बालविकास कक्षाको कार्यक्रम झोलामै सीमित

द एक्सक्लुसिभ सम्वाददाता
जनकपुरधाम............
धनुषा जिल्लामा झोले विद्यालयका शिक्षकमाथि भएको कारबाही सेलाउन नपाउँदै, बालविकास कक्षाको कार्यक्रम पनि झोलामै सीमित रहेको भेटिएको छ । प्रारम्भिक बालविकासको कक्षा सञ्चालनका लागि सामुदायिक संघसस्ंथा र जिल्ला शिक्षा कार्यालयका कर्मचारीको मिलोमतोमा शैक्षिक गतिविधि सञ्चालन नै नगरी मासिक १५ लाख रुपैयाँ  अनियमितता हुँदा पनि कारबाही गर्ने निकाय मौन बसेको छ । 
जिल्ला शिक्षा कार्यालय धनुषामा जनकपुर नगरपालिका वडा नम्बर १२ र १५ मा पर्ने कुवारामपुरका १० स्थानमा प्रारम्भिक बालविकास कक्षा सञ्चालन भएको कागजी रेकर्ड छ ।  २०६५ सालदेखि नै शिक्षकको तलब र अन्य सहयोग स्वरुप मासिक ४० हजार रुपैयाँ निकासा भइरहे पनि ती १० स्थानमा बालविकास  कक्षा सञ्चालन भएका छैनन् । जनकपुर(१२ का स्थानियवासी अनरुद यादव भन्छन,“जिल्लामा झोले विद्यालयहरुको विगविगी छँदै थियो । मेरै वडामा पनि कागजमा बालविकास कक्षा संचालन भएको भनेर मैले पनि सुनेको हो तर व्यवहारमा कक्षा खोज्दा कहिपनि पाइन्न ।” 
एक सय एक गाविस र एउटा नगरपालिका रहेको धनुषामा पाँच सय ९९ वटा बालविकास कक्षाका लागि जिल्ला शिक्षा कार्यालयबाट चौमासिक ७१ लाख रुपैयाँ भन्दा बढी निकासा भइरहेको छ । सामुदायिक विद्यालयमा रहेका एक सयवटा बालविकास कक्षा चाहिँ जसोतसो सञ्चालनमा रहेपनि सामाजिक संघसस्ंथाले जिम्मा लिएका चार सय ९९ वटा प्रारम्भिक बालविकासका कक्षा झोलामै राखिएका छन् । शिक्षा कार्यालयका कर्मचारीले अतिरिक्त आम्दानी लिएर रकम निकासा दिदै आए पनि त्यस्ता सञ्चालक र कर्मचारीमाथि अहिलेसम्म कारबाही भएको छैन् । जिल्ला शिक्षा समिति धनुषाका अध्यक्ष समेत रहेका स्थानिय विकास अधिकारी गुरुप्रसाद सुवेदी भन्छन,“बालविकास कक्षा संचालन नगरिकनै बजेट हजम भइरहेको गुनासो म कहाँ पनि आएको छ । शिक्षा अधिकारी उपेन्द्र मण्डल काठमाण्डौबाट फर्के लगत्तै शिक्षा अधिकारीको नेतृत्वमा अनुगमन कमिटी बनाई अनुगमन गर्ने छौं । अनुगमनबाट जे अवस्था आउँ गुनासो म कहाँ पनि आएको छ । शिक्षा अधिकारी उपेन्द्र मण्डल काठमाण्डौबाट फर्के लगत्तै शिक्षा अधिकारीको नेतृत्वमा अनुगमन कमिटी बनाई अनुगमन गर्ने छौं । अनुगमनबाट जे अवस्था आउँछ, कक्षा संचालन नगर्नेहरुलाई खारेज गरिनेछ ।” स्थानिय विकास अधिकारी सुवेदीका अनुसार शिक्षा कार्यालयका स्रोत व्यक्तिहरुले पनि संस्था दर्ता गराई बालविकास कक्षा संचालनका नाउँमा रकमको दुरुपयोग गरेको अवस्था रहेकाले तिनीहरुलाई पनि कारवाहीको दायरामा ल्याइनेछ । सुवेदीका अनुसार जिल्लामा संचालित झोले विद्यालयलाई पनि यही सातामा खारेजी गरिनेछ ।

