन । 

२०७१ जेष्ठ ११ गते आईतबार

एडिबीको राजनीतिकरण

जनकपुर नगरपालिकाका पुर्व मेयर बजरंग साहको अगुवाईमा
एडीबी परियोजना बचाउ अभियान अन्र्तगत निकालिएको जुलुस ।
द एक्सक्लुसिभ सम्वाददाता
जनकपुरधाम............
जनकपुर नगरपालिका एकीकृत शहरी विकास आयोजना कार्यान्वयन इकाईले आयोजना अन्त्य नभएको स्पष्ट पारेको छ । आयोजना व्यवस्थापक गंगा प्रसाद यादवले विहिवार एक प्रेस विज्ञप्ति जारी गरी जनकपुर नगरपालिका भरको २६ किलो मिटर सडक र सोही दुरीमा ढल र फूलगामामा तय भएको व्यवस्थित ल्याण्डफिल साइटको निर्माण्ँको आयोजना का कार्यहरु संचालनमा नै रहेको जनाएका छन ।    फोहर व्यवस्थापन गर्ने कार्यको लागि विगतमा गुठी संस्थान केन्द्रीय कार्यालय र जनकपुर नगरपालिका बिचमा २०७० साल असार ३१ गते फूलगामा गाविसमा १२ विघा १७ कठ्ठा १७ दशमलव ५ धुर जग्गा २० वर्षे लिजमा लिने गरी सम्झौता भैसकेको र उक्त स्थानको माटो परिक्षणको कार्य समेत सम्पन्न भैसकेको जनाइएको छ । फूलगामामा ल्याण्डफिल्ड साइटको जग्गा राजर्षि जनक विश्वविद्यालयको लागि प्रस्तावित जग्गा भएको भनी विभिन्न व्यक्तिबाट आएको अभिव्यक्तिका कारण परियोजनामा केही ढिलाई मात्र भएको विज्ञप्तिमा उल्लेख छ ।   एडिबीको कार्य तत्कालै सुचारु गर्न जनकपुरधाममा सक्रिय विभिन्न युवा क्लबहरुले माग गरेको छ । जनकपुरधामको शौन्दर्यीकरणको निम्ति एडिबीको सहयोगमा संचालित २६ किलोमिटरको पक्की सडक र वैज्ञानिक प्रविधिबाट फोहोर व्यवस्थापन गर्न फूलगामामा निर्माण गर्ने भनिएको ल्याण्डफिल्ड साइटको कार्य तत्काल सुचारु गर्न माग गरेको हो । एडिबी परियोजना बचाउ संघर्ष समितिको माग प्रति समर्थन जनाउदै क्लबले परियोजना तत्कालै सुचारु गराउन दवाव दिने निर्णय गरिएको समितिद्वारा जारी विज्ञप्तिमा उल्लेख छ ।   एडिबी परियोजना बचाउ संघर्ष समितिको विहिवार बसेको वृहत भेलामा राम युवा कमिटी, राम जानकी युवा कमिटी, महावीर युवा कमिटी, गणेश युवा कमिटी, जिरो माइल युवा कमिटी, भैरव युवा कमिटी, जनकपुर युथ क्लब, जनकपुर युवा मंच, रामानन्द युवा क्लब, चनचेतना युवा कल्वले समर्थन जनाएको छ । यस्तै युवा नेपाल, जनकपुर अंचल ग्यास व्यवसायी संघ, समाजवादी युवा लिग, जनक युवा क्लब, माई युवा कमिटी, कुर्मी समाज सेवा समिति र अमृत युवा कमिटीले समर्थन जनाएको विज्ञप्तिमा उल्लेख छ ।    
एडीबी बचाऔं जनकपुर बनाऔं अभियान अन्तर्गत 
जनकपुरको जनक चौकमा शुक्रबार देखि 
अनिश्चित कालिन धर्नामा बसेका अभियानीहरु ।

