विकास निमार्णले छोएन जनकपुरलाई

अनिल मिश्र
    छोटो समयमै अन्य नगरपालिकाहरुले फडको मारिसके पनि मुलुककै पुरानो नगरपालिका मध्येको जनकपुर नगरको ऐतिहासीकता दिनप्रतिदीन धमिलिंदै गएको छ । त्यो पनि आधुनिक विकासको कारणले नभै विनासको कारण । नगरपालिकाका कर्मचारी र राजनीतिकदलका प्रतिनिधहिरु अनियमिततामा संलग्न भएपछि नगरपालिकाको अवस्था अस्तव्यस्त बनेको हो । विगत ५ वर्षमा जनकपुर नगरपालिकामा विकास निर्माणका लागि करिव ३९ करोड रुपियाँ खर्च भएको छ ।


   धार्मिक, ऐतिहासिक र पुरातात्वीक महत्वको नगरि जनकपुरधामलाइ आफ्नो रौनकता जोगाउन निकै अप्ठेरो भैरहेको छ । पछिल्लो समयमा नगर क्षेत्रमा घर निर्माणको क्रम तिब्रगतिमा बढेपनि सडक, ढल निकास तथा खानेपानी लगायतका भौतिक पुर्वाधारको अभाब देखिएको छ । जनजिवन अस्तव्यस्त र दुर्गन्धित  बन्दै गएको छ । नगरभित्र रहेका पुराना सडकहरुले आफ्नो आयु पार गरीसकेका छन । अति नै जिर्ण भईसकेका पुराना ढल तथा नालाहरु पुरिएर साघुरीदै गएका छन । जसको कारण नगरका बिभिन्न भागमा पानी जमेको छ । ढल तथा बर्षाको पानीको उचित निकास हुन नसकेपछि समान्य पानी पर्दा पनि घर आंगनमा पानी पस्ने गरेको छ । जेष्ठ महिनाको सानो बर्षामै पनि बाटो घाटो र घर आंगनमा पानी पसेपछि अव हामी नै अनुमान गरौं , अषाढ, साउन र भदौको झरीमा के होला ? यस्तै चिन्ताले सताएको छ नगरबासीलाई ।
पानीको समुचित निकास हुन नसकेपछि मिल्सएरिया, देबीचोक, बंशीचोक, पिराडीचोक, भानुचोक, कदमचोक, बिद्यापतिचोक, क्याम्पसचोक, बिश्वकर्माचोक, माछाबजार, पुरानो बसस्टेन्ड, किसोरीनगर, आन्नदनगर, पुलचोक लगायतका मुख्य सडकहरुमा पानी जमेको छ । जनकपुर नगरका चोक चोैराहा, टोल र गल्लिहरु  हिलाम्य बनेका छन यतिवेला । जमेको पानी र फालिएको फोहरले मितेरी लगाउन थालेपनि नगर निकै दुर्गन्धीत बनेको छ । यह‘ाको सडक र नालाको हेर्दा खेरी आफूलाई यो जनकपुर होइन यो नरकपुर हो भन्न कुनै आपत्ति नरहेको धनुषाका प्रमुख जिल्ला अधिकारी डा. कमलेश्वर सिन्हाको भनाई छ । सडक हिलाम्य भएर गन्हाउन थाले पनि स्थानीय वासीले नगरपालिकामाथि किन दवाव नदिएको होला सिन्हाले आश्चर्य व्यक्त गरेका छन् । 
ऐतिहासिक र धार्मिक नगरि जनकपुरको सरसफाई र भौतिक पुर्बाधार बिकासको लागि स्थानिय बिकास मन्त्रालयले  बजेट उपल्बध नगराएको पनि होईन । सडक, ढल निर्माणको नाममा आर्थिक बर्ष २०६५÷०६६ मा करिब १२ करोड ४० लाख, २०६६÷०६७ मा १२ करोड ५९ लाख र चालु आर्थिक वर्षमा  ५ करोड भन्दा बढि खर्च भईसकेको छ । नगरकै बिकासकालागि खर्चभएको भनिएको छ  करोडौ रुपैया । तर यही हो त करोडौ रकमको उपलव्धी ? यस्तै प्रश्न उठाएकोे छ जनकपुरको अवश्थाले । बालुवामा पानी हाले सरह जस्तै भयो जनकपुरमा । विकास निर्माणको नाममा  यती ठुलो रकम खर्च भइसकेपनि बटुवा र नगरबासीले बिकास निर्माणको अनुभुति गर्नु त परै जाओस उल्टोे सास्ती बेहोर्नु परेको छ  । अख्तियारको दुरुपयोग गरि नगरलाई यस्तो दुर्दशामा पु–याएर ठुला ठुला महल बनाउनेहरु खुलेआम हिंडिरहेका छन । तर विडम्बना हाम्रो कानुनले अझै उनीहरुलाइ कठघरामा उभ्याउन सकेको छैन ।  अनियमितता गर्नेहरुलाइ कारवाही गर्नुको साटो आरोप प्रत्यारोपमै उत्रिएको छ जिम्मेवार निकाय समेत ।
स्थानीय निकाय जनप्रतिनिधी विहिन  बनेको ९ बर्ष वितिसक्यो ।  अनि राजनीतिक अस्थीरताको मौका छोपी कर्मचारी, राजनीतिक दलका प्रतिनिधी र निर्माण व्यवसायीहरुले अनियमितता गरीरहेबका छन भन्ने सडक निर्माणको नाममा ग्राभेल मात्रै हालेर लाखौं रुपैया सिध्याएकोवाटै पुष्टि हुन्छ । नगरपालिकाले  ढल र पानी निकासका लागि भन्दै नाला निर्माण कार्य शुरु ग¥यो । तर काम सम्पन्न हुने  कहां हो कहां यहां त पहिल्यै           विग्रिएको छ ।
यसैवाट अनियमितताको गन्ध आउदैन र ? जनकपुर देवी चौकका राजेन्द्र ललनको प्रश्न छ । जनकपुरका विद्यापतिचोक, क्याम्पसचोक, पिराडीचोक, भानुचोक, बंशीचौक र कदमचोक लगायतका क्षेत्रमा निर्माण गरिएको ढल एक वर्ष नपुग्दै  पुरिएर  कामै नलाग्ने अवस्थामा पुगेको छ । यसको जिम्मेवारी लिनु पर्दैन नगरपालीकाले ? स्थानीय युवा सुशिल सिंहको भनाई छ ।
कमिशनकै खेलका कारण कमसल गुणस्तरको ढल निकासको नाला बनाएकाले जनकपुर नगरलाई स्वच्छ–सफा देख्ने स्थानीयवासीको सपना त्यसै तुहिने हो की भन्ने आशंका व्यापक भएको छ ।  ढल निर्माणमा कमसल सामान प्रयोग गरी मोटो रकम कमिशन लिएको प्रष्ट हुंदा हुंदै पनि दोषी उपर कुनै कारवाहीको छांटकांट देखिदैन । ढल र फोहोर व्यवस्थापनका लागि आउने रकममा पनि निर्माण व्यवसायीको मात्रै होइन दलका प्रतिनिधिको समेत गिद्देदृष्टि पर्ने गरेको तितो यथार्थ छ । जनकपुर नगरका जनताले अपेक्षा गरेकोे व्यवस्थित सडक, ढल र उन्नतशिल नगर आकाशको फल मात्रै  बनिरहेको छ ।

 मिति ः– २०६९–२–२२