जनता चुनावमा, उम्मेदवार मैदानमा

द एक्सक्लुसिभ सम्वाददाता

जनकपुरधाम............

नेकपा(माओवादीबेगर मुलुक निर्वाचनतर्फ विधिवत अग्रसर भएको छ । चुनावको सशक्त बहिष्कार गर्ने उसको धम्कीको बाबजुद अरू दलहरू मंसिर चारमै चुनावी प्रतिस्पर्धा गर्न औपचारिक विधिमा प्रवेश गरेका छन् । निर्वाचन आयोगमा बिहीबार राजनीतिक दलहरूले प्रत्यक्ष निर्वाचन प्रणालीअन्तर्गत प्रतिस्पर्धा गर्न उम्मेदवारी दर्ता गरे । दलहरूको उम्मेदवार छनोटको भागदौड र त्यसपछि सिन्दूर जात्रा र बाजागाजासहित सम्पन्न भएको उम्मेदवारी दर्ताले मुलुक निर्वाचनउन्मुख हुँदै गएको प्रस्ट संकेत गरेको छ । जनस्तरमा चुनाव नहुने हो कि भनेर प्रकट हुने अन्योल र अनिश्चयलाई यसले धेरै हदसम्म चिरेको छ । विद्यमान राजनीतिक र संवैधानिक संकटको एकमात्र निकासको उपाय निर्वाचन भएकाले मुलुक त्यसतर्फ उन्मुख हुनु र माहोल बन्दै जानु सुखद र सकारात्मक कुरा हो । निर्वाचनको माहोल बन्दै गएको सुखद पक्षसँगै उम्मेदवारी दर्तासँगै प्रमुख दलहरूभित्र आन्तरिक कलह र असन्तुष्टि चरम हुन थालेको छ । उसै पनि प्रमुख राजनीतिक दलहरू गुटबन्दीका केन्द्र बनेकोमा आलोचित हुँदै आएकै हुन् । प्रमुख दलको शीर्ष नेतृत्व आन्तरिक असन्तुष्टि व्यवस्थापन गर्न चुक्दै आएकै थियो । त्यसमाथि उम्मेदवार छनोट प्रक्रियामा दलहरूमा त्यस्तो असन्तुष्टि अरू बढेको छ । प्रमुख दलका थुपैर नेता कार्यकर्ताले उम्मेदवारी तोक्दा नेतृत्वले आफूमाथि अन्याय गरेको महसुस गर्न थालेका छन् । त्यस्तो महसुस गर्नेहरूले असन्तुष्टि पोख्ने, कतिले पार्टी नै परित्याग गर्ने र अरू कतिपयले बागी उम्मेदवारी दिएका छन् । उम्मेदवारी दर्तासँगै प्रमुख दलहरूका लागि आन्तरिक असन्तुष्टि र बागी व्यवस्थापन ठूलो चुनौतीका रूपमा देखिएको छ ।