पढ्न पाउने बालबालिकाहरुको नैसर्गिक अधिकारलाई आत्मसात गरी बालबालिकाका लागि निकासा भएको रकम  दुरुपयोग गर्ने संघसस्ंथाका पदाधिकारी र त्यसमा संलग्न जिल्ला शिक्षा कार्यालय धनुषाका कर्मचारीलाई तत्काल कानुनी दायरामा ल्याउन आवश्यक देखिन्छ  ।
धनुषाको साक्षरताको अवस्था
राष्टिूय जनगणना २०६८ अनुसार देशको ५ वर्ष वा सो भन्दा माथिल्लो उमेरका कुल २ करोड २९ लाख २६ हजार ५ सय ४१ जनसंख्यामा ६५.९ प्रतिशत व्यक्तिहरु साक्षर रहेको देखाएको छ । पुरुषहरुको साक्षरता दर ७५.१ प्रतिशत छ भने महिलाको साक्षरता दर ५७.४ प्रतिशत रहेको छ । सबैभन्दा वढी साक्षरता दर काठमाण्डौ जिल्लामा ८६.३ प्रतिशत र सबैभन्दा कम हुम्ला जिल्लामा ४७.८ प्रतिशत रहेको छ ।
त्यसैगरी धनुषा जिल्लामा ५ वर्षभन्दा माथिल्लो उमेरका  २ लाख ८ हजार ५ सय १० पुरुष र १ लाख ३८ हजार ४ सय ७४ गरी ३ लाख ४६ हजार ९ सय ८४ जना साक्षर छन । त्यसैगरी धनुषामा ४ हजार ५ सय ६८ पुरुष र ३ हजार ३ सय ६७महिला गरी कुल ७ हजार ९ सय ३५ जनाले शिक्षा प्रारम्भ गरेका छन । धनुषामा ७६ हजार ६ सय ८ पुरुष र ६२ हजार ९ सय ९८ महिला गरी कुल १ लाख ३९ हजार ६ सय ६ प्राथमिक तह उत्तिर्ण, ४१ हजार २ सय ४० पुरुष र २९ हजार ४ सय २२ महिला गरी कुल ७० हजार ६ सय ६२ जना निम्न माध्यमिक तह उत्तिर्ण, १२ हजार १ सय ९६ महिला र २४ हजार १ सय ८८ गरी कुल ३६ हजार ३ सय ८४ एसएलसी वा सो सरह उत्तिर्ण, १५ हजार ४ सय १३ पुरुष र ७ हजार १ सय ४१ महिला गरी कुल २२ हजार ५ सय ५४ जना इन्टरमेडिएट वा सो सरह उत्तिर्ण रहेका छन । त्यसैगरी धनुषामा ९ हजार ३ सय २० पुरुष र २ हजार ६ सय ९ महिला गरी ११ हजार ९ सय २९ स्नात्तक वा सो सरह उत्तिर्ण, २ हजार ४ सय ४८ पुरुष र ४ सय ९० महिला गरी कुल २ हजार ९ सय ३८ जना स्नातकोत्तर तह वा सो सरह उत्तिर्ण रहेका छन । त्यसैगरी धनुषामा ४ हजार ८५ पुरुष र ३ हजार ४ सय १९ महिला गरी कुल ७ हजार ५ सय ४ जनाले अनौपचारिक शिक्षा हासिल गरेका छन । त्यसैगरी धनुषामा ५ वर्ष माथिल्लो उमेर समुहमा ३ लाख ४० हजार ३ सय पुरुष र ३ लाख ३९ हजार १ सय ४५ महिला गरी कुल ६ लाख ७९ हजार ४ सय ४५ जनसंख्यामा २ लाख ६ हजार २ सय ५० पुरुष र १ लाख ३६ हजार ४ सय ४४ महिला गरी कुल ३ लाख ४२ हजार ६ सय ९४ जनाले पढन र लेख्न दुवै सक्ने, १० हजार ९ सय ७३ पुरुष र ११ हजार ८ सय १६ महिला गरी कुल २२ हजार ७ सय ८९ जनाले पढन मात्र सक्ने र १ लाख २१ हजार ९ सय ९२ पुरुष र १ लाख ८९ हजार ३ सय ५१ महिला गरी कुल ३ लाख ११ हजार ३ सय ४३ जनाले पढन र लेख्न दुवै नसक्ने रहेको राष्ट्रिय जनगणना २०६८को प्रतिवेदनले देखाएको छ ।
२०५८ सालको जनगणनामा ६ वर्ष वा सो भन्दा माथिल्लो उमेरका व्यक्तिहरुको कुल साक्षरता दर ५४.१, पुरुषको साक्षरता दर ६५.५ र महिलाको साक्षरता दर ४२.८ प्रतिशत थियो । ५ वर्ष वा सो भन्दा माथिल्लो उमेरका साक्षर जनसंख्याको सबैभन्दा ठुलो हिस्सा अर्थात ३९ प्रतिशत व्यक्तिहरुले प्राथमिक तह उत्तिर्ण गरेको पाइएको छ भने निम्नमाध्यमिक तह उत्तिर्ण गर्नेहरु २०.३ प्रतिशत र एसएलसी वा सो सरह उत्तिर्ण गर्नेहरु कुल संख्याको १०.२ प्रतिशत छन । जम्मा जमी ४.२ प्रतिशत व्यक्तिहरुले अनौपचारिक शिक्षा हासिल गरेका छन ।


मिति ः २०७०÷०९÷१४