उपेक्षित समुदायमा गहिरो अलगावको भावना विकसित हुँदै

पृथ्वी
‘श्याम यादव’
अखिल तराई मुक्ति मोर्चा
हाल जलेश्र कारागर

मानवका लागि धर्म राष्टू हो, धर्म राष्टूका लागि मानव होईन, राष्टू धर्म निर्वाह गर्नु नै मानव धर्म हुन ।
(मधेशवादी,माओवादी,आदीवाँसी,दलित,जनजाति तथा सुकुमवासी शक्तिहरु जनताको कित्तामा उभिनु पर्ने वेला आएको छन ।
वर्तमान नेपालको संक्रमनकालिन अवस्थाको वर्णन गर्दा देशमा अहिले दुईवटा धार देखिएका छन् । बैचारिक रुपमा एउटा अग्रगामी धार छन् भन्ने अर्को ति विचारलाई धारासाही गर्न पश्च्यगामी धार देखिएको छ । नेपालको इतिहास हेर्दा खेरी २५० वर्ष सम्मको एकात्मक केन्द्रिकृत राजतन्त्रात्मक शासन  प्रणाली थियो । जसको जग नै एउटा राजा एउटै देश एउटा भाषा एउटै भेषमा अडिग भएर शोषन गर्ने निति अबलम्बन गरेका थिए । जनताको आफनो राष्ट्रियक्ता, भेष(भुषा, भाषा, साँस्कृति पहचान खोसिएको थियो । पृथ्वीनारायण शाहको भनाई अनुसार नेपालमा एकिकरण वास्तवमा भएको थिएन । हजारौको बली चढाएर रगतको होली खेली जनताको सर्वभौमिकता लुटेर निमार्ण भएको विस्तारवादी(सम्राज्यबादी भुमी हो यो । जनताले आफनो सर्वभौमिकता,राष्टिूयता,भाषा,भेषभुषा,संस्कृति लुटिएको तथा गरिवीको जिन्दगी जिउन वाध्य पारिएको साथै मधेशीहरुलाई त झन दोश्रो दर्जाको नागरीक समझी औपनिवेशिक शोषण (colonial Exclusation)  को शिकार भएको स्थिति सृजना गरायो । शोषण तथा भ्रष्टाचारवाट जनता तंग भएर दश वर्षे जनयुद्घ तथा मधेश विद्रोहलाई निम्त्याइयो । जनआन्दोलन को परिणामले २५० वर्षको लामो निरँकुश राजतन्त्र ढल्यो तर जनताले सु–शासनको अनुभुति पाउन सकेन । बरु सयकडौ राजा निर्माण हुन गए । यसरी संस्थागत रुपमा शोषक तथा सयकडौ सामन्ती राजा पैदा हुनुको प्रमुख कारणहरु मध्ये विद्रोही शक्तिहरुले बिद्रोहवाट ल्याइएका उपलब्धीहरुको संस्थागत गराउन नसकदा तथा आफु(आफुमै फुटको संघारमा पुगेकोले आजको यस्तो दैनिय समय हेर्नु परेको छन । अझ मधेशी शक्तिहरु एक आपसमा फुटनु, सत्ताको लोभ मा पर्नु, आफ्नो राजनैतिक उदेश्य प्रष्ट नहुनु तथा मधेशको मुक्तिका लागि बास्तविक एजेन्डा लिएर आएका ससस्त्र विद्रोहीहरुको ओचित्य नै समाप्त हुने गरी मधेशी सांसदवादी शक्तिहरुले व्यवहार गर्नु । प्रशासनिक घेरावन्दी गर्नु, पहाडका आदीवाँसी जनजातिहरु उपनिवेशवादी (Colonist) को कित्ता बाट व्यवहारिक रुपले अलग नहुनु तथा माओवादीहरुले मधेश लगायत देशका अन्य क्षेत्रिय मुदालाई छोडनु आदी कृयाकलापले अहिलेको संविधान सभा तस्कर तथा गुण्डाका अडा वन्न गएको छन । दुईटै संविधान सभा लगाएत लगभग एक खरब देशको ढुकुटी लुटने गुण्डाहरुको जमानत को अडा भएछन् । संख्यावलको आधारमा तथा कतिले त २०४७ सालकै संविधान तयार हुन्छ भन्ने बहस नै चलाई रहेछन् । हिन्दुत्वको नाममा धर्म सापेक्ष राजा सहितको हिन्दुराष्टू ल्याउन खोजिरहेछन् । परोसी देश भएका हिन्दुवादी पार्टी भारतिय जनता पार्टीका मुखौटेहरु प्रत्यक्ष रुपमा हिन्दु राष्टूको वकालत गरिरहेछन भने ज्ञानेन्द्र आफै तथा आफन्त र शुभचिन्तकहरु लगाएर शिव सेना प्रमुख उद्घव ठाकरे सँग हिन्दु राष्टूको लागि गुहार मागि रहेछन् ।
        एमाले, काग्रेस, राप्रपा नेपाल तथा ज्ञानेन्द्र को भरखरै को अभिव्यत्तिहरु बाट के स्पष्ट भै रहेकोछन् भने यिनीहरु जनतालाई संवैधानीक रुपमा अधिकार सम्पन बनाउन चाहदैनन् । त्यसैले संघियतालाई उत्तर दक्षिण तथा राजा सहितको हिन्दु राष्टू को खुलेर वकालत गरिरहेका छन् जो कि पूर्णरुपमा प्रतिगामी कदम हो । त्यसैले यी पार्टीहरुले बाहुलबादलाई आफनो आदर्श सिद्घान्तको रुपमा अंगाल्नुको कारण पनि यहि हो । बाहुलबादको प्रमुख विशेषता भनेको प्रतिगामी शक्तिहरुको संख्या बल पुगे पछि क्रान्तिबाट उपलव्धी भएका कदमहरुलाई पल्टाउन पनि सकिन्छ । तर गण्तन्त्रमा पश्च्यगामी सोच राख्ने बाहुलबाद प्रकृति माथि पूर्ण रुपले प्रतिवन्ध लगाएको हुन्छ । जनताबादमा पार्टी तथा व्यत्ति लाई अग्रगामी सोच्ने अधिकार मात्रै हुन्छ, पश्चगमनको संविधानमै निस्तेज गरेको हुन्छ । त्यसैले एक शब्दमा भन्ने हो भन्ने यिनीहरु अहिले समाजमा Anti-social personality(Delinquency, Vandalism, violation of common social Rules.)  अर्थात उपद्रती, बदमास, जनसमुदाय विरोधी भएको देखिन्छ ।