केही राजनीतिक दलका अगुवाले आफनो व्यक्तिगत स्वार्थ पुरा गर्न फूलगामामा सर्वेक्षण र डिजाइन समेत भई टेण्डर गर्ने अन्तिम समयमा अवरोधको सृजना गर्न थालेको संघर्ष समितिले ठहर गरेको छ । नेपाली कांग्रेस नगर कार्य समितिले एडिबी परियोजना बचाउ संघर्ष समितिको कार्यको विरोध गरेको छ । नेपाली कांग्रेस नगर कमिटी जनकपुरले जनकपुर नगरपालिकाको समग्र विकासमा महत्वपूर्ण मानिएको एसियाली विकास बैंकको एकीकृत सहरी विकास परियोजनाका सन्दर्भमा नेपाली काग्रेसप्रति गरिएको नकारात्मक प्रचारमा सत्यता नभएको सो पार्टीले स्पष्ट गरेको छ ।  सो पार्टीको जनकपुर नगर कार्यसमितिद्वारा बिहीबार आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा पार्टी जिल्ला सभापति रामसरोज यादवले परियोजनाको तेस्रो चरणको कार्यक्रमअन्तर्गत ल्यान्डफिल्ड क्षेत्रका लागि भनी चयन गरिएको पूmलगामा गाविस उपयुक्त नभएको तथ्यतर्फ ध्यानाकर्षण गराउदा परियोजना फिर्ता जानेजस्ता भ्रम उत्पन्न गरिएको  बताए ।  परियोजनाबाट निर्माण हुने सडक तथा ढलको सर्वे डिजाइन सम्पन्न हुन लागेको र त्यसको प्रतिवेदन पनि यथाशीघ्र सम्बन्धित निकायमा स्वीकृतिका लागि जाने अवस्था रहेको बताउदै उनले ल्यान्डफिल्ड क्षेत्रका बारेमा स्थानीय निकायका एक हजारभन्दा बढी जनताले हस्ताक्षर गरी सो स्थलमा ल्यान्डफिल्ड साइट निर्माण गर्न नहुने भनी नगरपालिका तथा जिल्ला प्रशासनमा लिखित निवेदन दिएको र विमानस्थल विस्तार गर्दा चराचरुङगीहरुको अवस्थालाई ध्यानमा राखी सो क्षेत्रबारे पुनविर्चार गर्न ध्यानाकर्षण गराइएको हो भने ।    एडिबीको परियोजना समाप्त हुन लागेको भनी बदनियत पुर्ण तरिकाले भ्रामक र कपोकल्पित तरिकाले प्रचारवाजी, नाराबाजी तथा नौटंकी ढंगले हस्ताक्षर अभियान संचालन गर्ने गरेको जनाएका छन् । उनले संघर्ष समितिका संयोजक पूर्व मेयर बजरंग प्रसाद साहको भ्रमपुर्ण कार्यको भत्र्सना समेत गरेका छन् । 
फूलगाममा ल्याण्डफिल्ड साइट निर्माण हुन नसक्ने भन्दै १ हजार भन्दा बढी स्थानियहरुले हस्ताक्षर समेत गरेकाले स्थानियको इच्छा विपरित फूलगामामा नै ल्याण्डफिल्ड साइट निर्माण गर्न लगाउनु धोका हुने उनले तर्क गरेका छन् ।   उक्त स्थल प्रस्तावित राजर्षि जनक विश्वविद्यालयका लागि पहिला नै छनोट भैसकेकाले फूलगामामा ल्याण्डफिल्ड साइट निर्माण गर्न नमिल्ने तर्क गरेका छन् ।  धनुषाको पुष्पलपुर, सिनुरजोडा, धारापानी तथा   गोपालपुरमा विकल्पका रुपमा लिनुपर्ने उनले माग गरेका छन् । 