निश्चय पनि मुलुक निर्वाचनको बाटोमा बढिसक्यो । निर्वाचनको पक्षमा प्रमुख दलहरू छन् । राष्टिूय, अन्तर्राष्टिूय शक्तिहरू निर्वाचनको पक्षमा खुलेर  लागेका छन् । निर्वाचन आयोगले निर्वाचन तयारीमा थुप्रै धनराशि खर्च गरिसकेको छ । अन्तराष्टिूय पर्यवेक्षक आउन थालिसके । मुलुकको राजनीतिक भविष्य र राजनीतिक गतिरोध फुकाउन हामीसँग चुनावबाहेकको विकल्प पनि छैन । सबै परिवेश र परिस्थिति चुनावउन्मुख हुँदाहुँदै एमाओवादीबाट विभाजित पार्टी नेकपा(माओवादी अझै चुनावको विपक्षमा छ । उसले सशक्त बहिष्कार गर्ने धम्की दिएको छ । पटक(पटकको वार्ताबाट सरकार र प्रमुख राजनीतिक दलले  माओवादीलाई चुनावमा सहभागी हुन मनाउन सकेनन् । अब चुनावी प्रक्रिया अघि बढिसकेको छ । यद्यपि प्रमुख दल र सरकारले नेकपा(माओवादीलाई चुनावमा सम्मिलित गराउने प्रयास छोड्नु हुन्न । माओवादी चुनावमा आउने अवस्था बन्छ भने बरु उसलाई सहुलियत दिएर उम्मेदवारी दर्ता गर्ने विशेष अवसर दिएरै भए पनि अन्तिम अवस्थासम्म प्रयत्न छोड्नु हुन्न । यो कुनै संसदीय चुनाव होइन, संविधानसभाको चुनाव भएकाले यसमा सबै शक्तिको सहमति र सहभागिता आवश्यक हुन्छ । त्यसकारण पनि वैद्य माओवादीलाई सहमतिमा ल्याउने प्रयत्न जारी राख्नु आवश्यक छ । दलहरू चुनावी बाटोमा बढ्दै गर्दा अब तीव्रतासाथ बढाउनुपर्ने अर्को विषय हो,  चुनावी घोषणापत्र निर्माण । दसैं(तिहारजस्ता चाडपर्व नजिकिँदै गरेकाले चुनावी प्रचारका कार्यक्रम केही कम भए पनि त्यसलगत्तै चुनावी गतिविधिले तीव्रता पाउनेछ । त्यसअघि नै दलहरूले आफ्नो घोषणापत्र निर्माण गरिसक्नुपर्छ । घोषणापत्रमा दलहरूले विगतको संविधानसभाले सल्टाउन नसकेका विषय जस्तो संघीयता, शासकीय स्वरूपलगायतमा प्रस्ट धारणा अघि सार्न सक्नुपर्छ । मुलुक यतिबेला ठूलो राजनीतिक र संवैधानिक संकटमा छ । यो संकटबाट पार पाउने हामीसँग रहेको एउटै विकल्प निर्वाचन हो । लोकतन्त्रलाई संस्थागत गर्ने मुख्य आधार निर्वाचन मात्रै हो । त्यसकारण यो निर्वाचनलाई हरेक राजनीतिक दलले अग्रगामी व्यवस्था संस्थागत गर्ने अन्तिम अवसरका रूपमा उपभोग गर्नुपर्छ । समयमै चुनाव नहुँदा अतिवादी जोखिम बढ्न सक्छ र प्राप्त अग्रगामी उपलब्धि गुम्न सक्छ भन्नेमा सबै संवेदनशील हुँदै बन्दै गरेको चुनावी माहोललाई थप चुनावमय बनाउनेतर्फ अग्रसर हुनु आवश्यक छ ।

धनुषामा को कहाँ बाट ?