         सर्वहारा, श्रमजीबी, मजदुर, किसानको प्रतिनिधित्वको वकालत गर्ने एमाले तथा प्रजातन्त्र, समाजबाद, बाक स्वतन्त्रताको वकालत गर्ने कांग्रेसीहरुमा अहिले पूर्णरुपमा आत्मकेन्द्रित, व्यक्तिमुखी, समाजीक गुण्डा गर्दी, नोकरशाहलाई बढावा बर्दीलाई गैरजीम्मेवार जस्तो बनाएर समाजबिरोधी प्रबृति देखाई रहेको छन् । यिनीहरुको गुण्डागर्दीको जरा यती गहिरो भै सकेकोछ, जसलाई उखाडेर फेकन अझ नया शक्तिहरु देशमा आउन जरुरी भै सकेकाछन् । सिद्घान्तले व्यबहारको निर्धारण गर्दछ र त्यही व्यबहार को आधारमा सिद्घान्तको निर्माण गर्ने काम हुन्छ । आज यिनीहरुको व्यवहारले यिनका सिद्घान्तलाई प्रष्ट पारिरहेछन् । यिनीहरुको संगठन तथा जन(संगठनहरु आर्थिक आरजकतामा घाँटी सम्म डुवेका छन् । अपारदर्शीता, राजनीतिको आवरणमा हुने ठेकका पट्टा तथा तस्करी, भ्रष्टाचारी, ज्यादती, NGO,INGO मार्फत दलीत आदीवासी जनजाती जस्ता रेखाँकित समुदायको उथानका लागि आएको देशी विदेशी सहयोग लुटने प्रवृति आदी कृयाकलापले गर्दा समाज अतितंग भैसकेका छन् । देशको नव्वे प्रतिशत वजेट सात साल देखी अहिले सम्म लुटिरहेछन् । जसले गर्दा नेपाल मानव विकास सुचकाङ्कमा १५७ औ स्थानमा घटी यही कारणले होला राजनीतिक वष्क्ता स्थिति र राज्य संचालन गर्ने छुद्र कृयाकलाप देखेर अमेरिकी लेखक(ओ.हेनरी कमजोर राज्यको वर्णन गर्ने क्रममा खिल्ली उडाएर “बनाना रिपव्लिक” जस्ता शब्दको प्रयोग गरेका रहेछन् ।
            अरबौको देशको ढुकुटी लुटेर सान सौकत गुमाएका खुमवहादुर खडका, चित्रवहादुर केसी, मोहन विक्रम सिंह, मोदनाथ प्राचित, तरानाथ रानाभाई जस्ता परजीवीहरुले संघियताको विरोधमा तथा नेपाल “हिन्दु राष्टू” हुनको लागि अभियान मै लागेका छन् । तर नेपाली जनताले २५० वर्ष सम्मको एकात्मक केन्द्रिकृत राज्यसंस्थाको शासन व्यवस्थाका स्वाद पाईसकेका छन् । देशको लागि संघियता अव निरविकल्प बनिसकेको छन् । संसारको इतिहास हेर्दा खेरी राज्यले दुइवटा स्थितिमा संघियतालाई अवलम्बन गरेको देखिन्छ । पहिलो कमजोर राज्यहरु आर्थिक सम्पन्न तथा शक्तिशाली राष्टू बन्नका लागि अलग अलग आस्तित्वमा रहे पनि एक ठाउमा आएर संघमा आवद्घ हुन्छ, जसलाई हामी “पाबर इभुलेसन वा कमिङ्गि टुगेदर” भन्छौ । भनः( संयुक्त राज्य अमेरिका, स्विटजरल्याण्ड, ग्रेट व्रिटेन, सोभियत संघ आदी हुन । अमेरिका १३ वटा स्वतन्त्र राज्यवाट संघ निर्माण भई अहिले ५० वटा राज्य परिनत भैसकेकोछ । त्यस्तै ३ वटा अलग राज्य मिलि स्विस महासंघ बनेको थियो । अहिले २६ वटा क्यान्टोन(प्रदेश) भै सकेछन् । ग्रेट व्रिटेनमा पनि इगंलैण्ड, स्कटल्याण्ड, बेल्स र आयरल्याण्ड मिलेर ग्रेट व्रिटेनको निर्माण भएको छ । त्यस्तै १६ वटा राज्य भन्दा बढी राज्यहरु मिलि सोभियत यूनियन को निर्माण भएको थियो । अहिले आत्मनिर्णयको अधिकार प्रयोग गरि ति राज्यहरु १९९० को दशकमा अलग भएको थियो तर विश्व मानचित्रमा कमजोर स्थितिले गर्दा खेरी अहिले ति मध्ये धेरै राष्टूहरुले एकै ठाउमा आबद्व हुन फेरी प्रकृयारत छन् ।त्यस्तै संघ निर्माण को दाश्रो मोडल भनेको एकात्मक शासन प्रणालीमा रहेको देशले आर्थिक, प्रशासनिक तथा राजनितिक रुपले तल्लो तह सम्म अधिकार हस्तारणतरण गर्न को लागि संघ निर्माण गरिन्छ । जसलाई “पावर डिभुलेसन वा होल्डिङ टुगेदर” मोडल भनिन्छ । भनः( भारत, इथोपिया, नाइजेरिया, दक्षिण अफ्रिका, सेन्टकिसेन्ट आदी देशहरु हुन । अहिले नेपाललाई चाहिएको होल्डिङ टुगेदर मोडल हो । सेन्टकिसेन्ट को क्षेत्रफल २६९ वर्ग किलोमिटर भएर पनि संघियताको अवलम्बन गरेको छ । नाईजेरिया र इथोपिया जातिलाई आधार बनाएर संघ निर्माण गरेको छन् भन्ने भारत र स्वीजरल्याण्डले भाषालाई आधार वनाई संघ निर्मान गरेको छन् ।