२०७१ जेष्ठ ११ गते आईतबार

गंगासागर सफाई अभियान जनकपुर विकासमा बीजबिन्दु त होईन ? -रोशनकुमार झा

 
रोशनकुमार झा

गंगासागरको एक कुनामा प्रहरीहरु खटेका छन् । अर्को कुनामा नेपाली सेना छन् । बीचमा नागरिक समाजका व्यक्तिहरु । त्यस्तै एउटासमूहमारहेका महिलाहरु पनि कोदालो उठाएका छन् । युद्धस्तरमा काम भईरहेको छ, मानौ कुनै उत्सवको तयारी भईरहेको होऊन । विवाहपञ्चमी, रामनवमी, छठ वा त्यस्तै कुनै पर्वको बेलाको जस्तै । तर यो कुनै धार्मिक उत्सव भने होईन । यतिकैमा एक व्यक्ति आउँछन् र एउटा भाँडोमा ‘जुस’ खन्याउन थाल्छन् । यो ‘जुस’ गंगासागर सफाईमा खटिएका अभियानीहरुको लागि कसैले पठाईदिएका छन् । अर्को तर्फबाट एक जना पानीका ‘कार्टुन’हरु ल्याउँदैछन् । कसले ल्याउँदैछन् भन्ने कुरा धेरैैलाई थाहा छैन, धेरैले वास्ता पनि गरेको छैन । तर सबैले त्यो पानी तिर्खाएको बेलामा खाईरहेका छन । हो गंगासागर सफाई अभियान मेलामय भएको छ । जहाँ सबैले ‘धार्मिक आस्थाजस्तै’ दानपुन्य गर्ने अवसर पाएका छन । यो दान आर्थिक होईन, भौतिक हो । श्रमदान हो । 
उता पानीबाट फोहर निकाल्ने क्रममा एक जना प्रहरीको खुट्टा काटिएको छ । जुनियर रेडक्रसका एक टोली उता लाग्छन् संगै छन् नेपाल पत्रकार महासंघ धनुषाका पुर्व सभापति रामाशिष यादव । आज गंगासागर सफाई अभियान, जनकपुर सफलतापुर्वक ११ सप्ताह पुरा गरेको छ । 
पत्रकार ध्रुवकुमार झा, कलाकार घनश्याम मिश्र, युवा नेता सरोज मिश्रा, युवा अभियानकर्मी तनवीर आलमलगायतकाहरु पेखरी भित्र पसेर फोहर निकाल्दैछन् । गंगा दशहरासम्म गंगासागरलाई नुहाउनयोग्य बनाउनु यस अभियानको लक्ष्य हो । 
Clean Janakpur, Green Janakpur अभियान अन्तर्गत क्बखभ ज्ष्कतयचष्अब िएबिअभक नाम दिएर सुरु गरिएको अभियानले जनकपुरमा एउटा आन्दोलनको रुप लिएको छ । केहि सिमित व्यक्तिहरुको सत्प्रयासबाट सुरु भएको यो अभियान अहिले जनकपुरको साझा अभियान बनिसकेका छन । 
जनकपुरको चर्चित ‘वेलकम होटल’का मालिक विजय झुनझुनवालाले, चिया गफमा गंगासागर प्रदुषित भएको कुरा उठाउँछन् । र यसको संरक्षण गर्न पाईला चाल्नु पर्ने प्रस्ताव राख्छन् । नेपाल पत्रकार महासंघ धनुषाका पुर्व सभापति रामाषिश यादवले यस प्रस्तावलाई मुर्तरुप दिनुपर्ने भन्दै योजना बनाउन थाल्छन् । मानवअभिकारकर्मी विजय दत्त तत्काल गंगासागरको सफाई अभियानकैरुपमा सुरु गर्नु पर्ने भन्दै सबै क्षेत्रसंग समन्वय गर्न थाल्छन् । यता मानव अधिकारकर्मी अधिवक्ता राजकुमार महासेठ कोदालो उठाउँछन् र सुरु हुन्छ, प्रसिद्ध गंगासागरको सफाई सम्बन्धी अभियानरुपी महायज्ञ । यस यज्ञमा आहुति दिने सामानहरुको सरञ्जाम गर्न जनकपुर अञ्चल प्रहरी कार्यालयका वरिष्ठ प्रहरी उपरीक्षक शिव लामिछानेले । उनीसंगै आएका प्रहरीहरुले सफाई गरिरहेको हेर्दा भगवान रामचन्द्रले लंका जाने क्रममा बनाउन लगाएका रामसेतु निर्माणका लागि खटेका बाँदरहरुको कल्पना आउन थाल्छ । 
अहिले गंगासागर सफाई अभियानमा पत्रकार, महिला समूह, व्यापारी, सेना, शसस्त्र प्रहरी, नेपाल प्रहरी, मानव अधिकारकर्मी, नागरिक समाज, विद्यार्थीलगायत सबै क्षेत्रका व्यक्तिहरु क्रियाशील भएका छन । प्रत्येक शनिवार हुने सफाई अभियानमा सयौंको संख्यामा मानिसहरुको उपस्थिती हुन थालेका छन । कसैलाई बोलाईँदैन, कसैलाई काममा लगाईँदैन, सबैले आफुले सक्ने जति काम गर्छन्, आफुले हेरेजति काम गर्छन । काम गर्न नसक्नेहरु पोखरीको डिलमा बसेर अभियानकर्मीहरुको हौसला बढाउँछन् स हरहर महादेव, र जय जानकीको गुँजले वातावरण छिन छिनमा थर्कमान हुन्छ । मन  अह्लादित बन्ने गरेको छ । 
गंगासागर सफाई अभियान पछिल्लो समयमा विद्यालयहरुमा पस्न थालेको छ । जनकपुरका ठुला विद्यालयहरुमा गएर विद्यार्थीहरुलाई सरसफाईप्रति चेतना जगाउनु, उनीहरुलाई अभियानमा सरिक गराउनु र उनीहरुलाई सुन्दर जनकपुर निर्माणका लागि उत्प्रेरित गर्नु अभियानको उद्देश्य हो । यसबाट भावी पुस्ताले जनकपुर पुनर्निमानमा संलग्न हुने विश्वास लिईएको छ । सरसफाई अभियानको विद्यालय पस्ने कार्यक्रमले सफलता पाउन थालेको छ । विद्यार्थीहरु बैनर, प्लेकार्ड लिएर गंगासागरको डिलसम्म पुग्छन् । सरसफाई गर्छन । र त्यसैगरि ¥याली गर्दै फर्कन्छन । उनीहरु गंगासागर पोखरीको छेऊछाउमा भएका घरहरुमा पनि पस्छन् । गंगासागर सफा गर्नु पर्ने आवश्यक्ता बोध गराउँदै फोहर पोखरीमा नफाल्न आग्रहगर्छन । यसै अभियानको प्रतिफल हो गंगासागर सफा हुँदैछ । 
गंगासागर सफाई अभियानकोमुख्य विशेषता हो की यो स्वस्फुर्तरुपमा सुरु भएको छ । यो ‘डोनर’द्वारा गरिने प्रायोजित कार्यक्रम होईन । यो पुर्ण ‘भोलुन्टरीज्म’मा आधारित छ । अभियानीहरु अन्तस्करणको आवाज सुनेर, अभियानको सुरुवात गरेका छन । थपिएका अभियानीहरु पनि आत्माको आवाज सुनेरै सरिक भएका छन । सरसफाईमा प्रयोग हुने सामानहरु विभिन्न व्यक्तिहरुले किनि दिएका छन् । कतिपय अभियानीहरु घरबाटै बोकेर ल्याउँछन् । सरसफाईमा आउनेहरुलाई सम्मानको भावले हेरिन्छ । नआउनेलाई सार्वजनिकरुपमा अह्वान गरिन्छ । कुनै प्रचार छैन् । कुनै तामझाम छैन् । न नामको लोभ छ न दामकै लोभ । अभियानको सुत्रपात गर्नेहरुलाई खानलाउन पुगेकै छ । अभियानीहरुमा समर्पण र निरन्तरता छ । यो विशुद्धरुपमा अभियान हो । यसको कुनै संगठन छैन । तर संगठितरुपमा काम हुन्छ । 
गंगासागर सफाई अभियानको अर्को चरणमा पण्डितहरुसंग अन्तक्र्रिया गरिनेछ । उनीहरुलाई गंगासागरमा निर्माल नफाल्न लगाउन आग्रह गरिनेछ । त्यस्तै ‘गंगा आरती’ गर्ने योजना पनि हो अभियानको । गंगासागरको डिलमा ‘लाईटीङ्ग’ गर्नका लागि नेपाल विद्युत प्राधिकरणलाई आग्रह गरिएको छ । यस्ता अनेक योजनाहरु छन् जुन अभियानले बनाएकोछ र सबै योजनाहरु कर्यान्वयन हुने जनकपुरबासीले आशा गरेका छन् । अभियानका मुख्य हर्ताकर्ताहरुको छवि तथा उनीहरुको स्वार्थहीन क्रियाकलापले उनीहरुमाथिको विश्वास बढ्दैछ । 
जनकपुर अन्धकारपुर्ण नगरी हो । बहुदल आएपछि जनकपुरको विकास अधोगति तिर उन्मुख हुन थालेको जानकारहरु बताउँछन् । अझ मधेश आन्दोलनले जनकपुरलाई विकासको सवालमा ५० वर्ष पछाडी धकेलिदिएको छ । जनकपुर पुनर्निर्माणको प्रतिक्षामा काकाकुल भएका छन् । यस्तो परिस्थितीमा झरी भएर आएका छन् जनकपुर नागरिक समाजका यी एक दर्जन अगुवाहरु । यसले जनकपुरवासीमा एउटा आशाको सञ्चार गरेका छन् । युरोप पुनर्निर्माण काललाई ईतिहासमा ‘रिनाशा’ भनेर बुझिन्छ । त्यसही ‘रिनाशा’को सञ्चार जनकपुरमा त हुन लागेको छैन ? सम्भव छ, यी अगुवाहरुले विगतम आर्जनको प्रतिष्ठा, यिनीहरुको जनकपुरमा रहेको प्रभाव र उनीहरुको संकल्पले जनकपुरमा राम्रो दिन आउन थालेको संकेत गरेको छ । जनकपुरको आकाशनै फाटेको समयमा एउटा कुनाबाट रफु गर्ने कामको सुरुवात भएको छ ।
अहिलेको आवश्यक्ता भनेको यो अभियानलाई अरु पोखरी तिर विस्तार गर्नु हो । पोखरीको सफाई तथा संरक्षणको काम पुरा भए जनकपुरको आधा कायाकल्प आफै हुनेछ । जनकपुरको सौन्दर्य भनेकै यहाँका पोखरी र मठमन्दिरहरु हुन । त्यसपछि यो अभियानलाई अरु क्षेत्रतिर पनि बढाउँदै लानु पर्छ । दोस्रो चरणमा जनकपुरका व्यापारिक प्रतिष्ठानका बोर्डहरु मैथिली भाषामा लेखाउने अभियान सुरु गरियो भने उत्तम हुनेछ । जनकपुर मिथिलाको केन्द्र हो र यहाँको हरेक कुराहरु मैथिली भाषामा भएमात्र यसको पहिचान जोगिनेछ । Clean Janakpur, Green Janakpur  Save / Historical Janakpur अभियानले जनकपुरको विकासमा क्रान्ति ल्याउने आशासहित । अस्तु ।


