‘ब्याकफुटमा’ सशस्त्र आन्दोलन ः ‘पृथ्वी’ श्याम यादव

द एक्सक्लुसिभ सम्वाददाता

जनकपुरधाम............

धनुषा लक्ष्मीपुर वगेवा(३ का श्याम यादव अहिले महोत्तरीको जलेश्वर कारागारमा पुरपक्षको लागि थुनामा छन् । अ.हे.व. उत्तीर्ण यादव २०४८ भाद्र देखि नेपाल सरकारको सिअहेव पदमा बाँके, वर्दिया, कैलाली, कंचनपुर, अछाम, दाङ र बझाङ जिल्लामा गरी करिब विभिन्न ठाउँमा लामो समय सम्म जागिर पनि खाइसकेका छन् । २०६२÷०६३ को जनआन्दोलनमा सहभागी भएका यादव मधेस आन्दोलनमा समेत सक्रिय सहभागिता जनाएर तराईको मुक्तिका लागि विस्तारै मानसिक रुपमा तयार भए । ‘तराई’ नेपालको परतन्त्र रहेको बुझेका उनी मधेस आन्दोलन देखि नै सशस्त्र भुमिगत नेताहरुको सम्पर्कमा आएका थिए । तराई नेपालको औपनिवेशिक चपेटामा परेर तरतन्त्र भएको तराईलाई स्वतन्त्र पनि हतियारको बाटोलाई आवश्यक ठानेका उनी २०६६ सालमा भुमिगत भए । 

 तराई राष्टिूय मुक्ति सेना नामको सशस्त्र समुह गठन गरी उनी केन्द्रिय संयोज कबने । उनका अनुसार तराईको पुर्व देखि पश्चिमका २० जिल्लाहरुमा जिल्ला कमिटी गठन गर्दै सशस्त्र गतिविधिलाई वढावा दिए । एमविविएस अध्ययनको तयारीमा रहेका उनका भाई आकाश त्यागी भनिने राम यादव पनि पढाईलाई छोडेर सशस्त्र बाटोमा लागे । जनकपुरका माफियाहरुले प्रशासनको सुराकी गरेर प्रशासनलाई धेरै रकम खुवाई हत्या गराएको उनको आरोप छ । आफ्नो भाई विशुद्ध रुपले क्रान्तिकारी रहेको उनको तर्क छ । क्रान्तिलाई बदनाम गराउन उनलाई प्रशासनले र जनकपुरका केही माफियाहरुले षडयन्त्रपुर्वक हत्या गराएको उनको दावी छ । जनकपुर जयनगर रेल्वेमा सिलिण्डर बम विस्फोट र जिल्ला मालपोत कार्यालय धनुषा अगाडी गराएको सिलिण्डर बम विस्फोटको जिम्मा उनका भाई आकाश त्यागीले लिएका थिए ।