            त्यस्तै देशको ८१% जनता हिन्दु धर्मालम्बी छन्, जसले नेपाल हिन्दु राष्टू भएको हेर्न चाहिरहेछन् रे ? तर बास्तविकता त्यस्तो पटककै होइन् । अहिले देशको ८०% हिन्दु धर्मालम्बीहरुले पनि देश “धर्म निरापेक्ष” भएको हेर्न चाहन्छ । सिर्फ एक प्रतिशत कुकर्मी व्यक्तिहरु मत्रै हिन्दुत्वको वकालत गरिरहेछन् । जसमा कंण्ठीधारी साधु महात्मा देखी केही मठ–मन्दिरका संरक्षक र धर्म गुरुहरु छन् ।
          नाम गन्हाएका तथा समाजमा बोझ (पारासाइट) को रुपमा रहेको व्यक्तिहरु मात्रै हिन्दुत्वको सहारा लिई रहेका छन् । आशाराम वापु, नारायण साई, निर्मलबाबा, कृपालुजी महराज, शंकराचार्य, साईवावा जस्ता समाजलाई विकृत तुत्याउने धर्म गुरुहरु जस्तैले हिन्दुत्वको सहारा लिई रहेछन् । अरुले उव्जाएर वा गाईवस्तुपालेर त्यसबाट मिठो मिठो अमृत दुध दही खानपाई रहेका साधु महात्माहरु पनि हुन जसले हिन्दुत्वको सहारा लिई रहेछन् । यीनीहरुलाई समाजमा कामै गर्न नपरि वसि वसि खाना प्राप्त भैरहेछन् शिवाय हिन्दुत्वको माला जपेर । यस्तै यस्तैलाई रावणको समयमा कोठÞी निकम्मा सम्झी  हाथखुट्टा बांधेर सजाय दिने गर्दा पुजीवाँदी संचार माध्यमहरुले कठोर रावण भनेर चित्रण गरिरहेछन् भन्ने हिन्दुत्वको सहारा लिई बसीवसी खान पाउने कोठÞी महात्माहरुलाई रामले आश्रय दिदा मर्यादा पुषोत्तम श्री राम भनेर   चरितार्थ गरिरहेछन् ।
        हिन्दु  र हिन्दुत्वको शिखर पुरुष भनी चरितार्थ गरिएका रामले पनि अनगिन्ती गल्तीहरु गरेका रहेछन् । वेद पढेको तथा तपस्या गरेको अभियोगमा उहि आठ ऋषिको उस्काहटवाट रामले “शुद्र शम्वुकको” हत्या गरेको रहेछन् । कारणवस आफनो पत्नी राती घर आउन नसक्दा भोली पल्ट धोवीले आफनो धर्मपत्नीलाई परित्याग गरेको राम राज्य कै कहानी हो । पत्नीले सफाई दिने मौका पनि पाएन् । त्यस्तै श्री रामले आफ्नै धर्मपत्नी सितालाई पनि जनताको उस्काहटमा गर्भवती भएको वेला राजदरबारबाट निकाला गरेका छन् । घर निकाला भए पछि भटकदै जंगलमा एउटा मुनिको आश्रममा सरण लिई जचियाँ (डेलेभरी) गराएका हुन् । रावणको वहिनी सुपनेखालाई पनि नाक काँटेको राम राज कै कहानी हो । जैविक गुणले गर्दा कुनै जवान केटी सुन्दर जवान केटालाई बिवाहको प्रस्ताव ल्याउनु “प्रेम विवाह अर्थात प्रकृतिको नियम” नै हो । रामले आफु विवाहीत छु, लक्षमण संग प्रस्तव गर भन्दा लक्ष्मण लाई अफर गर्दा लक्षमणले नाक काँटेका् घटना सर्वविदितै छ । जवकि राम, लक्ष्मण, भरत, सत्रोहन, चारै भाईको बिवाह एउटै मण्डपकमा सिताको चारै बहिनी संग भएको इतिहासले वताई रहेछन् । यहाँ पनि मर्यादा पुषोत्तम भएर रामले झुठो बोली चुक गरेको देखिन्छ । यस अर्थमा हेर्दा राम राज्यमा महिला माथि घोर अपमान तथा अत्याचार हुने गरेको देखिन्छ । स्त्रिहरुले वार बार सतित्वको परिक्षा दिनु परेको छ । यसैवाट प्रष्ट भै रहेछ न्याय प्रणाली धेरै कमजोर थियो । आखिर यी सव हिन्दुवादी वर्ण व्यवस्था तथा हिन्दु धर्म संस्कृति कै उपज हुन् ।
           यसरी हाम्रा उत्कृष्ट हिन्दु शास्त्र तथा सस्कृतिले हमेशा विश्व भाईचारा, करुणा, दया, माया, ममताको खानी हुन भनी बताउछ । तर तिनको खण्डन तिनकै अन्य प्रसंगले गरेको पाईन्छ । कति ठाउमा उल्लेख छन् दुष्ट, दानव, राक्षस, शुद्र दलितहरुको हत्या गरेमा पाप लाग्दैन् । एउटै कसुरमा दलितलाई(शुद्र) ले गरेको दण्डनिय कार्यको लागि दलितलाई(शुद्र) सय कोडा तर तिनै दण्डनिय कार्य गरेको बाहुनलाई माफी दिने व्यवस्था उनै मनुस्मृतिमा उल्लेख छन् ।