२०७१ जेष्ठ ११ गते आईतबार

रेल्वे कर्मचारीहरुको व्यवस्थापन सम्बन्धि प्रतिवेदन

द एक्सक्लुसिभ सम्वाददाता
जनकपुरधाम............
नेपाल रेल्वे कम्पनीले प्रदान गर्दै आएको रेल्वे सेवा हाल पुर्णतःबन्द भइसकेको छ । जयनगर(जनकपुर(वर्दिवास खण्डमा हाल ब्रोड गेज रेल लाइन विस्तार हुन गइरहेको हुँदा रेल्वे सेवा विस्तार एवं विकास गरी पुननिर्माण समेत गर्ने सिलसिलामा हाल रेल्वे सेवा बन्द भइसकेको अवस्थामा छ । उक्त निर्माण सम्बन्धि कार्य सम्पन्न भई पुनः रेल्वे सेवा सञ्चालन हुन कम्तीमा पनि ३ वर्ष लाग्ने बुझिन आएको छ । यता रेल्वेमा कार्यरत कर्मचारीहरुको माग र कर्मचारी व्यवस्थापन सम्बन्धमा १८ पुष २०७० मा एक महिना भित्र सुझाव सहितको प्रतिवेदन पेश गर्न उच्चस्तरिय कमिटि गठन भएको छ । रेल विभागका महानिर्देशक अनन्त आचार्यको संयोजकत्वमा, भौतिक पुर्वाधार तथा यातायात मन्त्रालयका उपसचिव राजेन्द्र नेपाल, शाखा अधिकृत राजेश पन्थी, रेल विभागका कानुन अधिकृत ऋषि पौडेल, नेपाल रेल्वे कम्पनीका कर्मचारीहरु अमर बहादुर कार्की, चन्देश्वर ठाकुर, कपिलदेव राय, ललन झा, अरुण कुमार कापर र निमित्त महाप्रवन्धक रामेश्वर यादव सहितको १० सदस्यीय कमिटिले प्रतिवेदन समेत पेश गरिसकेको छ ।
नेपाल सरकारले रेल विभाग समेत स्थापना गरी सञ्चालनमा ल्याएको र सार्वजनिक लेखा समितिले समेत रेल्वे विभाग मार्फत रेल्वे सेवा सञ्चालन गर्न निर्देशन दिएको समेत अवस्था देखिँदा अब कम्पनीलाई यथावत् रुपमा सञ्चालन गरी निरन्तरता दिनु व्यवहारिक दृष्टिकोणबाट समेत औचित्यपुर्ण रहेको नदेखिएको हुँदा कम्पनी ऐन अन्तर्गतको कार्यविधि पुरा गरी कम्पनी विघटनको प्रक्रिया अघि वढाउन उचित देखिन्छ भनी उक्त प्रतिवेदनमा उल्लेख छ ।
रेल्वे सेवा बन्द भएपछि सुनसान जनकपुर रेल्वे स्टेशन ।
कम्पनीमा हाल स्थायी ४९ जना, अस्थायी १०८, करार १, ज्यालादारी २ समेत गरी जम्मा १६० जना कर्मचारी रहेको देखिएको हुँदा कम्पनी विघटन गर्नु अघि निज कर्मचारीहरुलाई अवकास हुँदा प्रदान गर्ने सेवा सुविधा रकमको वारेमा समेत एकिन हुनुपर्ने देखिन्छ । उपयुक्त सुविधा रकमको वारेमा निर्धारण भएपछि प्रथम चरणमा स्वेच्छिक अवकासको लागि निश्चित समयावधि दिई दरखास्त माग गर्ने र सो को आधारमा अवकास दिने नीति अवलम्वन गर्न उपयुक्त देखिएको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ ।
कम्पनीका अस्थायी, ज्यालादारी र करार सेवाका कर्मचारीहरुले भौतिक पुर्वाधार तथा यातायत मन्त्रालयमा पेश गरेका मागहरुमा जयनगर(जनकपुर(वर्दिवास खण्डमा हाल ब्रोड गेज रेल लाइन विस्तार हुन गइरहेको हुँदा यथावत रुपमा ब्रोर्डगेज रेल्वेमा समेत सेवा गर्ने वातावरण तयार गरी प्रकृया पुर्याई स्थायी गर्न र कथंकदाचित सेवाबाट वञ्चित हुनुपर्ने अवस्था आएमा प्रति कर्मचारी रु. १५ लाख सुविधा पाउने गरी व्यवस्था मिलाउन समेत उल्लेख गरिएको देखिन्छ ।
 नेपालको एक मात्र जनकपुर(जयनगर खण्डमा चल्ने रेल्वे सेवाको व्यवस्थापन, संचालन एवं रेखदेख तत्कालिन नेपाल यातायात संस्थानबाट हुँदै आएकोमा उक्त संस्थान नेपाल सरकार (मन्त्रिपरिषद) को मिति २०५८÷८÷१५ को निर्णयबाट वि.सं. २०५८ मार्ग मसान्त देखि लागु हुने गरी विघटन भएको र त्यसरी विघटन भए पश्चात रेल्वे सेवाको हकमा कम्पनी कानुन अन्तर्गत छुट्टै कम्पनी दर्ता गरी सो मार्फत सञ्चालन गर्ने भन्ने समेत निर्णय भए बमोजिम कम्पनी ऐन अन्तर्गत नेपाल रेल्वे कम्पनी मिति २०६१÷२÷१८ मा स्थापना भई सञ्चालनमा आएको अवस्था देखिन्छ ।
