उठन सकेन यूवा शक्ति - सुनिल कुमार श्रेष्ठ “सानु”

 सुनिल कुमार श्रेष्ठ “सानु”

मैले देखेको नेपालमा बुढेसकालको अन्तिम अवस्था सम्म पार गरिसकेका जो आफ्नो व्यक्तिगत स्वार्थ र पदको मोहमा राष्टूको जिम्मेवार पदहरु ओगेटेर बसेका छन्, उनीहरु नै आफुलाई यूवा भनाउनुमा विश्वास  राख्छन् । तर, वास्तविकतामा मैले र  राष्टूका अन्य म जस्ता यूवा र यस राष्टूकै जनताले देखेको र बुझेको सत्यता त्यो भन्दा निकै फरक र आश्चर्यचकित पार्ने खालको छ भन्ने मेरो बुझाई छ । सत्ता र पावरको चलखेल गर्ने वा वाँडफाँडमा उमेर ढलिसकेका व्यक्ति जो आफुलाई यूवा भनेर नसुहाउँदा ढंगले वास्तविक यूवा जसमा निर्णय लिन सक्ने क्षमता आँट झनै वा साहस निकै धेरै छ उनीहरुलाई सत्ता र पावरले पुस्तै देखि पराम्परागत तरिकाले दवाईराखेका छन् । नारा, जुलुस, आन्दोलन वा भाषणमा मात्र सिमित शव्द ‘यूवा पुस्ता’ उत्थानको निकै प्रयोग गरी दुरुपयोग भएको मैले यही राष्टूमा सुनेको र आफुले अनुभुति गरेको छु । 

दोस्रो विश्वयूद्ध पछि दक्षिण एसिया बाहेकका सम्पुर्ण देशका जनताले र कहिलिएका शक्तिले यूवा नेतृत्वमा विश्वास र त्यस शक्तिको सदुपयोग गरेर आफुलाई आजको शताव्दीमा विकसित राष्टूमा परिणत गरिसकेका छन् । आजको समयमा दुबई, सिंगापुर, फ्रान्स, कुवेत, कोरिया जस्ता देशहरु यूवा पुस्ताकै नेतृत्वको कारणले यति विकसित र अघि बढेको हाम्रा दक्षिण एसियाली मुलुकका जनताले देखिसकेका छौं ।

तर हालसम्म हाम्रो दक्षिण एसियाली देश जस्तै ः भारत, नेपाल, भुटान आदिका कहिलिएका तथाकथित शक्तिहरुले आ आफ्ना व्यक्तिगत स्वार्थ र सत्ता मोहको कारण परम्परागत सोच हालसम्म कायम राखेर नै देशका जनतालाई बेरोजगारी, भुखमरी आदिको शिकार बनाई आ आफ्ना ढंगले तथा कथित लोकतन्त्रको नाममा शासन गरिरहेका छन् । बेरोजगारी, भुखमरी जस्ता समस्या सिर्जना गराई नेपाली जनता माथि पुस्तै देखि दमन र शोषण यिनै कहिलिएका उमेर ढलिसकेका ७०–८४ वर्ष यूवा नेतृत्वले नै गरेको हो भन्ने सारा यथार्त नेपाली यूवाले यसको राम्रो अनुभव पाईसकेको मेरो मात्र न भई अधिकांश यूवाको बुझाई छ । सत्ता ओगेटेर, शक्ति को दुप्रयोग गरेर ८४ वर्ष पुग्दा सम्म आफुलाई यूवा भन्ने खोक्रोपना वा पाखण्डीपन गरेको मेरो बुझाई छ । जो प्रस्ट बोल्न सक्दैन, ठिकले हिँड्न जान्दैन, आफ्नो निर्णय आफै गर्न आँट सम्म गर्दैन ऊ नै आफुलाई यूवा नेता हुँ भनेर सोझा नेपाली जनतालाई हालसम्म ठग्दै हिँडिरहेका प्रशस्त उदाहरणहरु म स्वयमले देखेको छु । गिरिजाप्रसाद कोइराला, सुशिल कोइराला, केपी ओली र यस्ता थुप्रै तथा कथित नेताहरु छन जसले आफुलाई यूवा हँु भन्दा सोझा नेपाली जनतालाई निकै हस्यास्पद तुल्याएको छ । यसै बीचमा एमालेकै महाधिवेशनमा नै हेर्ने हो भने त्यसमा यूवाहरुद्वारा गरिएको ढुंगामुढाले यो अवश्य प्रमाणित गरेको छ कि यूवा आज पनि केवल बाहिर उभिएर बसेका छन् र तथा कथित यूवा जसको उमेर ढलिसकेको छ उ नै भित्र बसेर    तामासा गरिराखेका हुन्छन् ।

वास्तविक यूवाको सन्दर्भमा चर्चा गर्दै म एकचोटी जनकपुरको त्यो यूवाहरुको चर्चा गर्न चाहन्छु जसका क्रान्तिकारी संघर्षका गुमनाम यथार्तले मलाई आज स्वयम कलम चलाउन बाध्य तुल्याएको अनुभव हुन्छ । दुर्गानन्द झा यो राष्टूको त्यस्ता यूवामा पर्छन जसको आँट, साहास राष्टू र जनता प्रतिको सेवालाई अहिलेको यूवा र आउने हरेक पुस्ताले प्रशंसा गर्नेपर्छ भन्ने मेरो बुझाई छ ।