           महाभारतमा पनि शुद्र एकलव्यलाई धनु विधा सिकाउन द्रोणाचार्यले अस्विकार्य गर्छन् । तर एकलव्यले स्वः अभ्यासवाट गुरुकुलका राजकुमारहरु भन्दा परांगत भएपछि गुरु दक्षिणामा दोणाचार्यले एकलव्यको बुढी औंला कटाएर उनको तेजस्वीलाई कम गराएको हुन् । सुत पुत्र भनी कर्णलाई जीवनभरी अपमान सहनु परेछ । दलितको घर मै हुर्केको कारण कृष्णलाई पनि कुन्तीको जेठो सन्तान भएको जानकारी हुदा हुदै पनि )“सुत पुत्र” हो भनी पाण्डव कहाँ जानकारी दिएछन् । सुत(शुद्र) पुत्र भएकै कारण अर्जुन सगं प्रतिस्प्रदा गर्न पाउदैन । द्रोणाचार्य, कृपाचार्य, पितामहले पनि “सतु” सम्झी अपमान गरेको पाईन्छ । स्वयम्बरमा मतस्थ भेदन गर्न तम्सेका कर्णलाई स्वयंम द्रोपतीले सुत पुत्र भनी बहिस्कार गरेछन् र भनीन म सुतलाई बरण गर्दिन । पाँच पाण्डवहरुले एउटै स्त्री द्रोपती लाई पत्नीको रुपमा राखेका थिए । एउटा स्त्रिले पाँच पाँच वटा श्रीमान्को व्यवहार मेन्टेन गरेको द्रोपती प्रथा स्त्रि जातीको लागि दुर्भाग्यकै कुरो हो । स्त्रि प्रयोग गर्ने भाडोको रुपमा रहेछन् भनी उही हिन्दु संस्कृतिले देखाई रहेछन् । विडम्बना हाम्रा तिनै हिन्दुवादी शास्त्र पुरानहरुले तिनै राम, कृष्ण, युण्ष्ठिीर, भीम, अर्जन लाई आदर्श पुरुष मान्दछन् । भारत वर्षमा करिब ३५ सय वर्ष पहिले वर्ण व्यवस्थाको जग हालिएको इतिहासमा वणर््िात छन् । जसलाई अझ कामको आधारमा बर्गिकृत गरि शुद्र–दास–दलित बनाएर समाजमा छुवाछुतको प्रथालाई लागु गरि मानव(मानव विच उच निचको भेदभाव ल्याइएको २५ सय वर्ष पहिले ब्राम्हन राजा मनुको शासन कालमा भएको हो ।
           यसरी सापेक्ष रुपमै हिन्दु सनातन संस्करणको प्रभाव रहेको हाम्रा समाजमा महाभारत र रामायण लगायत १८ बेद पुरानहरु हम्रा आर्दशका श्रोत हुन् । तर तिनै हिन्दुबादी ग्रन्थहरुमा जरा देखी टुप्पो सम्म छुवाछुत, जातपातको भेदभाव तथा दलितको अपमान भएको पाईन्छ । हाम्रा ति शास्त्रहरु श्रृजनशीलता, कल्पनाशीलताका द्विष्टीले संसारकै उत्कृष्ट धार्मिक ग्रन्थ भएको भन्निछ । तर समाजशास्त्र, मानवशास्त्र, इतिहासको हिसाबले यी हिन्दुवादी बेद पुरान तथा ग्रन्थहरु सर्वथा बिरोधाभाषपूर्ण, अस्पष्ट रहस्यमयी धोकापूर्ण रहेको छन् । यिनै हिन्दुबादी धर्म शास्त्रको नाममा सदियो देखी सृष्टीको सर्वश्रेष्ट प्राणी एक मानव देखी अर्को मानव अपहेलित, अपमानित, घृणित भैरहेका छन् । चरम अमानवीय व्यवहार सहनु परिरहेको छन् । यसरी हेर्दा हाम्रो समाजमा जन्म र जातकै आधारमा मान्छेलाई अपहेल्ना(अपमान गर्ने गर्दछन् , जो आफुलाई बढी धार्मिक ठान्दछन् । बरु धर्म, कर्म, पुजापाट नगर्नेले नै मानव सँग विना भेदभाव समानजनक व्यवहार गरिरहेको हुन्छ । आदी यि कृयाकलापहरु वाट प्रमाणित भैरहेछन कि हिन्दुधर्म मानवताबादी होईन वरु मानवता विरोधी हुन् । अतः यो संसारमा “मानव धर्म” बाहेक हरेक धर्म मानव विरोधी भएको सिद्व भैसकेछन् । त्यसैकारणले होला आजभन्दा १६० वर्ष पहिले कार्ल माकर्सले भनेका थिए संसारका हरेक धर्महरु हफिमका गोला रहेछन् । जसले मानबलाई अहिले सम्म नसाका साथै हानी नै पु्याएका छन् । सुन्दर शान्त जीवन दिन सकेका छैन् ।
         अतः धर्म कहिल्ये पनि सापेक्ष हुदैन् । धर्म हमेशा निरपेक्ष हुन्छ । धर्म कै आधारमा प्रकृतिको यस्तो सुन्दर बगैचामा कोही ठुलो, कोही सानो, छुवाछुत तथा जातपातको भेदभाव हुनु हुदैन् । कर्मले मान्छे ठुलो(सानो , असल खराब, सज्जन, दुर्जण हुने गर्छ, जन्मले होईन् । तसर्थ राज्यको लागि कुनै पनि धर्मको विरोधमा सबैले बलियो भएर प्रस्तुत हुन जरुरी छ कारण राज्यको नकुनै धर्म हुन्छ नकुनै जात नै । राज्य हमेशा धर्म निरपेक्ष हुन्छ । त्यसैले धर्मकै आडमा राज संस्था तथा हिन्दुराष्टूको बरवात गर्न मुर्खता हो र यस्तो गर्नेलाई दण्डीत गर्नु जरुरी छ । यस सृष्टीको उत्पती विज्ञानको आधारमा करिब ६÷७ करोड वर्ष पहिले भएको आकलन गरिएको पाईन्छ । केन्यामा पाएको मानव जाँच गर्दा एक करोड चालिस लाख वर्ष पहिलेको तथा मधेशको वुटबलमा तिनाउ नदिमा फेला परेको मानव अस्तिपन्जरको अमेरिका स्थित प्रयोगशालामा जाँच गर्दा एक करोड़ दश लाख वर्ष पहिलेको हो भनी प्रमाणित भै सकेको छन् ।