 जयकृष्ण गोइतको नेतृत्वको अखिल तराई मुक्ति मोर्चामा समेत आवद्ध रहेका श्याम यादवलाई भारत विहारको मधुवनी जिल्ला अन्तरगत पिपरौनबाट ५ असोज २०७० मा नेपाल प्रहरीले पक्राउ गरेको थियो । तराईमा जारी सशस्त्र क्रान्ति अहिले सम्मकै सबैभन्दा दयनिय अवस्थामा रहेको उनको बुझाई छ । क्रान्तिमा लागेका यूवाहरु पलायन भई भारतको भुमिमा मजदुरीसम्म गरेर आफ्नो जीवन रक्षा गरिरहेको उनले बताए । यादवका अनुसार कुनै बेला आक्रामक देखिएका सशस्त्र समुह अहिले रक्षात्मक अवस्थामा आउन बाध्य भएको छ । प्रहरीले आफ्नो नियन्त्रणमा लिएर क्रान्तिकारी साथीहरुको हत्या गर्नु, शिर्ष नेतृत्वहरुलाई समेत भारतको भुमिबाट कानुन मिचेर भारतीय प्रहरीको सहयोगमा अवैध तरिकाले पक्राउ गर्नु, संगठन भित्रै पनि आन्तरिक सबलता नहुनु, एकतावद्ध भएर जान नसक्नु, राज्य पक्षद्वारा दमन र शोषण वढ्दै जानु, राज्यद्वारा ‘¥यूमर’ भ्रम फैलाई क्रान्तिलाई वदनाम गर्नु, पत्रकार, व्यापारी, अधिकारकर्मी र नेपाल सरकारका कर्मचारी लगायतले प्रशासनको सुराकी गर्नु, बाह्य पक्षले खास गरी अन्तराष्टिूय समुदाय समेत क्रान्तिको विपक्षमा उभिएका कारण सशस्त्र गतिविधि अहिले रक्षात्मक भई ब्याकफुटमा आएको यादवको ठहर छ । यादवका अनुसार तराईमा तीन प्रवृत्तिका शक्तिहरु हावि छन् । मधेसी जनताको सहयोगमा, मधेसको भुमि प्रयोग गरेर २००७ साल, २०४६ साल र २०६२÷०६३ सालको क्रान्तिका अगुवाई गरेको नेपाली कांग्रेस र नेकपा एमालेले मधेसीको मुद्दालाई समाप्त पार्नका लागि मधेसीको आवरणमा केही नेतालाई अगाडि सारेर आत्म समर्पण गर्न लगाउने समर्पणवाद शक्ति हाबी छन् । दोस्रो राम राजा प्रसाद सिंह लगायत गुटका क्रान्तिकारी शक्तिहरु वर्गिय शोषणबाट मुक्ति गर्ने बाटोमा नलागी यथास्थितिबाद मै रहे । तेस्रो सशस्त्र समुहहरुको सहयोगमा मधेसमा भएको मधेस जनविद्रोहको नेतृत्व गर्ने उपेन्द्र यादव लगायतका शक्ति मधेस आन्दोलनकै दौरान सहिद भएका रमेश महत्तोको हत्यारालाई मन्त्री परिषदबाट रिहा गराउन हस्ताक्षर गर्ने र क्रान्तिलाई विर्सजन गर्ने विसर्जनबाद शक्ति हाबी छन् ।

सशस्त्र क्रान्तिकै बलमा मधेसमा  जनताले मुक्तिको लागि दुई दुई पटक जनविद्रोह गर्नु, आन्दोलनका क्रममा घर घरबाट महिला, पुरुष, वृद्ध(वृद्धा सबैले घरेलु हतियार लठ्ठी झाडु आदि लिएर नेपाली शासकको विरुद्धमा सडकमा आउनु, नेपाली अनुहारलाई तराईवासीले अस्विकार गर्नु, माधव नेपाल, गिरिजा प्रसाद कोइराला जस्ता नेतालाई गृह जिल्लामा प्रवेश गर्न नदिनु, कवि भनेको सबैको साझा हुन्छन् तर जनकपुरको भानु चौकमा कवि भानु भक्तको शालिक समेत ढालेर फ्याल्नु सशस्त्र क्रान्तिको उपलब्धी रहेको पृथ्वी भन्ने श्याम यादवको भनाई छ । 

 मधेसमा अझै पनि जनता सचेत नभएको, वुद्धिजीवी, पत्रकार, साहित्यकार लगायतका वर्गहरु अझै पनि नेपाली शासकको विरुद्धमा खुलेर आउन नसक्नु जस्ता कारणले सशस्त्र क्रान्ति धुमिल हुँदै गएको उनको बुझाई छ । यादबका अनुसार समाधानको उपाय भनेको तराई नेपालको हिस्सा होइन, औपनिवेशिक मुक्तिका लागि नेपाल सरकारले तराईलाई अलग्गिने गरी आत्मनिर्णयको अधिकार सहित यूनियन वा फ्यूजनको हिसावले राख्नु पर्दछ । अन्यथा कालान्तरमा गएर यो स्वतन्त्र राष्टू तराई स्वतन्त्र भएरै छाड्छ । जेलमा बन्द भएका यादव भन्छन,“ आफ्नो लागि कुनै वकिल पनि छ्रैन, कानुनको सजाय विताएर नै बाहिर आउने छु ।”

 (जलेश्वर कारागारमा पृथ्वी भनिने श्याम यादवसँग जलेश्वर कारागारमा द एक्सक्लुसिभका सम्पादक अजय अनुरागीले गरेको कुराकानीमा आधारित)

२०७० चैत्र ०२ गते आईतबार