धनुषाका नेताहरुले दोस्रो संबिधानसभाको निर्बाचनका लागि तामझामका साथ शान्तिपुर्ण बाताबरणमा मनोनयन पत्र दर्ता गराएका छन ।   जनकपुर स्थित बिभिन्न पार्टी कार्यालयबाट बाजा गाँजा र नाराबाजी सहित निस्केको जुलुस निर्बाचन कार्यालय पुगि आ(आफना पार्टिका उम्मेदबारहरुको मनोनयन पत्र दर्ता गराएका छन । धनुषामा रहेका सातवटा निर्बाचन क्षेत्रका लागि एकिकृत नेकपा माओबादीका रामचन्द्र झा, रामचन्द्र मण्डल, हरिदेब मण्डल, रामकुमार महतो नेपाली कागं्रेसका बिमलेन्द्र निधी, रामकृष्ण यादब, चन्द्रमोहन यादब, रामसरोज यादब, नेकपा एमालेको तर्फबाट रघुबिर महासेठ, जुली कुमारी महतो, तमलोपाबाट बृषेश चन्द्र लाल, राष्टिूय मधेश समाजबादी पार्टिबाट राजु चौधरी, मनोज चौधरी लगायतका उम्मेदबारहरुले प्रत्यक्ष तर्फका लागि मनोनयन पत्र दर्ता गराएका छन । जनकपुरमा बिभिन्न पार्टिका  नेता, कार्यकर्ता तथा शुभेच्छुकहरुकले ठुलो भिडभाड लागेको थियो । टिकट नपाएपछि नेपाली काग्रेंसका समिर घिमिरे र एमाओबादीका श्रवण यादबले पार्टिबाट बिद्रोह गरि मनोनयन पत्र दर्ता गराएका छन ।  ए.माओवादीको तर्फबाट क्षेत्रमा नं. १ बाट रामचन्द्र झा, २ बाट रामचन्द्र मण्डल, ३ बाट हरिदेव मण्डल, ४ बाट अरविन्द साह, ५ बाट विजय कुमार यादव, ६ बाट बोधमाया यादव, ७ बाट रामकुमार महतोले उम्मेदवारी दिएका छन । नेपाली कांग्रेसको तर्पmबाट धनुषा क्षेत्र नं. १ बाट दिनेश प्रसैला, क्षेत्र नं. २ बाट रामकृष्ण यादव, क्षेत्र नं. ३ बाट विमलेन्द्र निधि, ४ बाट रामसरोज यादव, ५ बाट डा. चन्द्रमोहन यादव, ६ बाट प्रेम किशोर प्रसाद शाह र ७ बाट बासु लाल महतोले उम्मेदवारी दर्ता गराएका छन । नेकपा एमालेका तर्फबाट क्षेत्र नं. १ बाट रत्नेश्वर लाल गाईत, २ बाट डा. भोला साह, क्षेत्र नं. ३ बाट जूली कुमारी महतो, ४ बाट श्रीप्रसाद साह, ५ बाट रघुविर महासेठ, ६ बाट योगनारायण यादव, ७ बाट सत्रुघन महतोले उम्मेदवारी दिएका छन । मधेशी जनअधिकार फोरम नेपालको तर्फबाट क्षेत्र नं. १ बाट अरुण सिंह मण्डल, क्षेत्र न २ बाट सन्तोष मण्डल, क्षेत्र नं. ३ बाट साधुशरण यादव, ४ बाट डा. रामस्वार्थ राय, ५ बाट ज्ञानेन्द्र यादव, ६ बाट सुजिता यादव, ७ बाट चन्देश्वर महतोले उम्मेदवारी दिएका छन ।  मधेशी जनअधिकार फोरम लोकतान्त्रिक बाट क्षेत्र न १ बाट उमाशंकर अरगरिया, क्षेत्र नं. २ बाट साहित्यानन्द यादव, क्षेत्र नं. ३ बाट अब्दुल हलिम, ४ बाट ई. डा. कृष्ण चन्द्र प्रसाद साह, ५ बाट देवेन्द्र यादव, ६ बाट चन्द्र दिप यादव, ७ बाट विजय महतोले उम्मेदवारी दिएका छन । सद्भावना पार्टीबाट क्षेत्र न १ बाट लालबाबु हाथि, क्षेत्र नं. २ बाट नवल मण्डल, ३ बाट रामलक्षण यादव, ४ बाट संजय साह, ५ बाट शंकर प्रधान, ६ बाट संजय सिंह र ७ बाट पवन मण्डल ले उम्मेदवारी दिएका छन । तराई मधेश लोकतान्त्रिक पार्टीका तफबाट क्षेत्र नं. १ बाट कृष्ण कुमार मरिता यादव, २ बाट परमेश्वर साह, ३ बाट राजिव कुमार चौधरी, ४ बाट वृषेश चन्द्र लाल, ५ बाट अनिता यादव, ६ बाट चन्द्रदेव चौधरी र ७ बाट राजेश्वर महासेठले उम्मेदवारी दर्ता गराएका छन । राष्टिूय मधेश समाजवादी पार्टीको तर्पmबाट क्षेत्र नं. १ बाट काशिन्द्र यादव, २ बाट देवकृष्ण मण्डल, ३ बाट राजेश चौधरी राजु, ४ बाट मनोज चौधरी, ५ बाट जिवछी चौधरी, ६ बाट सुरेन्द्र मण्डल, र सात बाट शिवनाथ महतोले उम्मेदवारी दर्ता गराएका छन । संघीय सद्भावना पार्टीले क्षेत्र न १ बाट श्रीमति रवि दास, २ बाट सुन्देश्वर यादव, ३ बाट सतिशलाल दास, ४ बाट दिपक झा, ५ बाट कपलेश्वर यादव, ६ बाट दिपनारायण यादव, र ७ बाट दु ःखी महतोले उम्मेदवमरी दिएका छन । राष्टिूय प्रजातन्त्र पार्टीले क्षेत्र न १ बाट कलाम हुसैन शेख, २ बाट धिरेन्द्र प्रसाद यादव, ३ बाट शैलेन्द्र कुमार सिंह, क्षेत्र न ४ बाट विनोद कुमार साह, ५ बाट प्रविण ठाकुर, ६ बाट जनुका दाहाल, ७ बाट कृष्ण प्रताप मल्लले उम्मेदवाी दर्ता गराएका छन । 