    यी मानव अवशेषहरु बाट के प्रमाणित भैरहेछन् भने करोडै वर्ष पहिले यस सृष्टिमा मानवको उत्पति भैसकेको थियो । तर हामीले अहिले अंगाल्नु परेको धर्महरु(हिन्दुधर्म, मुस्लिम, सिख, इसाई, बैध, जैन, ताओ आदि धर्महरुको पैदाइस पाँचहजार वर्ष भन्दा मुनि कै रहेछन् । अव प्रश्न उठछ यस धर्महरुको जन्म हुनु भन्दा पहिले यस सृष्टिमा मानवले कुन धर्म अंगालेको थियो त? तिनीहरुका जीवन(सृष्टि कुन धर्म, नियम, कायदा कानुनले चलिरहे थियो त? आदी यी गहन पाठ हाम्रो सामु विचारणीय छन् । यसबाट हामी के अनुमान लगाउन सक्छौ भन्ने मानिस जसरि चेतनशिल वन्दै गए त्यसरी नै भ्रमहरुको उत्पति हुदै गयो । कुनै समयमा मानव धर्मको हितमा धर्महरु देखिए भन्ने अहिले ती धर्महरु कुरितिको रुपमा मानव विरोधी भएका छन् । तेज दिमाग तथा चलाक धर्म गुरुहरुले आफु अनुकुल ती धर्मका नियम कायदा कानुनहरु बनाउन थाले र आफै अनुकुल परिभाषित पनि गर्न थाले । त्यसकै क्षदम तथा तुक्ष रुप अहिले ज्ञानेन्द्र, खुमवहादुर खडका मोदनाथ प्रश्रित, तारानाथ राणा भाट मा देखिन्छ । अतः चेतना र चलाक मानवद्वारा निर्मित धर्म हो नाकि धर्म द्वारा निर्मित मानव हो ।
           हिन्दु धर्मको आयु करिव पाँच हजार वर्ष भएको अनुमान गरिएको छ । सदियो लगाएर सैकडौं लेखकहरुले लेखेको कथित यी हिन्दु धर्म ग्रन्थहरु हुन । जसलाई चलाक ब्यक्तिहरुले मानव समुहको एउटा झुण्डलाई थोपि “हिन्दु” भनि नामाकरण गरेर प्रचारीत गरेको हुन् । त्यस्तै इसाई धर्मको संस्थापक जेसस क्राइष्टको जन्म इसा पूर्व ४ मा भएको थियो भन्ने ईस्लाम धर्मका जन्मदाता मो. पैगम्बर को जन्म इस्बी सम्बत् ५६९ मा भई इस्लाम धर्मको जन्मदाता प्रचार  प्रसार तथा घोषणा इ.स. ६१२ मा गरेको थियो । त्यस्तै जैन धर्मको संस्थापक महावीरको विहारको खडगपुरमा इसा पूर्व ५९९ मा जन्म भएको थियो । भन्ने माहात्मा गौतम वुधको जन्म मधेशको कपिलवस्तुमा इ.पू.५६३ मा भएको थियो । जसले पछि गएर बौध धर्मको प्रचार प्रसार गरेको थिए । चीनमा पनि ीयबंद्दद्ध ले ताओ धर्मको धोषणा इ.पू.५५० मा गरेको थियो भन्ने शिख धर्मको संस्थापक गुरु नानक को जन्म इ.स.१४६९ मा भएको पाइन्छ ।
           माथि उल्लेखित धर्मका जन्मदाता (संस्थापक) हरुको जन्म र धर्मको उत्पति ५ सय देखि ५ हजार वर्ष सम्मको देखिन्छ । जव की सृष्टिको उत्पति करोडांै वर्ष पहिले भएको, त्यस्तै सृष्टिमा मानवको उत्पति पनि करोडौं वर्ष पहिले भएको विभिन्न प्रमाणहरुवाट देखिन्छ ।
           मानव चेतनशिल भएर धर्मको निर्माण गरे देखि नै लोभी, इर्षालु, व्यत्तिबादी तथा मानव धर्मको विरोधी भएका छन् । धर्म कै कारणले भारतीय प्रायदीपमा व्राम्हावादको धार्मिक कट्टरताले बिटण्डा मचाई अल्पसंख्यकहरुलाई बलि चढाएको उदाहरण हाम्रो सामु समय समयमा देखिन्छ । गुजरातको घटना तथा यू.पीका घटनाहरु हिन्दुवर्ण व्यवस्थाका देन हुन । त्यस्तै पाकिस्तानमा धर्मकै आड़ामा अल्पसंख्यक हिन्दु समुदायको चेलिहरुलाई बल जफती वलत्कार तथा धर्म परिवर्तनका घटनाहरु समय समयमा उजागर हुदै रहन्छ । इस्लाम भित्रै पनि सिया र सुनि समुदाय बिच खुनको होलीका साथ कहिल्यै नमिटने धार्मिक जंग भैरहेछन् । इसाईमा पनि प्रोटेस्टेून्ट र कैथोलिक सम्प्रदाय विच खुनको होली लामै समय सम्म चलेको इतिहासले वताई रहेछन् । पोप र पादरीहरु धर्मकै आड़ामा यौनजन्य कृयाकलाप, वच्चाहरुलाई वलत्कार आर्थिक, समाजिक शोषणमा लिप्त भएको सर्वविदितै छ । यसका विरुद्व मार्टि लुथरको जन्म हुनु प्यो । इसाई र मुस्लिम विच येरुसलम लाई लिएर तेहृौ शताब्दीमा लामो यूद्व भएको पाइन्छ । आज पनि फिलिस्तीनी र इजराइली विच कहिल्यै न समाप्त हुने धार्मिक यूद्व भैरहेछन् । यसवाट प्रमाणित भैरहेछ धर्म मानवको लागि हैन् बल्की मानव विरोधी भएका छन् ।