 तत्कालिन श्रम तथा यातायात व्यवस्था मन्त्रालयको प्रस्ताव बमोजिम नेपाल सरकार (मं.प.) को मिति २०६८÷७÷८ को निर्णयबाट श्रम तथा यातायात मन्त्रालय अन्तर्गत रहेको नेपाल रेल्वे कम्पनी लिमिटेड तथा यसका सम्पुर्ण जायजेथा दायित्व समेतलाई भौतिक योजना तथा निर्माण मन्त्रालय अन्तर्गत रेल विभागमा स्थानान्तरण गर्ने भन्ने निर्णय भएको समेत देखिन्छ । उक्त निर्णयको लागि पेश गरिएको प्रस्तावमा नेपाल सरकारले रेल विभाग गठन गरिसकेको र व्यवस्थापिका संसद सार्वजनिक लेखा समितिले यस कम्पनीलाई रेल विभाग अन्तर्गत सञ्चालन हुने गरी आवश्यक व्यवस्था गर्ने गराउने गरी निर्देशन समेत भएकोले रेल विभाग मातहत स्थानान्तरण गर्ने प्रयोजनार्थ मन्त्रिपरिषदमा निर्णयार्थ प्रस्ताव गरिएको व्यहोरा उल्लेख भएको प्रस्तावमा उल्लेखित व्यहोराबाट नेपाल सरकारले रेल विभाग गठन गरिसकेको सन्दर्भमा रेल्वे कम्पनीको छुट्टै अस्तित्व कायम राखि राख्न आवश्यक नठानी सो सम्बन्धि कार्य रेल विभागबाटै गराउने आशय रहेको देखिन्छ । उक्त निर्णयबाट कम्पनीको साथसाथै त्यसको सम्पुर्ण जायजेथा दायित्व रेल विभागमा हस्तान्तरण भएको अवस्थालाई विचार गर्दा हाल पनि कम्पनी कानुनतः अस्तित्वमा नै रहेको तर त्यसका सम्पुर्ण जायजेथा र दायित्व रेल विभागमा हस्तान्तरण भएको देखिएबाट नेपाल रेल्वे कम्पनी हाल जायजेथा तथा दायित्व विनाको कम्पनीको रुपमा रहेको व्यवहारिक अवस्था देखिन्छ । कर्मचारी अवकाश गर्दा कम्पनीबाट उपलब्ध गराइने रकमको हकमा विचार गर्दा कम्पनी स्थापना संगै कर्मचारी सम्बन्धी कुनै पनि नियम विनियम निर्माण भई लागु भइसकेको अवस्था विद्यमान नरहेको हुँदा तत्सम्बन्धी नियमलाई आधार मानी कर्मचारीलाई प्रदान गर्ने सुविधा सम्बन्धमा यकिन गर्न सकिने अवस्था देखिदैन । स्थायी कर्मचारीको हकमा साविकको नेपाल यातायात कर्मचारी सेवा शर्त विनियमावली बनाई लागु गर्नु भनी निवेदक रामेश्वर यादव समेत विरुद्ध नेपाल सरकार श्रम तथा यातायात व्यवस्था मन्त्रालय रहेको रिट नं. ३०२८ को मुद्दामा मिति २०६६÷४÷३२ मा सर्वोच्च अदालतबाट फैसला भएको देखिएको हुँदा सोलाई आधार मानि सेवा सुविधा एकिन गर्न कुनै अप्ठेरो देखिँँदैन । तर अस्थायी करार तथा ज्यालादारीमा कार्य गर्ने कर्मचारीको हकमा भने निजहरुलाई अवकास दिँदा के कस्तो सुविधा उपलब्ध गराउने भन्ने सम्बन्धमा कुनै नीतिगत एवं कानुनी आधार नदेखिएता पनि लामो अवधि देखि सेवारत् कर्मचारीलाई उचित क्षतिपुर्ति स्वरुपको रकम उपलब्ध गराउनु राज्यको दायित्व समेत भएको हुँदा त्यस्ता कर्मचारीलाई उचित क्षतिपुर्ति  स्वरुपको रकम उपलब्ध रकम निश्चित गरि प्रदान गरिनु आवश्यक देखिन्छ । यसै मन्त्रालय अन्तर्गतको नेशनल कन्स्टूक्सन कम्पनी नेपाल लि. विघटनको प्रकृया अगाडि बढाउने क्रममा त्यसमा कार्यरत ज्यालादारी एवं करार कर्मचारीहरुलाई समेत सुविधा प्रदान गरी अवकास दिनको लागि यस मन्त्रालयबाट उपयुक्त आर्थिक प्याकेज कार्यक्रम अर्थ मन्त्रालयमा पेश भएको सम्बन्धमा पनि यस समितिले जानकारी लिँदा त्यस्ता कर्मचारीलाई निजामति सेवा ऐन तथा नियमावली बमोजिम निजामती कर्मचारीले पाए सरहको औषधोपचार खर्च प्रदान गर्ने एवं उपदान रकमको हकमा त्यसरी निजामती कर्मचारीले पाउने रकममा देहाय बमोजिम हुन आउने रकम थप गरि सुविधा उपलब्ध गराउने गरी मन्त्रालयबाट निर्णय भई अर्थ मन्त्रालयमा सहमति माग भएको देखिन्छ ।
(हेर्नुस बक्स)
१ निजामती सेवा ऐन, २०४९ को दफा ३६ बमोजिम प्राप्त हुने उपदान ः
(क) पाँच वर्षदेखि दश वर्षसम्म सेवा गरेको निजामती कर्मचारीले आफुले काम गरेको प्रत्येक वर्षको निमित्त आखिरी आधा महिनाको तलब,
(ख) दश वर्षभन्दा वढी पन्ध्र वर्षसम्म सेवा गरेको निजामती कर्मचारीले आफुले काम गरेको प्रत्येक वर्षको, निमित्त आखिरी एक महिनाको तलब,
ग) पन्ध्र वर्षभन्दा बढी वीस वर्षभन्दा कम सेवा गरेको निजामती कर्मचारीले आफुले काम गरेको प्रत्येक वर्षको निमित्त आखिरी डेढ महिनाको तलब,
उपचार खर्च नियम ९४ ः
निजामती कर्मचारीले सेवा अवधिभरमा राजपत्रांकित श्रेणीको कर्मचारी भए १२ महिना बराबरको, राजपत्र अनंकित प्रथम श्रेणी र सो सरहको श्रेणी विहिन कर्मचारी भए १८ महिना बराबरको र अन्य राजपत्र अनंकित र श्रेणी विहिन कर्मचारी भए २१ महिना बराबरको खाइपाई आएको तलब रकम सम्म उपचार खर्च बापत पाउने छ ।