राष्टिूय प्रजातन्त्र पार्टी नेपालबाट क्षेत्र नं. १ बाट महेन्द्र कापर, २ बाट रितेश कुमार सिंह, ३ बाट उमेश चन्द्र झा, ४ बाट रामनरेश यादव, ५ बाट हुलास यादव, ६ बाट मनोज मल्ला र ७ बाट मिन बहादुर थिँले उम्मेदवारी दर्ता गराएका छन । रााष्टिूय जनता दलबाट क्षेत्र नं. २ बाट परमेश्वर कापर, ३ बाट लिला देवी यादव, ४ बाट दिपेश कुमार साह, ५ बाट प्रकाश यादव, ६ वाट गीता राना यादव, ७ बाट देवचन्द्र यादवले उम्मेदवारी दर्ता गराएको छ । मधेशी जनअधिकार फोरम मधेशबाट क्षेत्र न ४ मा अरुण नायकले उम्मेदवारी दर्ता गराएका छन । नर्वाचन अधिकृतको कार्यालयले जनाए अनुसार  धनुषा जिल्लाबाट कूल ३ सय ४४ जनाले संबिधान सभा चुनावका लागि बिहिबार मनोनयन पत्र (उम्मेदवारी)दर्ता गराएका छन । जिल्ला निर्वाचन कार्यालय धनुषाका प्रमुख जानकी कर्णले जनाए अनुसार निर्वाचन क्षेत्र नम्बर १ बाट ४१ जनाले उम्मेदवारी दिएकाछन ।त्यसैगरि २ बाट ४४ जना र ३ बाट ५७ जनाले उम्मेदवारी दिएकाछन ।

निर्वाचन क्षेत्र नम्बर ४ बाट सर्बाधिक ६६ जनाले उम्मेदवारी दिएकाछन । त्यसैगरि ५ नम्बरमा ५७ जना,क्षेत्र नम्बर ६ मा ४३ र निर्वाचन क्षेत्र नम्बर ७ बाट ४१ जनाले उम्मेदवारी दिएकाछन ।

निर्वाचन कार्यालयका अनुसार १ मा २६ दलले उम्मेदवारी दिएकाछन भने १५ जना स्वतन्त्र छन । २ मा २५ दलले उम्मेदवारी दिएकाछन भने १७ जना स्वतन्त्र उम्मेदवार छन । क्षेत्र नम्बर ३मा २३ दलले उम्मेदवार उठाएकाछन,भने ३१ जना स्वतन्त्र छन । ५मा २६ दलले उम्मेदवारी दिएकाछन र ३१ जना स्वतन्त्र उम्मेदवार छन । ७ मा २३ दलको उम्मेदवारले मनोनयन दाखिला गरेका छन भने स्वतन्त्र उम्मेदवारको संख्या १८ रहेको निर्वाचन कार्यालयले जनाएकोछ । यसैगरि सिरहामा ३१ राजनितिक दल सहभागि भएका छन् । ३१ दलका कुल जना उम्मेदबारले प्रत्यक्ष तर्फ सहभागि भएको हो । दलबाट १ सय ६३ र स्वतन्त्रबाट ८३ गरी कुल २ सय ४६ जना उम्मेदबारले मनोयन दर्ता गराएको निर्बाचन अधिकृतको कार्यालयले जनाएको छ । सिरहामा कुल ६ निर्बाचन क्षेत्र मध्ये निर्बाचन क्षेत्र १ मा दल ३० स्वतन्त्र ११, क्षेत्र न.२ मा २६ दल १० स्वतन्त्र क्षेत्र न.३ मा २३ दल १९ स्वतन्त्र क्षेत्र न.४ बाट ३० दल १० स्वतन्त्र क्षेत्र न. ५ बाट २३ दल १६ स्वतन्त्र र क्षेत्र न. ६ बाट ३१ दल र १७ स्वतन्त्र गरी कुल २ सय ४६ उम्मेदबारले मनोयन दर्ता गराएका छन् । नेकपा एमालेले धनुषा निर्वाचन क्षेत्र नम्बर २ बाट टिकट दिएको गंगाराम यादव(आनन्द यादव)को नाम मतदाता सूचीमा नभेंटिएपछि भोला साहलाई उम्मेदवार बनाइएकोछ । बाजागाजा सहित निर्वाचन कार्यालय पुगेका यादवको नाम मतदाता सूचीमा फेला नपरेपछि हतारहतार भोला साहलाई उम्मेदवार बनाइएको थियो । टिकट नपाएको पीडाले ओछयान समातेका साहलाई बेहुला बनाइएको खबर सुन्दा त विश्वासै लागेन । 