         त्यसैले धर्म र राज्य मानवका निम्ति हुनुपर्ने हो । मानव धर्म र राज्यको निम्ति होइन् । त्यसैले आज हामी जसलाई धर्म मान्छौ त्यो बास्तवमा धर्म नै हैन् यस अर्थमा धर्मको परिभाषा के त ? धर्म के लाई भन्ने? धार्मिक मानिस को हुन् र धार्मिक को छैन? हामी स्वविवेकले धर्म मानिरहेछौ वा मृत्यु को भयले वा इश्वरबाट सजाय पाउने डरले वा सत्ताको तलवारले धर्म मानिरहेछौ? इश्वरी शक्तिले सृष्टी संचालन भै रहेछ भन्ने इश्वरलाई कसले देखेका हुन् । इश्वर संग भेटेको प्रमाण छन् कसै संग वा छैन् ? स्वर्ग कहाँ छन् ? स्वर्ग कस्तो छन् ? कसले देखेको छ । माथिका प्रश्न अहिले सम्म अनउत्तरीत छन् अर्थात काल्पनिक छन् । छदै नभएको कुरालाई काल्पनिक बनाएर मानिसको दिमागमा डर पैदा गराएका छन् । त्यसैले धर्म–इश्वर–स्वर्गलाई धर्म गुरुहरुले कष्ट हरण गर्ने वाला जीवन दयनी भनी बखान गरी रहेछन् भन्ने भौतिकवादी विद्वानहरुले यसलाई मानसिक रुपले मानिसलाई कमजोर बनाई उसमाथि शासन तथा शोषण गर्ने हतकण्डा को रुपमा चित्रण गरिरहेछन् हैन भन्ने यी धर्म गुरुहरु भन्दा करोडौं वर्ष पहिले मानव र सृष्टिको उत्पति भएको छ ।
    संत कविरले कथित यी धर्महरुलाई पाखण्डको थलो (मूल) सम्झी यसका विरुद्व मुहिम चलाएका थिए । वहाँले मानब धर्म वाहेक अरुलाई कहिल्यै धर्म स्विकार गरेन । अकवर महानले पनि सबै धर्मलाई तर्क संगत दढगले खारिज गरेको थिए । वहाका अनुसार यस सृष्टिको सुन्दर वगैचामा सर्वश्रेष्ट चेतना भएको चेतनशिल प्राणि मानव हो । मानवमा महिला र पुरुष गरी लिडका आधारमा मात्रै दुईथरी सापेक्षता निसानी हुन् । एकले अर्कोको प्राकृतिक गुण तथा नियम अनुसार अस्तित्वलाई स्विकार्य गर्नु, मानविय गुण दर्शाउनु नै “मानव धर्म” हो । जसलाई बहाँले “दिने(ऐ इलाही” भनी नाम दिएका थिए । बाँकी सबै ढकोसला हुन् ।
           नित्जे देखि फुकुयामा सम्मको आदर्शवादी दर्शन सम्राज्यवादी(विस्तारबादी द्घष्टीकोणले नस्ल, धर्म वा संस्कृतिलाई जात र राष्टूको मुल तत्व मानेर अन्ध जातिवाद वा धार्मिक युद्वको पृष्ठपोषण गर्दछ । नेपालाको संदर्भमा पनि पृथ्वीनारायण शाह र उनका उत्तराअधिकारीहरुले केन्द्रिय सामन्ती राज्यसत्ता निर्माण गर्ने क्रममा पहाडिया जातीय अहंकारवाद, तथा हिन्दु धार्मिक कटरताबादको सहारा लिएका थिए । आज यिनै आदर्शबादी, अधिभुतबादी दिृष्टीकोणको उपज “बाहुनबाद प्रवृति” हो । जसले निश्चित नस्ल, सापेक्ष धर्म, रंग, संस्कृतिवाट बनिबनाउ अपरिबर्तनीय मानव समुहको झुण्डको रुपमा आफुहरुलाई व्यवस्था गर्दछन् । यीनीहरुले हामी नस्लीय जात (हाइब्रेड) जन्मजात नै ठुलो हु भन्ने ठान्छन् । हामी नस्लीयहरुले अरु माथि हैकम जमाउनु आफ्नो “दैवी तथा नैसर्गिक” अधिकार हो भन्ने मान्छन् । आज नेपालमा प्रत्यक्ष उदाहरणको रुपमा नस्लीयहरुलाई पृथ्वीनारायण शाह र उनको वंश पछि वि.पी. कोइराला, मातृमा प्र. कोइराला, गिरजा प्र. कोइराला, शुशिल कोइराला, सुजाता कोइराला, लिला कोइराला, राम चन्द्र पौडेल, माधव नेपाल, मनमोहन अधिकारी, भरतमोहन अधिकारी, झलनाथ खनाल, वामदेब गौतम, के.पी.ओली, इश्वर पोखरेल, मदन भण्डारी तथा मोहन वैध, डा. वावुराम भट्टराई, पुष्पकमल दहाल आदी लाई लिन सक्छौ । यिनीहरु नै प्रत्यक्ष तथा परोक्षरुपमा राज्य सत्तामा हाबी छन् । यिनीहरुद्वारा प्रत्यक्ष रुपमा मधेशी आदीवाँसी, जनजाती, दलित, महिला, मुस्लिमहरु माथि लादिएको रंगभेदी निति (apartheid) ले हामी उपेक्षित समुदायमा गहिरो अलगाव (alienation) को भावना विकसित भै रहेछन् । जसलाई न्युनिकरण गर्नको लागि खसहरुले आफ्नो वानी व्यहोरामा सुधार ल्याई जनतालाई सार्वभौमिक बनाउनु भन्दा अर्को विकल्प छैन् ।