निजामती अनुसारको उपदान रकममा नेशनल कन्सटूक्सन कम्पनी नेपाल लि.मा थप गर्न प्रस्तावित गरिएको थप उपदान रकम
क. पाँच वर्षदेखि दश वर्षसम्म सेवा गरेकोलाई प्रतिवर्ष आधा महिनाको दरले थप सुविधा दिने ।
ख) दश वर्ष भन्दा वढी १५ वर्ष सम्म काम गरेकोलाई प्रतिवर्ष एक महिनाको दरले थप सुविधा दिने ।
ग) १५ वर्ष भन्दा बढी सेवा गरेकोलाई प्रतिवर्ष डेढ महिनाको दरले थप सुविधा दिने ।
निजामती व्यवस्था भए भन्दा फरक किसिमबाट अर्थात निम्नानुसार ल्ऋऋल् मा उपचार खर्च दिइएको ः
२० वर्ष पुरा नोकरी अवधि मानि २४ महिना बराबरको खाइपाई आएको तलब बराबर हुने रकम जति वर्ष काम गरेका छन् दामाशाहीले हिसाव गरी हुने आउने रकममा उपचार खर्च बापत सोध भर्ना लिएको रकम भए कट्टा गरी बाँकी रकम उपचार खर्चबापत दिने ।

