जवजको विश्लेषण गर्दा -अरबिन्द कुमार यादव

अरबिन्द कुमार यादव

जननेता स्व. मदन भण्डारीद्वारा प्रतिपादित जनताको बहुदलीय जनवाद वर्तमान नेपाली राजनीतिमा एउटा चर्चित सिद्धान्त हुन् । जवजलाई जति प्रचारित गरिएको छ, त्यति यो सिद्धान्त नेपाली समाजमा पच्न सकेको छैन । हुनत नेपालको प्रजातान्त्रिक आन्दोलनमा मदन भण्डारीको ठूलो योगदान छ । जसलाई एउटा सच्चा लोकतन्त्रवादीले विर्सन सक्दैन । कतिपय वाम विश्लेषकहरुले जवजलाई एउटा ठूलो छलाङ्ग मारिएको र नेपालको राजनीतिमा एउटा सफल सिद्धान्तको रुपमा व्याख्या विश्लेषण गरेको कुरा प्रति पंक्तिकार सहमत छैन । कारण के हो भने जवजले एमालेलाई न पूर्ण प्रजातन्त्रवादी बन्न दिएको छ न पूर्ण कम्यूनिष्ट÷एमाले नेपाली काँग्रेसजस्तो पूर्णप्रजातन्त्रवादी बन्न दिएको छ न पूर्ण कम्यूनिष्ट एमाले नेपाली काँग्रेस जस्तो पूर्ण प्रजातन्त्रवादी यस मानेमा बन्न सकेको छैन कि उसले आफ्नो नामको अगाडि कम्यूनिष्ट झुन्डयाएकै छन् । अर्को तिर एमाले पूर्ण कम्युनिष्ट यस मानेमा बन्न सकेनन् कि उसले आफूलाई पूर्णप्रजातन्त्रवादी भएको कुरा सहर्ष स्वीकार गरिसकेका छन् । साँचो भन्ने हो भने नेपालको राजनीतिमा पूर्ण प्रजातन्त्रवादीको भूमिकामा नेपाली काँग्रेस छन् भन्ने पूर्ण कम्युनिष्टको भूमिकामा माओवदी पार्टीहरु (फुटे जुटेका सबै) । यसरी जवजले एमाले पार्टीलाई एउटा वर्णशंकर पार्टीको रुपमा उभ्याई दिएका छन् ।
    जवजलाई जति पनि स्वाभिमानी सिद्धान्तको रुपमा लिए पनि उसले एमालेलाई राजाको खुट्टामा ढोग्न लगायो । राजाको पाउँमा विन्ति चढाउन सिकायो । एमालेका वरिष्ठ नेता माधव कुमार नेपालले दाम राखेर पूर्व राजा ज्ञानेन्द्रलाई ढोगेको दृष्य हामीले भूल्न सकेका छैनौं । आफ्नो सिद्धान्तलाई एकातिर स्वाभिमानी ठान्ने र अर्कातिर एउटा व्यक्तिलाई विष्णु अवतार मानेर सताको उकालो चढने कुरावीच कसरी तालमेल हुन सक्छ त ? राजाको राजदण्डलाई ढोग्न समेत पछि नपर्ने एमाले मित्रहरु कसरी सच्चा कम्यूनिष्ट हुन सक्छन् त ? प्रधानमन्त्री पदका लालायित पूर्व प्र.म. माधव कुमार नेपाल राजदरबारको दक्षिण क्षत्रेमा डेढ घण्टा खडा भएर प्रधानमन्त्री पदका लागि निवेदन हाल्न खोज्दा उसलाई कहाँ जवजले रोक्यो त ?
    जवजले आफूलाई सर्वहरा वर्गको नेतृत्व गर्ने र सवै किसिमको शोषण दमनको विरुद्धमा लाग्ने कुरा उदघोष गरेका छन् । तर उनले आफ्नै देश नेपालमा करीब ५०५ मधेशीहरु खसवादीको शोषण दमनमा परेका कुरा कसरी विर्सिए त ? के जवज चिलको आँखा जस्तो प्रस्तुत भएन त ? सबै किसिमको शोषणमा मधेशी, दलित, मुस्लिम र पिछडा वर्ग, जनजाति, आदिवासी किन जवजको नजरमा परेनन् । सम्पूर्ण जातिय मुक्तिको कुरा फ्लाक्ने जवजले आफ्नो पार्टीका पनि किन समावेशीताको सिद्धान्त लागू गर्न सकेनन् । अहिलेसम्म किन एमाले कट्टर पहाडी वाहुनहरुको पार्टी मात्रै बन्न सके त ? धर्मलाई अफिम मान्ने कम्युनिष्टहरु कसरी हिन्दु धर्म मानेर सत्ताको कुर्सीमा विराजमान भएको कुरा हाम्रा आँखाले देखेकै हो । नेपालको महान प्रजातान्त्रिक आन्दोलनमा नेपालका कम्युनिष्टहरुले ठूलो योगदान अवश्य दिएका छन् । धेरै रहर लाग्दा उमेरका युवाहरु शहीद पनि भए । तर के प्रजातन्त्र खसवादीहरुका लागि मात्रै भयो त ? अनि किन सबैलाई २००७ साल देखि नै आन्दोलनमा सहभागी गराएर मार्न लगायो । यसको जवाफ नेपाली जनता समक्ष जवजले दिनुपर्ने दिन नजिक आइरहेका छ्न ।
    जुन जवजमा न समावेशीता छ न धर्म निरपेक्षता छ, न मधेशीको अधिकारको कुरा उठाएको छ न दलित मुक्तिको कुरा व्यवहारमा लागू भएका छन् । अनि कसरी एमालेका अध्यक्ष केपी ओलीले जवजलाई राष्टिूय मान्यता बोकेको सिद्धान्तको रुपमा व्याख्या गरिरहेका छन् ? के यो जनताको आँखामा धुलो छर्ने काम होइन त ? माधव कुमार नेपाल प्रधानमन्त्री हुँदै उनले एक भाषा एक भेषको नीति अख्तियार गरेकै हुन् । यसबाट देशको बहुभाषिक र बहुसांस्कृतिक मान्यता बोकेका आम मानिसहरु मर्माहत भए । के माधव नेपाललाई जवजले यो कुरा सिकाएको होइन र ? होइन भने जवजले उनलाई रोक्नु पथ्र्यो । किन रोकेन यसको जवाफ उहाँसँग छैन होला ।
    यसरी जवजको विश्लेषण गर्दा आजको गणतान्त्रिक मुलुक नेपालमा जवज अब विघटनको संघारमा उभिएका छन् । यसलाई विघटन गरेकै राम्रो होइन भने कतिदिन कहिले सम्म माओवादी र मधेशवादीको मुद्धा थपेर टालटुल गरि चलाइरहने त ? अबको २० औं शताब्दीको टालटुले सिद्धान्तलाई आगामी दिनमा स्वीकार गर्न कठिनाईए हुन्छ । सर्वस्वीकृत सिद्धान्तको प्रतिपादन हुनु एकदम आवश्यक भइसकेको छ । लेखको अन्त्यमा सडकमा एमाओवादी साथीहरुले एमालेको विरुद्धमा लगाएको एउटा नारा उल्लेख गर्न चाहन्छु ।
कम्यूनिष्ट पार्टी एमाले ।
न पोथी न भाले ।।

२०७१ चैत्र ०१ गते आईतबार