            विश्व इतिहासले प्रमाणित गरि सकेको छ  वार्गिय शोषण भन्दा औपनिवेशिक शोषण तथा उत्पीडन धेरै पिडादायक तथा कष्टकर हुने गर्छ । उत्पीडित समुदायलाई अपमानित, अपहेलित तथा तिरस्कृतको जीवन जीउन शासक (Rular)  ले बाध्य तुल्याइएको हुन्छ । परतन्त्रता (Non-Self Governing territory) को स्वाद सदियौ देखि शायदै संसारका अरु उत्पीडित समुदायले सहनु परिरहेको होला सिवाय मधेशी बाहेक । मधेशका ढढ५ जनता तथा नयाँ जेनरेशनले (पिढी) मधेशको बास्तविक इतिहास बाट अनभिज्ञ छन् । उनीहरु अहिले पनि हामी नेपाली हौ, मधेश नेपालको अभिन्न अंग हो भनेर सोचिरहेकाछन् । तर बास्तबिकता त्यो पक्कै होईन, त्यसैले मधेशको संक्षिप्त इतिहास हरेक लेखमा उल्लेखित गरी प्रचारात्मक रुपमा लिएर नयाँ पिढीलाई अवगत गराउनु प्रमुख दायित्व ठानिरहेछु ।
    हाम्रो द्घष्टीकोण भनेको मधेश र मधेशीको वर्तमानको सत्य तथ्य लाई वुझनु र भविष्यको यात्रा सफल पार्ने बाटो सुनिश्चित गर्न इतिहासलाई राम्ररी केलाउनु, मधेशका बच्चाबच्चालाई मधेशको इतिहासबाट सुपरिचित गराउनु हो । इतिहासको संम्बध अतित (भुत) सँग मात्रै नभई बर्तमान र भबिष्य सँग पनि परिणाम मुलक संम्बध गाँसिएको हुन्छ । अतितको गर्भबाट भविष्यको कल्पना गर्नु नै बास्तविक इतिहास हो । इतिहास नजान्नेले आफुलाई पनि चिन्दैन् । यस अर्थमा भन्ने हो भन्ने इतिहासले हामीलाई पहचान दिन्छ । मधेशको इतिहासले बताई रहेछ कि तराई–मधेश व्रिटिश स्वार्थका कारण नेपाललाई हस्तारन्तरित भु(भाग हो । अतः तराई मधेश नेपालको अभिन्न अंग होइन, थिएन पनि । सन् १९५० जुलाई ३१ का दिन भारत नेपाल तथा सन् १९५० अक्टुवर ३० का दिन व्रिटिश नेपाल वीच भएको दुवै सन्धीको धारा ८ को आधारमा मधेश माथि नेपालको अधीनता पूर्णताः अनाधिकृत हो । मधेश नेपालको औपनिवेशिक शोषणका शिकार भएको अवस्था देखिन्छ । यसबाट प्रष्ट भैरहेछ मधेशका जनता “भारतिय मुलका होइन न त नेपाली नागरीक हुन्” । त्यसैले शोषणबाट मुक्ति पाउनको लागि मधेशमा औपनिवेशिक मुक्तिको क्रान्तिलाई नै हामीले प्रधान अन्तर विरोधको   रुपमा  लिनु पर्छ ।
    अखिल तराई मुक्ति मोर्चा एउटा राजनैतिक चरित्रवाट ओतपोत भै मधेशको भविष्य र भावी पुस्ताको लागि सोचिरहेका छन् । तर मधेशको इतिहास स्वतन्त्र मधेश हुदा पनि मधेशको जनता अहिले स्वतन्त्रताको लागि तयार भै नसकेको ले अहिले ँगकष्यल (एकरुपता) को नीति अख्तीयार गरेर क्रान्तिलाई अगाडी बढाउनु पर्ने वेला छ । त्यसैले तराई मधेशका सांसदवादी शक्ति तथा मधेशको लागि अवाज उठाई रहेका सदन बाहिरका शक्तिहरु साथै पहाडका आदीवाँसी जनजाती, दलित शक्ति एउटा राजनैतिक कित्तामा उभिएर संविधानमा अधिकार सुनिश्चित गर्ने वेला आएको छ । पहाडमा जातिय राज्य सहित को शोषित, पिडित, सर्वहारा बर्गहरुको अधिकारको सम्बैधानिक गाइरेन्टी हुनु प्यो भन्ने मधेशमा मधेशको परिभाषालाई च्यातचुत नगरिएन समग्र मधेशलाई एउटै प्रदेशमा राखेर विकासको लागि पछि उपप्रदेशहरु छुटयाउनु पर्छ । त्यस्तै मधेशीहरु परतन्त्राको जीन्दगी जीउन वाध्य भएकोले संयूक्त राष्टू संघिय अवधारणा अनुसार मधेशीले आत्मनिण्र्य को अधिकार पाउने उसको मौलहकहरु भएकोले मिल्न सके मिलेर बसौला हैन भन्ने छुट्टिने गरी आत्मनिर्णयको अधिकारको संवैधानिक ग्यारेन्टी हुनुप्यो । त्यस्तै “जनसंख्याको आधारमा संसदिय क्षेत्र र्निधारण” गर्नु प्यो ।
    यी प्रमुख तथा भाइटल मागहरुले मधेशको समस्यालाई केही हद सम्म भए पनि न्यूनिकरण गर्न सकिन्छ । त्यसैले यो तीन वटा प्र्रमुख मागको लागि मधेशका सदनवाहिरका शक्तिहरु तथा सदन भित्रका शक्तिहरु उपेन्द्र जी, महन्थ जी, राजेन्द्र जी, गच्छेदार जी, भण्डारी जी लगायत राजकिशोर यादव, महेन्द्र यादव, अनिल झा समेतले अहिले मधेशको किताउमा अनिवार्य रुपमा उभिने वेला भएको छ हैन भन्ने जनताले सरापने छन् । एमाले, काग्रेस मा लागेका ४१ वटा थारु सभासद तथा ७ वटा मधेशी कहलिने सभासदहरु पनि मधेशको कित्तामा उभिनु पर्ने वेला भएको छ ।