अस्थायी, करार र ज्यालादारी कर्मचारीलाई सुविधा प्रदान गर्दा करिव ५ करोड रुपैयाँ आवश्यक पर्ने देखिएको हुँदा सो सम्बन्धि बजेटको उचित प्रबन्ध हुनुपर्ने प्रतिवेदनमा सिफारिस गरिएको छ ।
अवकास सम्बन्धि नीति अवलम्बन गर्दा पहिलो चरणमा स्वेच्छिक अवकासको नीति अवलम्बन गर्ने र उल्लेखित सुविधा लिई स्वेच्छिक अवकासमा जान नचाहि कुनै कर्मचारी बाँकी रहेमा त्यस्ता कर्मचारीको हकमा नेपाल सरकारले पछि उचित निर्णय गरी व्यवस्थापन गर्न मनासिव देखिन्छ । स्थायी कर्मचारीको हकमा नेपाल यातायात संस्थान विघटन हुँदा अवकासमा परेका कर्मचारीले पाएको सुविधामा असर नपर्ने गरी सेवा सुविधा सम्बन्धि व्यवस्थ ागर्नको लागि सर्वोच्च अदालतले मुद्दाको रोहमा आफ्नो फैसलामा बोलि सकेको अवस्था रहेको हुँदा उक्त व्यवस्थालाई समेत आधार मानि अवकास सम्बन्धि उपयुक्त नीति अवलम्बन गर्न उपयुक्त रहेको प्रतिवेदनमा सिफारिस गरिएको छ ।
सो सेवा पुनः सुचारु हुन लामो समय लाग्न सक्ने देखिएको र नेपाल सरकारल रेल विभाग गठन गरी सो मार्फत काम भइरहेको वर्तमान अवस्थामा कम्पनीलाई विघटन एवं कर्मचारीलाई अवकास नदिने हो भने एकातिर कर्मचारी जिम्मेवारी विहिन अवस्थामा रहने र अर्को तर्फ निजहरुलाई तलब भत्ता लगायतका सुविधामा राज्यकोष माथि अनावश्यक व्ययभार बढ्न जाने देखिएको हुँदा सञ्चालक समितिमा पेश गरी मन्त्रालय मार्फत अर्थ मन्त्रालयको सहमति समेत लिई माथि उल्लेखित सिफारिस कार्यान्वयने प्रतिवेदन पेश गरिएको छ ।