त्यस्ता प्रशंसनिय व्यक्तिको योगदानलाई विपी होस, गिरिजाबाबु देखि लिएर सुशिल कोइराला नेतृत्वको नेपाली कांग्रेस जो आफुलाई लोकतन्त्रमा विश्वास राख्ने पार्टी र व्यक्ति भनेर चिनाउन अग्रसर रहन्छ त्यसले दशकैसम्म पनि सम्मान वा शहिद घोषणा गर्न सकेन । १८÷१९ वर्षकै कलिलो उमेरमा लोकतन्त्रको परिभाषा बुझिसकेको दुर्गानन्द झा लोकतन्त्र स्थापित गराउन राजा महेन्द्रलाई बम हाल्न सम्म पछि नपरेको त्यो लोकतान्त्रिक विचार भएको यूवालाई लोकतान्त्रिक पार्टी नेपाली कांग्रेसका उमेर ढलिसकेका यूवा नेता सुशिल कोइरालाको लोकतन्त्रमा विश्वास राख्ने सरकारले उनलाई शहिद घोषणा गर्न नसक्नु वडो विडम्बनाको कुरा हो ।

जनकपुरकै ललन चौधरी जसलाई जिउँदो शहिदको उपनाम समेत प्राप्त गरेको भन्ने गर्छन । हो उनी त्यो त्यक्ति हुन जसले लोकतन्त्रको स्थापित गराउन गरिएको आन्दोलनमा सक्रिय भुमिका निर्वाह गरेका एउटा उदाहरणीय व्यक्ति हुन । आन्दोलनमा राज्यपक्षद्वारा गरिएको दमनको शिकार भएपछि हालसम्म प्रष्ट आवाजले बोल्न नसक्ने पीडा उनी खेपीरहेका छन् । जुन व्यक्तिलाई राज्य सञ्चालनको निम्ति भुमिका खेलिसक्नु पर्ने थियो उसको अवस्था यस्तो नाजुक कसरी छ ? आखिर उनले राष्टूलाई दिएको योगदानको बदला के पाए त ? हो यो प्रश्न यही उमेर ढलिसकेको यूवा नेता सुशिल कोइरालाको नेतृत्वमा बनेको सरकार जुन पुर्ण रुपमा लोकतन्त्रमा विश्वास गर्छ उसैसँग सोधन पाए ठिक होला कि भन्ने मेरो बुझाई छ । सायद पक्कै पनि यो कुरा अहिले कसैको चासोको विषय नहोला ।

त्यसैक्रममा इतिहास पल्टाउँदै जाँदा म एउटा साहासी, राष्टूप्रेमी र दुरदर्शी व्यक्ति डा.लक्ष्मी नारायण झाको चर्चा गर्न चाहन्छु । उनी त्यो व्यक्ति हुन जसले पञ्चायतकालमै पञ्चायत व्यवस्थाको विरुद्धमा आवाज उठाएर एउटा देशभक्त र जनता प्रेमीको रुपमा पहिचान दिए । त्यस साथसाथै मिथिला राज्यको माग राखेर उनले राज्यलाई संघीयता आवश्यक रहेको जनाउँदै, उनले आफुमा कतिसम्मको दुरदर्शीपना रहेको संकेत दिएका थिए । यस्ता प्रतिभाशिल व्यक्तिहरु यसै राष्टूका सम्पति थिए र छन् । भनिन्छ हिराको खोज एउटा जोहरीले मात्र गर्न सक्छ, हो रहेछ । यस्ता शक्तिलाई राज्यले षड्यन्त्र पुर्ण ढंगले दमन गरि हालसम्म गुमनाम पारे । राज्यपक्षबाट भएको यस्तो दुस्साहसलाई हालसम्म कुनै पार्टी वा दल जो आफुलाई लोकतान्त्रिक हुँ भनेर प्रचारवाजी गर्दै हिँडे, कसैले यस्ता विषयलाई चासो दिएनन् । जुन प्रकारका गल्ती इतिहासमा राज्यपक्षद्वारा भयो र त्यही गल्ती हालसम्म नसच्याउनुले के प्रस्ट पार्दछ भने हालसम्म यो राष्टूमा पुरानै विचारधाराका व्यक्ति स्थापित छन् र सत्तामा तथाकथित लोकतान्त्रिक विचार र चरित्रका व्यक्ति हावी छन्् भन्ने मेरो बुझाई छ । सायद भनौं वा पक्कै पनि यो कुरा आदिले कसैको चासोको विषय नहोला तर मलाई विश्वास छ कि यस्ता महान व्यक्तिहरुले दिएको योगदान र सहेको पीडा अहिलेको यूवावर्गले बुझेको हुनुपर्छ भन्ने मेरो अनुभव छ ।

आज राष्टू कुन स्थितिमा पुगेको छ छर्लङ्गै छ । यसको मुख्य कारण यूवा नेतृत्व नहुनु हो । आज दक्षिण एसिया विश्वको सबैभन्दा गरिब र अविकसित क्षेत्रको रुपमा रहेको कारण पनि यूवा नेतृत्वको कुनै विकल्प छैन भन्ने मेरो अनुभुति छ । यदि देश र जनताको जीवनसँग जोडिएको आधारभुत समस्याको ठिक ठिक समाधान गर्नु छ भने यूवालाई नेतृत्वमा पु¥याउनु एक मात्र अन्तिम विकल्प हो । जय देश जय यूवा !

२०७१ पौष ०६ गते आईतबार