          यस देशमा मुलतः दुई मुलका वाँसिन्दाहरु छन् एउटा नेपाली मुल ९ल्भउबभिकभ यचष्नष्ल० र अर्को मधेशी मुल (Nepalese origin) छन् । मुख्य द्वन्द्व भन्ने यी दुई मुल विच नै छन् । त्यसैले देशलाई स्वायतता (Madhesi origin)  मा लग्नको लागि मधेश ख्क पहाडलाई मध्य नजर राखेर प्रदेशको साथै हरेक निर्णय मा विचार पु्याउनु पर्ने हुन्छ हैन भन्ने निकट भविष्यमै द्वन्द्व पुनः निम्तीन सक्छ । यहि ०७१ फाल्गुन १६ काठमाण्डैंको टुडिखेलमा देशभरीका महान जनसागर ओर्लेको वेला आफुहरु एकल जातिय राज्यका पक्षमा नभएको तथा पहाड र मधेशलाई मिलाएर संघियताको स्वरुप वनाउन चाहेको भनी अभिव्यक्ति दिएका थिए । (नागरिक दैनिक फल्गुन १६ गते) । यसरी यि अभिव्यक्ति दिनुमा प्रचण्डको पूर्णरुपले राजनैतिक अदुरदर्शिता झल्किरहेको छ । जात, जाति, जातिय राज्य सम्बन्धी अवधारणामा प्रचण्डले अहिले पनि अल्मलिरहेकाछ, हैन भन्ने बुढयौली लागेको देखेर क्रान्तिलाई बारबार थाति राख्न खोजि रहेछ अर्थात क्रान्तिलाई (Autonomy) गरेर राख्ने मनसाय नै बनाएको हुनसक्छ । किन भन्ने बारबार सत्ता तर्फ उसको पनि ध्यान केन्द्रित भएको देखिन्छ ।
         जातिय लाई हेर्ने द्विष्टीकोणमा खस बाहुनवादीहरुले के तर्क दिईरहेछन् भन्ने यीनीहरु जात र जातीवाद Cast and Castism)  को आधारमा देशलाई अधिभुतवादी तर्फ धकेलिरहेछ । जवकी यी नस्लीय (हाइव्रिड) हरुले नै अहिले सम्म जात र जातियवाद (Cast and Castism)लाई वढावा दिई रहेछ । घोडा हालेर दोष अरुलाई दिई रहेछ । यिनीहरुले केही दिन अगाडी केही देशका कुटनितिक व्यक्तिहरुलाई बोलाएर हामी देशलाई अखण्ड राख्न चाहन्छौ तर केहि पार्टीहरुले जातजात मा देशलाई बाँडन खोजिरहेछन् भन्ने तर्क दिई समर्थन आफ्नो तर्फ जुटाउन कोषिस गरेको थिए । तर यी मूर्ख हरुलाई अहिले यो पनि थाहा छ कि छैन् अहिले जातियता को प्रश्न राष्टिूयता भै सकेछ । एउटै देशमा बहुराष्टिूयता हुन सक्छ । त्यसैले हरेक पिडित समुदायले बन्ने संबिधानमा आफ्नो जातियता (Nation / Nationality and Nation) खोज्नु उसको मौलिक हक हो । अर्को एकल जातिय राज्यको शव्दाबली प्रयोग गरेर देश र दुनियालाई गलत सुचना प्रवाह गरिरहेछ ।
             नेवा, लिम्बुबान, खुम्बुबान, तम्बुबान अथवा थरुहट आज बहु आयामी, बहु पहिचान र बहु बचन भै सकेछ । उदाहरणको लागि कृष्ण जन्मने बेलामा एकल व्यक्ति भएर जन्मेको थियो तर पछि वहुनामी, वहु पहिचान र बहुबचन भै सकेको  रहेछ । आज हामी “कृष्णका अनेकाय नाम है” भनेर भन्यो भन्ने व्यक्तिको हिसावले पनि गलत ठहरिनेछन् किनभन्ने कृष्ण पनि बहुवचन र अनेकाय पनि बहुबचन भएकोले एउटै बाक्यमा दुई ठाँउमा बहुवचन प्रयोग गर्न मिल्दैन । यहाँ निर हामीले “कृष्णका अनेक नाम है” भनेर भन्यो भन्ने त्यो ठिक हुन्छ किनभने यस वाक्यमा एउटा मात्रै कृष्ण बहुवचन प्रयोग भएको छ । अर्थात अहिले कृष्ण सिंगुलर (एक बचन) भए पनि बहुवचन भएको जस्तै नेवा लिम्बुवान, खुम्बुवान थरुहट एक बचन नरहेर अव बहु बचन भएकोले “बहुजातिय पहचान” नै राख्छ । त्यसैले पहचानले पनि एकल जातिय भन्नेर अव उपरान्त भन्ने कोषिस नगरुन ।
            अन्त्यमा माओेले भनेको थिए “जव सम्म विजय हुदैन  तव सम्म असफल्ताहरुवाट पाठ सिक्दै निरन्तर अघि वढी रहनु क्रान्तीकारीहरुको तरिका हो भन्ने आफ्नो सर्वनास नहुन्जेल कसाईले न घुरा घोडछ न त बुद्व नै बन्छ यी नै प्रतिक्रियाबादीहरुको मुख्य गुण हो । त्यसैले हामी इतरका शोषित पिडीत शक्तिहरु एक ठाँउमा उभेर एउटा अवाज दिने वेला भएको छ । माकर्सवाद संसारकै उत्कृष्ट मानव धर्म हुन , जसले सम्पूर्ण संसारलाई गाँस, वास, कपास, शिक्षा स्वास्थ्य जस्ता मौलिकहकका कुरालाई ग्यारेन्टी गर्छ । त्यसैले माकर्सवाद को जगमै टेकेर उपाय खोज्नु हरेक मानवको लागि बुुद्विमानी हुन्छ ।


२०७२ अषाढ ०६ गते आईतबार