२०७१ जेष्ठ ११ गते आईतबार

परेवा, फेसबुक र एडीबी - अनुज मिश्र


 
अनुज मिश्र

एक समय थियो बि.सं. १९३४ तिर, प्राय ः खबर  हुलाककै भरमा नेपाल चहाथ्र्यो । त्यो भन्दा पहिला दूत बाहक भएर जान्थे । परेवाको घाटीमा चिठ्ठी बाँधी पठाउने प्रचलन र ‘स्मोक सिग्नल’ संचारका पुराना जुक्ति सिनेमाहरुमा प्रयोग भएको पनि हेर्न मिल्छ । यी पत्र हुलाकबाट नेपालको कुना(काप्चामा पुग्न महिनौ लाग्थ्यो । त्यतिबेला बसगाडीको सुबिधा थिएन, समय बदलिदै संचारले नयाँ मोड लियो र प्रविधिले एकाधिपत्य जमाउन बेर लगाएन । पेजर, मोबाइलएसएमएस हुदै सोशल नेटवकिंर्ग साइटले त्यो समस्यालाई अब क्षणमै लोप गरिदिएका छन् । अहिलेको समयमा घटना घटेको केहि सेकेन्डमै चारैतिर फैलिने गर्छनक्ष् सन् २००४मा फेसबुकले त् नया आयाम नै ल्याईदिएको छ । बि .सं.  २०३२ बाट फोन सेवा र २०४२ मा टिवी सेवा नेपालले प्रदान गर्न थालेको पनि  तीन र चार दशक नाघ्यो ।
नेपालमा लगभग ८० प्रतिशत भन्दा बढी जनसंख्या मोबाइल प्रयोगकर्ता हुन् । स्कुले देखि लिएर बुढापाखा सम्म फेसबुकको  फ्यान छन । प्रविधिकै प्रयोग गरेर लादेन अबोताबाद्मा मारिए । प्रविधिकै सहयोगमा परिक्षण गरेर संजय साहको ध्वनी चिनियो । आज यिनै गूगलमा अमेरिका जस्ता बिकसित राष्टूलाई देखेर अन्यलाई पनि बिकसित हुन मन गर्छ । विदेश गएर पनि आफन्तसंग नाजिक हुने माध्यम समेत यै प्रबिधि हो । आजको युगमा यसबाट टाढा भएर कोहि बिकसित हुन् खोजेपनि अविकसित नै रहनेछन , त्यस ठाउँमा हामीले सोचे भन्दा बढी तिब्र गतिमा बिकास बढेको कारण पनि त्यहि  होला ।
पहिले(पहिले ‘मिस्टर नो अल’ (एकै जना जान्ने)ले ‘वाइफ ’ भनेको कम्बल भनिदिदा पनि बिश्वास गर्नु पर्ने मजबूरी थियो । तर अब कसैले त्यस्तो भन्दा उसलाई सहि अर्थ  स्वास्नी भन्ने पनि धेरै छन । नआउनेले पनि सुटुक्क गूगलमा सर्च गरेर उसको गल्ती समात्ने पनि कम रहेनन । पहिले हुलाक एउटा मात्र साधन थियो र एक दूइ पैसावाल मात्र बाहिर पढलेख गर्ने गर्थे । स्कुल कालेज पनि न्यून थियो २००७ साल अघि २ प्रतिशत साक्षरता थियो, अहिले ६५.९ प्रतिशत छ ।
छोरीहरु पनि शिक्षामा समान पहुच राख्न्न थालेका छन । लगभग सबैको हाथमा मोबाइल पुगेको छ । पहिला(पहिला नेताले जे भन्यो त्यो विश्वास गर्नुपर्ने बाध्यता हुन्थ्यो, भारतको गान्धी परिवार र नेपालको कोइरालालाइ काट्न गूगल थिएन । अपर्याप्त स्रोतसामग्री, सुचना, प्रमाण र ज्ञानको कमीले राजालाई इश्वर मानिन्थ्यो ।
अशिक्षित मानिसले वाइफको मतलव अहिले पनि कम्बल नै ठान्लार मान्ला तर बुझ्नेले  प्रमाणको बिश्लेषण गर्लान, सम्बन्धित कुरा गूगलमा खोज्लान । त्यो अर्थमा गूगलमा मोज्दात डकुमेन्टलाई अध्ययन गरि सहि र गलत छुट्याई परियोजनालाई फेसबुक झैँ आत्मनिर्भर भै  उपयोगमा ल्याउने कर्तब्य सबै बर्गको छ । युवाले त् झन् यी कुरामा  ‘इन्टरनेट’ पहुँच राख्नुपर्छ ।
एडीबी परियोजनाको ड्राफ्ट देखि लिएर त्यसको प्रगति विवरण , सवल पक्ष, दुर्वल पक्ष र गतिरोध बारेको सोधकार्य गूगलमा पनि भेट्न सकिन्छ, बहसमा तानिएकाले नतानियेका(कम्बल ठान्ने) लाई वाइफ भनेको स्वास्नी भनेर बुझाउनुपर्ने अवस्थामा कम्बल भन्दै र सम्झाउँदै  हिड्नु भनेको त् छोरारछोरीलाई मोबाइल किनिद्नु हो तर फेसबुक वा मोबाइलबाट कुरा नगरी चिट्ठी लेखेर नजिकको अर्को कोठामा पोस्ट गर्नु जस्तै हो । परियोजना कार्य संचालन भएपछि भ्रस्टाचार हुन् नदिनुपर्ने खण्डमा सुरुमै रोकथाम गर्नुभनेको बिकसित हुन् चाहिने तिब्रतालाइ रोक्नु, स्वयं भित्रको परनिर्भरतालाई उकास्नु, र नेताजीले डकुमेन्ट डाउनलोड गरिदिएर आफु पायक पर्नेगरी बुझाउनु हो । प्रविधि संग टाढा बसेर विकासको कुरा गर्नु भनेको गफ दिनु हो जुन  ‘स्लो प्वोइज्न’ भन्दा कम होइन । प्रतिद्वन्दी भन्दा चाडैं खबर पाउनेर पठाउने शासकले  पहिले पनि जीत हासिल गर्थे । नेपालको प्राय ः परियोजनामा एडीबीको ४० प्रतिशत देखि ( ८० प्रतिशत लगानी रहदै आएको सत्यतालाई ओझेलमा पार्नु , विकासलाई अन्धकारमा धकेल्नु सरह हुने छ किनकि एडीबीकै लगानीमा शिक्षा र अन्य क्षेत्रमा बिभिन्न परियोजना संचालन भैसकेको र भैरहेको छ । 
‘वेस्ट वाटर मेनेजमेन्ट प्रोजेक्ट’ काठमाण्डौ , काली गण्डकी हाइड्रोइलेक्टिूक प्रोजेक्ट, ‘एसइएसपी’, ‘टिइपी’ आदि परियोजनाहरु एडीबीकै सहयोगमा संचालित भएका हुन् । त्यसैले अबपनि चिट्ठीको भर पहिला परे झैँ नेता ज्यूको भर पर्नु भनेको ‘जंक मेल’ हुनु हो । बिकासको गति संग आफैपनि समानान्तर हिड्न अरुको ‘मेन्ट्स’मा भर पर्नु हुदैन, अनिमात्र जनकपुरको बत्ती बल्नेछ ।   

२०७१ जेष्ठ ११ गते आईतबार