महोत्तरीमा प्रत्यक्ष तर्फ दुई सय ६० जनाले उम्मेदवारी दर्ता गराए

मंसीर ४ गते हुने संविधानसभाको निर्वाचनको लागि महोत्तरीमा प्रत्यक्ष तर्फ दुई सय ६० जनाले उम्मेदवारी दर्ता गराएका छन् । ६ वटै निर्वाचन अधिकृतको कार्यालयमा कार्यालय समय १० बजेदेखि उम्मेदवारी दर्ता गराउनेहरुको लामो भिड देखिएको थियो । ६ बजेसम्म चलेको उम्मेदवारी दर्ताको क्रममा भिडलाई नियन्त्रण गर्न सुरक्षा निकायलाई हम्मे हम्मे परेको थियो तर सुरक्षाकर्मी र राजनीतिककर्मीहरुले वुधबार गरेको सहमति वमोजिम कुनै दुर्घटना र समस्या हुन नसकेको जिल्ला निर्वाचन अधिकृत पिंकी रायले जानकारी दिए । वुधबार भएको सर्वदलिय बैठकमा सहमति भएवमोजिम निर्वाचन अधिकृतको कार्यालयमा उम्मेदवारीको लागि दुर्गाचोक देखि कार्यालय सम्म एकतर्फी रुपमा बाटो संचालन गरिएको थियो । सो क्रममा सवारी साधनलाई सो सडकमा निषेध गराइनुको साथै उम्मेदवार दर्ता पश्चात अस्पताल चोक हुदै पूर्व, पश्चिमको बाटो प्रयोग गरिने सहमति वमोजिम भिडलाई सुरक्षानिकायले नियन्त्रण गरेको थियो । 

यसैबीच प्रत्यक्ष तर्फको मनोनयनको क्रममा राष्टिूय मधेश समाजवादी पार्टीका (रामसपा) राष्टिूय अध्यक्ष शरतसिंह भण्डारीले जिल्लाको क्षेत्रनं. १ र ६ वाट उम्मेदवारी दिएका छन् । रामसपाको क्षेत्र नं. २ बाट जैनुल राइन, क्षेत्रनं. ३ बाट हरिप्रसाद मण्डल, क्षेत्रनं. ४ बाट ललन सिंह, ५ बाट कौशलकिशोर यादवले उम्मेदवारी दर्ता गराएका छन् । त्यसैगरी नेपाली कांग्रेसबाट क्रमशः चिरञ्जीवी हमाल, किरण यादव, रामचन्द्र तिवारी, ललनकुमार राय, महेन्द्रकुमार राय र सीताराम भण्डारीले क्रमशः क्षेत्र नं. १ देखि क्षेत्र नं. ६ सम्ममा उम्मेदवारी दर्ता गराएका हुन् । त्यस्तै, एकिकृत माओवादीको तर्फबाट क्रमशः गिरीराजमणी पोखरेल, लालबाबु यादव, रामआधार कापड, इन्दु शर्मा, मोहम्मद रजी हैदर र भरतप्रसाद साहले उम्मेदवारी दिएका छन् भने एमालेको तर्फबाट दुर्गा दाहाल, मन्जुकुमारी यादव, रामदयाल मण्डल, इलियास अंसारी, दिपनारायण साह र कौशिलाल यादवले क्रमशः क्षेत्र नं. १ देखि क्षेत्र नं. ६ सम्ममा उम्मेदवारी गराउनुभएको छ । तराई मधेश सदभावना पार्टी नेपालका हारुण रसिद दुई र निलम अधिकारी पाँचबाट उम्मेदवारी दर्ता गराएकी छिन् । उम्मेदवार संख्याहरु क्रमशः ३५, ४२, ४९, ५२, ४० र ४२ गरि ६ वटै निर्वाचन क्षेत्रमा दुई सय ६० जनाले उम्मेदवारी दर्ता गराएका छन् ।

मिति ः २०७०/०६/२०